KÖK HARFLER: س ي ر

ANLAM: 

سَارَ : (Bir kişi veya şey) gitmek, dolanmak, seyahat etmek, yola çıkmak, göçüp gitmek, ayrılmak.

AÇIKLAMA:

سَيْرٌ : Bir arazinin içinden veya arzda geçip gitmek, ilerlemek, yürümek veya yolculuk etmek. “Bir arazinin içinden veya arzda geçip giden, ilerleyen, yürüyen veya yolculuk eden adam” anlamında رَجُلٌ سَائِرٌ ve رَجُلٌ سَيَّارٌ şekillerinde kullanılır.

سَيَّارَةٌ : Birlikte yolculuk eden insan toplulu. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَجَاءتْ سَيَّارَةٌ : Bir yolcu kafilesi geldi (12/19).

Fiil olarak “Geçip gittim, ilerledim, yürüdüm veya yolculuk ettim” anlamında سِرْتُ ve “Onunla birlikte geçip gittim, ilerledim, yürüdüm veya yolculuk ettim” anlamında سِرْتُ بِفُلانٍ ve “Onun geçip gitmesini, ilerlemesini, yürümesini veya yolculuk etmesini sağladım” anlamında سِرْتُهُ şeklinde ve teksirli olarak aynı anlamda سَيَّرْتُهُ şeklinde kullanılır.

Yüce Allah’ın şu sözünde birinci şekilde gelmiştir: قُلْ سِيرُوا فِي اْلأَرْضِ : De ki: Yeryüzünde dolaşın (6/11); أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي اْلأَرْضِ : Hiç yer yüzünde gezmediler mi (22/46); سِيرُوا فِيهَا لَيَالِيَ وَأَيَّامًا آَمِنِينَ : Oralarda geceleri ve gündüzleri güven içinde yürüyün (34/18).

Şu sözünde ikinci şekilde gelmiştir: وَسَارَ بِأَهْلِهِ : Ailesiyle birlikte yola çıktı (28/29). Üçüncü kısımdaki سِرْتُهُ kullanımı Kur’an’da zikredilmemiştir.

Şu sözünde ise dördüncü şekilde gelmiştir: وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ : Dağlar yürütülmüş (78/20); هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ : Sizi karada ve denizde yürüten O’dur (10/22).

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: قُلْ سِيرُوا فِي اْلأَرْضِ : De ki: Yeryüzünde yürüyün (27/69). 

1. Bunun “yeryüzünde bedenen yolculuk etmeye yönelik bir teşvik” olduğu söylenmiştir. 
2. Bir görüşe göre “bir fikri, düşünceyi zihinde evirip çevirmeye, dolaştırmaya yahut üzerinde iyice düşünüp taşınmaya ve ahvalini gözetmeye yönelik bir teşviktir. Nitekim bir haberde rivayet edildiğine göre, evliyalar vasfedilirken şöyle demiştir: أَبْدَانُهُمْ فِي الأَرْضِ سَائِرَةٌ وَقُلُوبُهُمْ فِي الْمَلَكُوتِ جَائِلَةٌ (Onların bedenleri yeryüzünde kalpleri ise melekût aleminde dolaşır). 
3. Bazıları ise bunu, “sevaba vasıl olmada, ulaşmada veya erişmede vasıta edinilen ibadette gayret, çaba gösterme, özenle, sebatla ya da ciddiyetle kendini ibadete verme” anlamına hamletmişlerdir. Allah Rasulünün (s.a.v.) سَافِرُوا تَغْنَمُوا (Yolculuk edin ki ganimete ulaşasınız) sözü de bu anlama hamledilmiştir.

تَسْيِيرٌ “geçip gitmesini, ilerlemesini, yürümesini veya yolculuk etmesini sağlama” iki türlü olur:

Birincisi: Geçip gidenin, ilerleyenin, yürüyenin vb kendi emri, seçimi ve iradesi ile olur. Mesela: هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ : Sizi karada ve denizde yürüten O’dur (10/22).

İkincisi: Zorla, cebren boyun eğdirme ve teshîr ile yani Yüce Yaratıcının belirli bir amaca ya da amaçlara doğru zorla boyun eğdirip sevk etmesi yoluyla olur. Mesela dağların belli bir amaç doğrultusunda zorla boyun eğdirilip sevk edilmesi gibi. Mesela: وَإِذَا الْجِبَالُ سُيِّرَتْ : Dağlar yürütüldüğü zaman (81/3); وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ : Dağlar yürütülmüş (78/20).

سِيرَةٌ : İnsanın vs doğuştan ya da sonradan kazanılmış olsun, üzere bulunduğu halet, durum. “Filan kişinin güzel veya çirkin bir sireti, hareket, davranış tarzı var” anlamında فُلَانٌ لَهُ سِيرَةٌ حَسَنَةٌ ve فُلَانٌ لَهُ سِيرَةٌ قَبِيحَةٌ denir.

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا اْلاُولَى : Biz onu (Musa’nın yılana dönüşen asasını) yine ilk siretine döndüreceğiz (20/21). Yani “o yılanı, daha önce üzere bulundu çubukluk haletine döndüreceğiz”. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

سَارَ (geniş zaman يَسِيرُ mastar isim سَيْرٌ ve مَسِيرٌ ve مَسِيرَةٌ): O kişi veya şey gitti, dolandı, seyahat etti, yola çıktı, göçüp gitti ya da ayrıldı.

سَيْرٌ : Gitme; ayrılma; yolculuk.

سَارَ سَيْرًا شَدِيدًا : Şiddetli veya hızlı bir biçimde gitti.

تَسِيرُ الْجِبَالُ سَيْرًا : Dağlar hızlı bir biçimde yerinden hareket eder ya da geçip gider.

وَ سَارَ بِاَهْلِهِ : Ve ailesiyle yola çıktı (28:29).

سَيَّرَهُ : O kişinin veya şeyin gitmesini, seyahat etmesini, ayrılmasını, geçmesini, hareket etmesini veya geçip gitmesini sağladı.

سَيَّرَهُ مِنْ بَلَدِهِ : Onu memleketinden sürdü.

سَارَ فِى النَّاسِ : O şey insanlar arasında yaygın bir biçimde bilinmeye başladı.

سِيرَةٌ : Bir yol, rota, nizam, eylem biçimi veya tavrı, yaşam şekli vb; olma, durum, hal biçimi, (eş anlamlı طَرِيقَةٌ ). Eskilerin hikâyeleri. Askeri sefer.

هٰذَا فِى سِيرَةِ الْاَوَّلِينَ : Bu eskilerin hikayelerindedir.

سَيَّارَةٌ : Bir grup yolcu. Kervan. Araba.

قَوْمٌ سَيَّارَةٌ : Seyahat eden bir grup kişi.

اَلسَّيَّارَاتُ : Venüs, Mars, Jüpiter, Merkür ve Satürn.