أ ج ل

KÖK HARFLER:  أ ج ل

ANLAM: 

أَجَلَ : (Bir şey için) tayin edilmiş bir vade ya da süresi olmak.

AÇIKLAMA:

أَجَل Bir şey için belirlenmiş süredir. 

مُؤَجَّلْ borç, zamana bırakılmış borç anlamına gelir. أَجَّلْتُهُ ona bir zaman belirledim, demektir.

İnsan hayatı için belirlenmiş olan süreye de أجَل (ecel) denmiştir. Şöyle de denmiştir: İnsanların iki eceli vardır. Kimileri beklenmedik şekilde (genç ve sağlıklıyken) ölür. Kimileri de, Cenabı Allah’ın insanın doğasında daha fazlasını takdir etmediği sınıra varıncaya kadar yaşar.

آجِل kelimesi عَاجِل (hali hazırda, şimdi, ertelenmemiş olan) kelimesinin zıt anlamlısıdır. “Şimdi olmayan, gelecek ya da gelecekte olacak” anlamına gelir.

إِجْل ise, ileride meydana gelmesinden korkulan suçtur. Buna göre, her ecel, bir suçtur, ama her suç bir ecel değildir.

DİĞER BAZI TÜREVLER:

اَجِلَ (geniş zamanlı يَاْجَلُ mastar isim اَجَالًا) : Gecikti, oyalandı.

اَجَّلَ-تَاْجٖيلًا : Te’cil etti, ileriye attı, vaktini tayin etti.

اَجَّلَ الْاَجَلُ : Vadesini ya da süresini belirledi; tespit etti, tayin etti veya bildirdi.

اَجَّلَنِى : Bana bir mühlet verdi veya erteleme yaptı.

مُؤَجَّلٌ : Belirlenmiş, tespit edilmiş.

اَجَلٌ : Ecel.Belirlenmiş, tespit edilmiş veya söylenmiş bir süre ya da vade; ömrün tamamı; sonu veya ecel.

دَنَا اَجَلُهُ : Eceli yaklaştı; helak; boşanma sonrasında tekrar evlenmeden önce bir kadının beklemesi gereken süre/iddet.

اَجْلٌ : Çünkü; dolayı; için.

مِنْ اَجْلِ ذٰلِكَ : O yüzden, onun için, ondan dolayı

فَعَلْتُهُ مِنْ اَجْلِكَ : Senden dolayı; senden ötürü; senin için yaptım.

اَجَلْ : Evet.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
أَجَّلَfiil-II2Te’cil etti, erteledi6/128Meçhulü: أُجِّلَ
أَجَلٌisim52Ecel2/231
أَجْلٌisim1İçin (Sebep bildirir). مِنْ اَجْلِ ذٰلِكَ : O sebepten, ondan dolayı, onun için.5/32
مُؤَجَّلٌisim1Peşin. Te’cil edilmiş, eceli tayin edilmiş. 3/145

Toplam56


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Ecl أَجْل İllet, sebeb, cihet. İçin, dolayı… den. 
Ecel أَجَل 1: Hayatın sonu, ölüm zamanı. 2: Allah’ın takdir ettiği ömür. Çoğul: Âcâl
Ecîl أَجِيل İşini geriye bırakan, geciktiren.
Âcil آجِل 2: Sonraya bırakılmış. Bir vadeye bağlı. Ahiret. Âcilen
Te’cil تَأْجِيل 1: Erteleme. 2: Başka zamana bırakma.  Çoğul: Te’cilât
Müeccil مُأَجِّل İleriye bırakan, te’cil eden.
Müeccel مُأَجَّل İleriye atılmış, ertelenmiş.
Müecceliyyet مُأَجَّلِيَّة *Borcun bir ecele (vadeye) bağlanması.
Teeccül تَأَجُّل Belli bir vakte kadar müddet isteme.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَجَّلَ : Fiil-II. Meçhulü: أُجِّلَ

6:128رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِي أَجَّلْتَ لَنَا
Diyanet Meali:“Ey Rabbimiz! Bizler birbirimizden yararlandık ve bize belirlediğin süremizin sonuna ulaştık.”
77:12لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ
Diyanet Meali:(Bu) hangi güne ertelenmiştir? *

أَجَلٌ : İsim.

2:231وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ
Diyanet Meali:Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme sürelerini bitirdikleri zaman, ya onları iyilikle tutun (yahut iyilikle bırakın).
2:232وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ
Diyanet Meali:Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme sürelerini bitirdikleri zaman, (eşleriyle yeniden evlenmelerine) engel olmayın.
2:234فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ
Diyanet Meali:Sürelerini bitirince artık kendileri için (meşru olanı) yapmalarında size bir günah yoktur.
2:235وَلَا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكَاحِ حَتَّىٰ يَبْلُغَ الْكِتَابُ أَجَلَهُ
Diyanet Meali:Bekleme müddeti bitinceye kadar da nikâh yapmaya kalkışmayın.
2:282إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ
Diyanet Meali:Belli bir süre için birbirinize borçlandığınız zaman bunu yazın.
2:282وَلَا تَسْأَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَىٰ أَجَلِهِ
Diyanet Meali:Az olsun, çok olsun, borcu süresine kadar yazmaktan usanmayın.
4:77وَقَالُوا رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتَالَ لَوْلَا أَخَّرْتَنَا إِلَىٰ أَجَلٍ
Diyanet Meali:“Rabbimiz! Niçin bize savaş yazdın? Bizi yakın bir zamana kadar erteleseydin ya!” derler.
6:2هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ طِينٍ ثُمَّ قَضَىٰ أَجَلًا
Diyanet Meali:O öyle bir Rab’dır ki, sizi çamurdan yaratmış, sonra (her birinize) bir ecel tayin etmiştir.
6:2هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ طِينٍ ثُمَّ قَضَىٰ أَجَلًا وَأَجَلٌ مُسَمًّى
Diyanet Meali:O öyle bir Rab’dır ki, sizi çamurdan yaratmış, sonra (her birinize) bir ecel tayin etmiştir. (Kıyametin kopması için) belirlenmiş bir ecel de (O’nun katındadır).
6:60ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَىٰ أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ
Diyanet Meali:Sonra da belirlenmiş eceliniz tamamlanıncaya kadar (gündüzleri) sizi tekrar diriltendir (uyandırandır). Sonra dönüşünüz yalnız O’nadır.
6:128رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِي أَجَّلْتَ لَنَا
Diyanet Meali:“Ey Rabbimiz! Bizler birbirimizden yararlandık ve bize belirlediğin süremizin sonuna ulaştık.”
7:34وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً
Diyanet Meali:Her milletin belli bir eceli vardır. Onların eceli geldi mi, ne bir an geri kalabilirler, (ne de öne geçebilirler).
7:34فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ
Diyanet Meali:Onların eceli geldi mi, ne bir an geri kalabilirler, ne de öne geçebilirler.
7:135فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلَىٰ أَجَلٍ هُمْ بَالِغُوهُ إِذَا هُمْ يَنْكُثُونَ
Diyanet Meali:Fakat erişecekleri bir süreye kadar biz azabı üzerlerinden kaldırınca hemen yeminlerini bozdular. *
7:185وَمَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ وَأَنْ عَسَىٰ أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ
Diyanet Meali:(Onlar) Allah’ın yarattığı her şeye, ecellerinin yaklaşmış olabileceğine (hiç bakmadılar mı)?
10:11لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُمْ بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ إِلَيْهِمْ أَجَلُهُمْ
Diyanet Meali:(Eğer Allah), insanlara onların hemen hayra kavuşmayı istedikleri gibi, şerri de (acele verseydi), elbette onların ecellerine hükmolunurdu.
10:49لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ إِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَلَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً
Diyanet Meali:“Her milletin bir eceli vardır. Onların eceli geldi mi, ne bir an geri kalabilirler (ne de öne geçebilirler).”
10:49إِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَلَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ
Diyanet Meali:“Onların eceli geldi mi, ne bir an geri kalabilirler ne de öne geçebilirler.”
11:3ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Sonra da O’na tövbe edin ki sizi belirlenmiş bir süreye (ömrünüzün sonuna) kadar güzel bir şekilde yararlandırsın…
11:104وَمَا نُؤَخِّرُهُ إِلَّا لِأَجَلٍ مَعْدُودٍ
Diyanet Meali:Biz onu ancak belirli bir zamana kadar erteliyoruz. *
13:2وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Allah, … güneşi ve ayı buyruğu altına alandır. Bunların hepsi belli bir zamana kadar akıp gitmektedir.
13:38وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ
Diyanet Meali:Allah’ın izni olmadan hiçbir peygamber bir mucize getiremez. Her ecelin (vadenin) bir yazısı vardır.
14:10يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرَكُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:“(Hâlbuki) O, günahlarınızı bağışlamak ve sizi belli bir zamana kadar ertelemek için sizi (imana) çağırıyor.”
14:44فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُوا رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِيبٍ
Diyanet Meali:Zira o gün zalimler, “Ey Rabbimiz! Yakın bir süreye kadar bizi ertele…” diyecekler.
15:5مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ
Diyanet Meali:Hiçbir toplum ecelini geçemez ve ondan geri de kalamaz. *
16:61مَا تَرَكَ عَلَيْهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَٰكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:(Eğer Allah, insanları zulümleri yüzünden hemen cezalandırsaydı), yeryüzünde hiçbir canlı bırakmazdı. Fakat onları belirli bir süreye kadar erteler.
16:61فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ
Diyanet Meali:Ecelleri geldiği zaman ise ne bir an geri kalabilirler, ne de öne geçebilirler.
17:99قَادِرٌ عَلَىٰ أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ وَجَعَلَ لَهُمْ أَجَلًا لَا رَيْبَ فِيهِ
Diyanet Meali:(Onlar, gökleri ve yeri yaratan Allah’ın) kendileri gibilerini yaratmaya kadir (olduğunu görmediler mi)? Allah onlar için, hakkında hiçbir şüphe bulunmayan bir ecel belirlemiştir.
20:129وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَكَانَ لِزَامًا وَأَجَلٌ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Rabbin tarafından daha önce söylenmiş bir hüküm ve belirlenmiş bir süre olmasaydı, onlar da hemen cezalandırılırlardı. *
22:5وَنُقِرُّ فِي الْأَرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Dilediğimizi belli bir süreye kadar rahimlerde durduruyoruz.
22:33لَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَا إِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيقِ
Diyanet Meali:Sizin için onlarda belli bir zamana kadar birtakım yararlar vardır. Sonra da kurbanlık olarak varacakları yer Beyt-i Atik (Kâbe)’dir. *
23:43مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ
Diyanet Meali:Hiçbir ümmet, kendi ecelinin önüne geçemez, onu geciktiremez de. *
28:28أَيَّمَا الْأَجَلَيْنِ قَضَيْتُ فَلَا عُدْوَانَ عَلَيَّ
Diyanet Meali:“İki süreden hangisini tamamlarsam bana bir husûmet yok.”
28:29فَلَمَّا قَضَىٰ مُوسَى الْأَجَلَ وَسَارَ بِأَهْلِهِ آنَسَ مِنْ جَانِبِ الطُّورِ
Diyanet Meali:Mûsâ, süreyi tamamlayıp ailesiyle yola çıkınca, Tûr tarafında bir ateş görmüştü.
29:5مَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ
Diyanet Meali:Her kim Allah’a kavuşmayı umarsa, bilsin ki Allah’ın tayin ettiği o vakit elbette gelecektir.
29:53وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَلَوْلَا أَجَلٌ مُسَمًّى لَجَاءَهُمُ الْعَذَابُ
Diyanet Meali:Senden azabın çabucak gelmesini istiyorlar. (Hikmet gereği) belirlenmiş bir süre olmasaydı, azap onlara mutlaka gelirdi.
30:8مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Hem Allah, gökler ile yeri ve ikisi arasındakileri ancak hak ve hikmete uygun olarak ve belirli bir süre için yaratmıştır.
31:29وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Güneşi ve ayı da koyduğu kanunlara boyun eğdirmiştir. Her biri (kendi yörüngesinde) belli bir zamana kadar akar gider.
35:13وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Güneşi ve Ay’ı da koyduğu kanunlara boyun eğdirmiştir. Her biri belirli bir vakte kadar akıp gitmektedir.
35:45مَا تَرَكَ عَلَىٰ ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَٰكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:(Eğer Allah, insanları kazandıkları yüzünden hemen cezalandıracak olsaydı), yerkürenin sırtında hiçbir canlı bırakmazdı. Ne var ki, onları belirli bir süreye kadar erteliyor.
35:45فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا
Diyanet Meali:Nihayet süreleri gelince, (gerekeni yapar). Çünkü Allah, kullarını hakkıyla görmektedir.
39:5وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Güneşi ve ayı da koyduğu kanunlara boyun eğdirmiştir. Bunların her biri belli bir zamana kadar akıp gitmektedir.
39:42فَيُمْسِكُ الَّتِي قَضَىٰ عَلَيْهَا الْمَوْتَ وَيُرْسِلُ الْأُخْرَىٰ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Ölümüne hükmettiklerinin ruhlarını tutar, diğerlerini belli bir süreye (ömürlerinin sonuna) kadar bırakır.
40:67وَمِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّىٰ مِنْ قَبْلُ وَلِتَبْلُغُوا أَجَلًا مُسَمًّى
Diyanet Meali:İçinizden önceden ölenler de vardır. Allah bunları, belli bir zamana erişmeniz (ve düşünüp akıl erdirmeniz için) yapar.
42:14وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ
Diyanet Meali:Eğer (azabın) belli bir süreye kadar (ertelenmesi ile ilgili olarak) Rabbinden bir söz geçmiş olmasaydı, aralarında hemen hüküm verilirdi.
46:3مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:Biz, gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları hak ve hikmete uygun olarak ve belirli bir süre için yarattık.
63:10فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ
Diyanet Meali:“Ey Rabbim! Beni yakın bir zamana kadar geciktirsen de sadaka verip (iyilerden olsam)!” demeden önce…
63:11وَلَنْ يُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْسًا إِذَا جَاءَ أَجَلُهَا
Diyanet Meali:Allah, eceli geldiğinde hiçbir kimseyi asla ertelemez.
65:2فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ
Diyanet Meali:Boşanan kadınlar iddetlerinin sonuna varınca, onları güzelce tutun, yahut onlardan güzelce ayrılın.
65:4وَأُولَاتُ الْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ
Diyanet Meali:Hamile olanların bekleme süresi ise, doğum yapmalarıyla sona erer.
71:4يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرْكُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى
Diyanet Meali:“Sizin günahlarınızı bağışlasın ve sizi belli bir vakte kadar ertelesin.”
71:4إِنَّ أَجَلَ اللَّهِ إِذَا جَاءَ لَا يُؤَخَّرُ لَوْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ
Diyanet Meali:“Şüphesiz, Allah’ın belirlediği vakit gelince ertelenmez. Keşke bilseydiniz.”

أَجْلٌ : İsim.

5:32مِنْ أَجْلِ ذَٰلِكَ كَتَبْنَا عَلَىٰ بَنِي إِسْرَائِيلَ
Diyanet Meali:Bundan dolayı İsrailoğullarına (Kitap’ta) şunu yazdık…

مُؤَجَّلٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). 

3:145وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ كِتَابًا مُؤَجَّلًا
Diyanet Meali:Hiçbir kimse Allah’ın izni olmadan ölmez. Ölüm belirli bir süreye göre yazılmıştır.