ح ر ر

KÖK HARFLER:  ح ر ر

ANLAM: 

حَرَّ : Özgür olarak ya da asil ve özgür bir soydan doğmak; susamak; (gün) sıcak olmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

حَرَّ (geniş zamanlı يَحَرُّ ve يَحِرُّ ve يَحُرُّ mastar ismi حَرًّا ve حُرُورًا ve حَرَارَةً):

حَرَّ الْعَبْدَ (geniş zamanlı يَحَرُّ ) : Köleyi azat etti.

حَرَّ : Özgür olarak ya da asil ve özgür bir soydan doğmuştu; susamıştı ya da o hale geldi; o (gün) sıcaktı ya da o hale geldi.

حَرَّ الْمَاءَ (geniş zamanlı يَحَرُّ  ve يَحِرُّ ve يَحُرُّ): Suyu ısıttı.

حَرَّرَ (mastar ismi تَحْرِيرٌ ) : Yaşadığı müddetçe kendini kilisenin veya dinin veya Allah’ın (c.c.) hizmetine adadı.

حَرَّرَ الْكِتَابَ : İyi veya ihtişamlı, tam veya harfiyen bir yazı ya da mektup kaleme aldı.

فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ : Mümin bir köle azat etmek (hürriyetine kavuşturmak) (4:92).

مُحَرَّرٌ : Kölelikten azat edilmiş; serbest bırakılmış; ebeveynleri tarafından bir kilisenin ya da dinin hizmetine adanmış çocuk.

حَرُورٌ ve حَرٌّ : Sıcaklık; kalbin acıdan veya öfkeden veya ıstıraptan ve keder ya da sıkıntıdan yanması; işin zorluğu ya da vahameti.

حَرُورٌ : Sıcak bir rüzgar; (eşanlamlısı: سَمُومٌ ) veya gece esen sıcak bir rüzgar; bazen gündüz de eser (سَمُومٌ gündüz esen sıcak bir rüzgardır ve bazen gece eser ya da birbirlerinin yerine geçebilirler); güneşin sıcaklığı ya da mutlak sıcaklık; devamlı sıcaklık; Cehennem ateşi.

حَارٌّ : Sıcak.

حُرِّيَّةٌ : Özgürlük durumu veya hali.

حُرٌّ : Özgür, saf veya özgür doğmuş; cömert veya asil veya asil soydan.

حُرُّ الْوَجْهِ : Yüzün en belirgin yeri.

حَرِيرٌ : Öfkeden kudurmuş ya da etkilenmiş; ipek, ipekten yapılmış bir giysi ya da nesne.

مَحْرُورٌ : İpek veya ipekle süslenmiş; ipekten yapılmış bir giysi ya da nesne.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
حَرٌّ isim 3 Sıcak 16/81
حَرُورٌ isim 1 Sıcaklık, sıcak rüzgar 35/21
حَرِيرٌ isim 3 İpek 35/33
حُرٌّ isim 2 Hür 2/178
تَحْرِيرٌ isim 5 Azat etme 58/3
مُحَرَّرٌ isim 1 Tahsis edilmiş 3/35

Toplam 15

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • حَرَّرَ (a)
  • حَرَّرَ (b)
  • حَارٌّ
    • حَامٍ > bak: ح م ي
    • سَاخِنٌ
  • حَرٌّ
    • لَظًى > bak: ل ظ ي
    • قَيْظٌ
  • حَرَارَةٌ
    • سُخُونَةٌ
    • لَظًى > bak: ل ظ ي

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Harr حَرّ 1: Hararet, sıcaklık. Sıcak. 2: Hararetli. Kızgın. Çok sıcak. Yakıcı.
Hârr(e) حَارّ Hararetli. Kızgın. Çok sıcak. Yakıcı.
Hürr حُرّ Kimsenin baskısı, zorlaması olmadan meşru’ dairede istediği gibi yaşayabilen. Serbest. Çoğul: Ahrâr
Harûr حَرُور Sıcaklık. Güneşin kızgınlığı.
Harîr حَرِير İpek.
Harâret حَرَارَة 1: Isı. 2: Sıcaklık. 3: Susama, susuzluk. 4: Coşkunluk, ateşlilik 
Hürriyyet حُرِّيَّة Özgürlük.
Mahrûr مَحْرُور Hararetli, ateşli. Mahrûrâne
Tahrîr تَحْرِير Hürriyete kavuşturmak. Yazmak. Yazılmak. Kaydetmek.
Muharrir مُحَرِّر Yazar.
Muharrer مُحَرَّر Yazılmış, yazılı, yazıya geçirilmiş.
Aharr أَحَرّ Daha sıcak, en sıcak.
Harrân حَرَّان Çok susuz.

Harr kelimesinden; harlı, harsız (ateş) ve harlamak kelimeleri türetilmiştir.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

حَرٌّ : İsim. 

9:81 وَقَالُوا لَا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ
Diyanet Meali: “Bu sıcakta sefere çıkmayın” dediler.
9:81 قُلْ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ كَانُوا يَفْقَهُونَ
Diyanet Meali: De ki: “Cehennemin ateşi daha sıcaktır.” Keşke anlasalardı.
16:81 وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ
Diyanet Meali: Sizi sıcaktan koruyacak elbiseler ve savaşta sizi koruyacak zırhlar verdi. 

حَرُورٌ : İsim. 

35:21 وَلَا الظِّلُّ وَلَا الْحَرُورُ
Diyanet Meali: Gölge ile sıcaklık bir olmaz. *

حَرِيرٌ : İsim. 

22:23 يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ
Diyanet Meali:  Orada altından bileziklerle, incilerle süsleneceklerdir. Oradaki giysileri ise ipektir.
35:33 يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ
Diyanet Meali: Orada altın bilezikler ve incilerle süslenirler. Oradaki elbiseleri de ipektir.
76:12 وَجَزَاهُمْ بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا
Diyanet Meali: Sabretmelerine karşılık da onları cennet ve ipek(ten giysiler) ile mükâfatlandırır. *

حُرٌّ : İsim. 

2:178 كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ
Diyanet Meali: Öldürülenler hakkında size kısas farz kılındı. Hüre karşı (hür)…
2:178 بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَىٰ بِالْأُنْثَىٰ
Diyanet Meali: (Hüre karşı) hür, köleye karşı köle, kadına karşı kadın (kısas edilir).

تَحْرِيرٌ : İsim. Masdar. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). 

4:92 وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ
Diyanet Meali: Kim bir mü’mini yanlışlıkla öldürürse, bir mü’min köleyi azad etmesi …
4:92 فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ
Diyanet Meali: (Öldürülen kimse) mü’min olur ve düşmanınız olan bir topluluktan bulunursa, mü’min bir köle azad etmek gerekir. 
4:92 وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَىٰ أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ
Diyanet Meali: Eğer sizinle kendileri arasında antlaşma bulunan bir topluluktan ise ailesine verilecek bir diyet ve mü’min bir köle azad etmek gerekir. 
5:89 فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ
Diyanet Meali: Bu durumda yeminin keffareti, ailenize yedirdiğinizin orta hâllisinden on yoksulu doyurmak, yahut onları giydirmek ya da bir köle azat etmektir.
58:3 وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ
Diyanet Meali: Kadınlarından zıhar yaparak ayrılıp sonra da söylediklerinden dönecek olanlar, bir köle azat etmelidirler.

مُحَرَّرٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). 

3:35 إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا
Diyanet Meali: Hani, İmran’ın karısı, “Rabbim! Karnımdaki çocuğu sırf sana hizmet etmek üzere adadım” demişti.