KÖK HARFLER: ع ت ق
ANLAM:
عَتَقَ : (Köle) azat edilmek. (At) ilerlemek, güvenli ve emniyetli bir hale gelmek. (Mülk) iyi veya doğru bir halde olmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
عَتَقَ (geniş zaman يَعْتِقُ mastar isim عِتْقٌ ve عَتْقٌ vb.)
عَتَقَ الْعَبْدَ : Köle azat edildi.
عَتَقَتِ الْفَرَسُ : At ilerledi, güvenli ve emniyetli bir hale geldi.
عَتَقَ وَ عُتِقَ الْمَالُ : Mülk iyi veya doğru bir haldeydi.
عَتَقَ وَ عَتُقَ الشَّىْءُ : O şey eskidi.
عَتَقَتِ الْخَمْرُ اَوْ عَتُقَتْ : Şarap eskidi.
اَعْتَقَ الْعَبْدَ : Köleyi azat etti.
عَتِيقٌ : İlerleyen veya geçen, ilerleyen, güvenli ve emniyetli olan bir at; mükemmel bir at; atik at; mükemmel, seçkin, en iyi olan herhangi bir şey; güzel veya çekici.
عَتِيقُ الْوَجْهِ : Çekici yüzlü; azat edilmiş ya da özgür kılınmış; eski. (çoğul hali عِتَاقٌ ).
عِتَاقٌ Mekke’de vahiy edilmiş bölümlere istinaden de kullanılmaktadır.
اَلْبَيْتُ الْعَتِيقُ : Eski, serbest, güzel, güvenilir ve emniyetli, en hayırlı ve mükemmel Ev, Beyti Atik (Kâ’be) (22:29).
ثَوْبٌ عَتِيقٌ : İyi dokunmuş bir elbise.
اَلْعَتِيقُ şarap ve süt, anlamına gelmektedir.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| عَتِيقٌ | isim | 2 | Kadim, eski, eskiden kalma | 22/29 |
|
| Toplam | 2 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Benzer Manada Kelimeler
Zıt Manada Kelimeler
AÇIKLAMA:
KADÎM ile ‘ATÎK kelimeleri arasındaki fark
( ع ت ق – ق د م )
‘Atîk, kendi cinsinden yeni bir şey ortaya çıkınca, ona nisbetle eski olandır. Zaman kendisini etkilemiş, onun kalma süresi, benzerlerinden daha uzun olmuştur. Halbuki uzun süre var olmuş olsa bile, semâ için “‘atîk” (eski) ifadesi kullanılmaz çünkü semâda zamanın etkisi söz konusu değildir. Ama eşya eskir, değişir vs. Kadîm ise, “ezelde mevcûd olan” demektir. Kıdem kazanılabilir değildir, oysa ‘ıtk kazanılabilirdir. (Farklar Sözlüğü 155) Bknz: ( ق د م )
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Itk | عِتْق | 1: Azad edilmek. 2: Şeref, şan ve kadem. |
|
| Atîk | عَتِيق | 1: Eski ev. 2: Soyu temiz. 3: Kadim. 4: İhtiyar. |
|
| Atîka | عَتِيقَة | 1: Eski ev. 2: Soyu temiz. 3: Kadim. 4: İhtiyar. | Âsâr-ı Atîka |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
عَتِيقٌ : İsim. Sıfat.
| 22:29 | وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ |
| Diyanet Meali: | Adaklarını yerine getirsinler ve Beyt-i Atik’i (Kâbe’yi) tavaf etsinler. |
| 22:33 | لَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَا إِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيقِ |
| Diyanet Meali: | Sizin için onlarda belli bir zamana kadar birtakım yararlar vardır. Sonra da kurbanlık olarak varacakları yer Beyt-i Atik (Kâbe)’dir. * |