ح م ي

KÖK HARFLER:  ح م ي

ANLAM: 

حَمَى : Bir şeyi insanlardan korumak, savunmak; bir şeyi insanlardan uzak tutmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

حَمَى (geniş zamanlı يَحْمِى mastar ismi حِمَايَةٌ):

حَمَى الْمَكَانَ مِنَ النَّاسِ : O şeyi insanlardan korudu, savundu; o şeyi insanlardan uzak tuttu.

حَمَى ظَهْرَهُ : Sırtına binilmesini ya da sırtında yük taşınmasını yasakladı.

حَمَيْتُ النَّاسَ : İnsanlara yardım ettim ya da onları savundum.

حَمِىَ (geniş zamanlı يَحْمَى mastar ismi حَمْىٌ ):

حَمِىَ النَّارُ : Ateş çok sıcak oldu ya da oldukça sıcaktı.

حَمِىَ عَنْهُ اَوْ مِنْهُ (mastar ismi حَمِيَّةٌ ) : Utanmıştı ve o şeyi yapmaya tenezzül etmedi ya da küçümsedi.

حَمِىَ haksız muameleye dayanmayı, katlanmayı ya da tolere etmeyi reddetti anlamına da gelmektedir.

حَمِىَ عَلَيْهِ : Ona kızgındı.

حِمًى : İnsanlara yasaklanmış bir otlak.

حَمِيَّةٌ (eş anlamlısı اَنْفَهُ ve غَيْرَةٌ ) : Tenezzül, küçümseme veya taassup; kıskançlık; gururun sonucu olan taassup.

حَامِيَةٌ : Aşırı sıcak, oldukça sıcak.

نَارٌ حَامِيَةٌ : Kızgın bir ateş (101:11).

حَامٍ veya اَلْحَامِى : Sırtına binilmesi veya yük taşınması yasaklanmış bir damızlık deve. Bu gibi bir devenin ne sürülmüş, ne de postu kırkılmıştır. Özgür bırakılmış, ne otlamadan ne de sudan kesilmiştir ya da yavrularının yavruları gebe kalan ya da on defa gebe bırakılan (5:103).

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
حَمَىfiil-I1Kızdırdı, sımsıcak hale getirdi9/35Meçhul muzarisi: يُحْمَى
 حَامٍ – الحَامِى isim1Üzerine binilmesi yasak olan ve uzayan tüyleri kesilmeyen erkek deve. 5/103
حَامِيَةisim2Çok sıcak, kızgın101/11
حَمِيَّةisim2Hamiyet, himmet, gayret, müdafaa48/26

Toplam6


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • حَمِيَ
  • حَمَى / حَامَى
  • حَمَّى
  • حَمِيَّةٌ
  • حِمَايَةٌ
    • وِقَايَةٌ > bak: و ق ي
    • حِفْظٌ > bak: ح ف ظ
    • اِتِّقَاءٌ > bak: و ق ي
    • صِيَانَةٌ
    • صَوْنٌ

Zıt Manada Kelimeler

  • حَمِيَ
    • بَرَدَ > bak: ب ر د
    • صَرِدَ
  • حَمَى / حَامَى
  • حَمَّى
  • حَمِيَّةٌ
    • وَضَاعَةٌ > bak: و ض ع
    • سُفُولٌ > bak: س ف ل
    • خُضُوعٌ > bak: خ ض ع
    • خَسَاسَةٌ
    • حَقَارَةٌ
  • حِمَايَةٌ

AÇIKLAMA:

HIFZ ile HİMÂYE kelimeleri arasındaki fark

( ح ف ظح م ي )

Himâye, arazi ve şehir gibi bir araya toplayıp kuşatılması ve savunulması mümkün olmayan unsurlar için kullanılır. “Beldeyi veya araziyi himâye etti” denir. Hıfz ise, bir yere toplanıp saklanabilen şeyler için kullanılır. “Paraları muhâfaza etti” denir. (Farklar Sözlüğü 302) Bknz: ( ح ف ظ )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Himâye حِمَايَة 1: Koruma, gözetme, esirgeme, koruyuculuk, gözetim  2: Kayırma, elinden tutma.
Hâmi حَامِيى 1: Kayıran, kayırıcı. 2: Himaye eden, koruyan, koruyucu, sahip çıkan, gözeten.
Hâmiye حَامِيَة 1: Himaye eden, koruyan korucu.  2: Kayıran, kayırıcı. 3: Tırnak kenarı.
Hamiyyet حَمِيَّة Gayret. Namustan gelen gayretle utanma veya kızma. İnsanlık, fazilet, millet vb gibi değerlerden yana olma.
Humât حُمَات Himaye edenler, koruyanlar.
Himye حِمْيَة Perhiz. Yiyecek ve içecekte sıhhat için gösterilen ihtimam ve dikkat.
Himyevî حِمْيَوِي Perhiz ile alakalı.
Mahmî مَحْمِي Korunan, himaye gören. Hıfzolan.
Mahmiye مَحْمِيَة Bir şeyi koruma, muhafaza ve himaye etme. Muhafazalı, büyük şehir.
Muhâmî مُحَامِي Avukat , Himaye eden.
Tehâmî تَحَامِي  Kendini sakınma, korunma. Avukatlık etme.
Mütehâmî مُتَحَامِي Korunan, sakınan, kendini himaye eden.
Tahammî تَحَمِّي Korunma, kendini himaye etme. Perhiz etme.
Mütehammî مُتَحَمِّي Kendini koruyan, kendini himaye eden.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

حَمٰي : Fiil-I. Meçhul muzarisi: يُحْمَى

9:35 يَوْمَ يُحْمَىٰ عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمْ
Diyanet Meali: O gün bunlar cehennem ateşinde kızdırılacak da onların alınları, (böğürleri ve sırtları) bunlarla dağlanacak

 حَامٍ – الحَامِى : İsim. 

5:103 مَا جَعَلَ اللَّهُ مِنْ بَحِيرَةٍ وَلَا سَائِبَةٍ وَلَا وَصِيلَةٍ وَلَا حَامٍ
Diyanet Meali: Allah, ne “Bahîre”, ne “Sâibe”, ne “Vasîle”, ne de “Hâm” diye bir şey meşru kılmamıştır. 

حَامِيَةٌ : İsim. İsm-i Fâil.

88:4 تَصْلَىٰ نَارًا حَامِيَةً
Diyanet Meali: Kızgın ateşe girerler. *
101:11 نَارٌ حَامِيَةٌ
Diyanet Meali: O, kızgın bir ateştir. *

حَمِيَّة : İsim. 

48:26 إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ
Diyanet Meali: Hani inkâr edenler kalplerine taassubu yerleştirmişlerdi.
48:26 حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ
Diyanet Meali: (Hani inkâr edenler kalplerine taassubu), cahiliye taassubunu (yerleştirmişlerdi). Allah ise, Peygamberine (ve inananlara) huzur ve güvenini indirmişti