KÖK HARFLER:  خ ص ص

ANLAM: 

خَصَّ : Bir şeyle bir şeyi diğerlerinden ayırt etmek; o şeyi yalnızca ona tahsis etmek, diğerlerinden ayrı olarak ona tahsis etmek.

AÇIKLAMA:

تَخْصِيصٌ ve اِخْتِصَاصٌ ve خُصُوصِيَّةٌ ve تَخَصُّصٌ : Bir nesnenin bir parçasının veya bir bölümünün, içinde bulunduğu bütünün diğer parçalarının veya bölümlerinin, kendisine ortak olmayacağı bir şeye bütünden yahut bütünü oluşturan diğer cüzlerden ayrı, yalnız, tek başına veya özel olarak sahip olması. عُمُومٌ ve تَعَمُّمٌ ve تَعْمِيمٌ kelimelerinin zıddıdır.

خُصَّانُ الرَّجُلِ : Bir adamın, kendilerine herhangi bir şekilde özel ikramda bulunup ayrı tuttuğu kişiler.

خَاصَّةٌ : Mümtaz, seçkin insanlar; temayüze, ayrıcalığa sahip kişiler; Mümtaz, seçkin tür. عَامَّة kelimesinin zıddıdır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَاتَّقُوا فِتْنَةً لاَ تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَآصَّةً Sadece aranızdaki zalimlerin başlarına gelmekle yetinmeyecek olan bir belâdan sakınınız (8/25). Yani “bilakis hepinizi kapsayacak, içine alacak…”

خَصَّهُ بِكَذَا-يَخُصُّهُ ve اِخْتَصَّهُ-يَخْتَصُّهُ: Onun içinde bulunduğu veya bir parçası olduğu bütünün, bütünü oluşturan diğer cüzlerin veya herkesin kendisine ortak olmayacağı şöyle bir şeye ayrı, yalnız, tek başına veya özel olarak sahip olmasını sağladı. Ona şöyle bir şeyi tahsis etti, ayırdı veya özgüledi. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ Rahmetini dilediğine tahsis eder (3/74).

خَصَاصُ اْلبَيْتِ : Evin fürcesi, aralığı veya açıklığı.” Kapanmamış olan fakirlik, muhtaçlık veya ihtiyaç gediği” خَلَّةٌ kelimesi ile ifade edildiği gibi aynı şekilde خَصَاصَةٌ kelimesi ile de ifade edilmiştir. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ Kendilerinin ihtiyaçları olsa dahi îsar ile nefislerine tercih ederler (59/9).

خُصٌّ : Kamışlardan ya da ağaçlardan yapılmış ev, kulübe veya huğ. İçi خَصَاصَةٌ’den yani aralıklardan veya açıklıklardan görüldüğünden dolayı böyle adlandırılmıştır. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

خَصَّ (geniş zaman يَخُصُّ mastar ismi  خُصُوصِيَّةٌ ve خَصٌّ):

خَصَّ اَوْ اِخْتَصَّ فُلَانًا بِالشَّىْءِ : O şeyle onu diğerlerinden ayırt etti; o şeyi yalnızca ona tahsis etti.

خَصَّهُ بِالْوُدِّ : Onu sevgiyle ayrı tuttu.

خَصَّهُ بِكَذَا : Ona büyük miktarda bir şey verdi.

خَصَّهُ اَوْ اِخْتَصَّهُ لِنَفْسِهِ : O kişiyi veya şeyi yalnızca kendine ayırdı, aldı, seçti.

اِخْتَصَّهُ onu ayrı tuttu manasına da gelmektedir.

اِخْتَصَّهُ لَهُ : O şey yalnızca ona aitti.

خَصَّ (mastar ismi  خَصَاصَةٌ) : Fakirdi; ihtiyaç halindeydi ya da o hale geldi.

خَصَاصَةٌ : Bir kapı, elek vb. şeylerdeki bir yarık veya delik; bir bulut veya bulutlar; yoksulluk, ihtiyaç; darlık veya zorluk; şer bir durum; susuzluk; açlık.

خَاصٌّ (eşanlamlısı: خَاصَّةٌ ve çoğul hali خَوَاصُّ) : Seçim, seçkin.

خَوَاصُّ النَّاسِ : Seçkin insanlar.

خَاصَّةً Hususan, hususi olarak, sadece, yalnız. عَامَّةً ‘in zıddıdır.