KÖK HARFLER: د و م
ANLAM:
دَامَ : (Bir şey) uzun süre veya ebediyyen devam etmek, sürmek, kalmak. ( عَلَى ): Devamlı surette işe sarılmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
دَامَ (geniş zaman يَدُومُ mastar isim دَوْمٌ ve دَوَامٌ) : O şey (bir şey) uzun süre veya ebediyen devam etti, sürdü, kaldı.
دَامَ مُلْكُهُ : Onun hakimiyeti uzun süre devam etsin.
دَامَ عَلَى الْاَمْرِ veya دَوَامَ عَلَيْهِ : Devamlı surette işe sarıldı.
مَادَامَ : Devamlılık manasına gelmektedir; çünkü مَا edatı دَامَ kelimesine bağlaç bir addır ve aynı mastar isimlerin zarf halinde kullanılması gibi yalnızca zarf olarak kullanılmaktadır.
قُمْ مَادَامَ زَيْدٌ قَائِمًا : Zeyd kaldığı müddetçe kalın.
دَامَ o kişi yorgun veya bitkindi ya da bir şey çevresini dolaştı veya etrafını döndü, manasına da gelmektedir.
دَامَتِ الدَّلْوُ : Kova doldu.
دَائِمٌ (ismi fail): Ebedi, kalıcı, devamlı.
اَلدَّائِمُ Allah’ın (c.c.) sıfatlarından biridir, yani Ebedi olan.
دَائِمٌ hareket halinde ve etrafta dönen bir şey için de kullanılmaktadır, bu sebepten sözcük iki karşıt anlama sahiptir.
اُكُلُهَا دَائِمٌ : Ve onun meyveleri devamlıdır (13:35).
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama |
| دَامَ | fiil-I | 7 | Devam etti. مَا دَامَ : Devam ettiği müddetçe.. | 3/75 | 7 fiilin 5 tanesi câmid: Tam câmid mâzi fiil, nâkıs fiil : 5/24 |
| دَائِمٌ | isim | 2 | Devam edici, daimi, devamlı | 13/35 |
|
|
| Toplam | 9 |
|
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Kök Harflerinin Yer Değişimi
Benzer Manada Kelimeler
- دَامَ
- دَاوَمَ
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Dâim | دَائِم | Devam eden. | Dâimî |
| Dâimâ | دَائِمًا | Her vakit, sürekli olarak. |
|
| Devâm | دَوَام | Devamlılık. |
|
| Mâ-dâme (Mâdem) | مَا دَامَ | Devam ettikçe, süresince. |
|
| Müdâvim | مُدَاوِم | Aralıksız devam eden. |
|
| Müdâveme | مُدَاوَمَة | * Aralıksız devam etme. |
|
| Müdâvemet | مُدَاوَمَة | Devamlılık. |
|
| İdâme | إِدَامَة | Sürdürme, devam ettirme. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
دَامَ : Fiil-I (7 fiilin 5 tanesi câmid: Tam câmid mâzi fiil, nâkıs fiil).
| 3:75 | وَمِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدِينَارٍ لَا يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ إِلَّا مَا دُمْتَ عَلَيْهِ قَائِمًا |
| Diyanet Meali: | Fakat onlardan öylesi de vardır ki, ona bir dinar emanet etsen, tepesine dikilip durmadıkça onu sana iade etmez. |
| 5:24 | قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا أَبَدًا مَا دَامُوا فِيهَا |
| Diyanet Meali: | Dediler ki: “Ey Mûsa! Onlar orada bulundukça, biz oraya asla girmeyeceğiz.” |
| 5:96 | وَحُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُمًا |
| Diyanet Meali: | Kara avı ise ihramlı olduğunuz sürece size haram kılındı. |
| 5:117 | وَكُنْتُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا مَا دُمْتُ فِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | Aralarında bulunduğum sürece onlara şahit (ve örnek) idim. |
| 11:107 | خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ |
| Diyanet Meali: | Onlar, gökler ve yerler durdukça orada ebedî olarak kalacaklardır. Ancak Rabbinin dilemesi başka. |
| 11:108 | وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ |
| Diyanet Meali: | Mutlu olanlara gelince, gökler ve yerler durdukça içinde ebedî kalmak üzere cennettedirler. |
| 19:31 | وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا |
| Diyanet Meali: | “Bana yaşadığım sürece namazı ve zekâtı emretti.” |
دَائِمٌ : İsim. İsm-i Fâil.
| 13:35 | مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَائِمٌ وَظِلُّهَا |
| Diyanet Meali: | Allah’a karşı gelmekten sakınanlara va’dolunan cennetin durumu şudur: Onun içinden ırmaklar akar, yemişleri ve gölgeleri devamlıdır. |
| 70:23 | الَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ |
| Diyanet Meali: | Onlar, namazlarına devam eden kimselerdir.* |