KÖK HARFLER:  ح ر ف

ANLAM: 

حَرَّفَ : Bir şeyi doğru yoldan veya biçimden döndürmek, oradan çevirmek, tahrif etmek. 

AÇIKLAMA:

حَرْفُ الشَّيْءِ : Bir nesnenin ucu, kenarı. Çoğulu أَحْرُفٌ ve حُرُوفٌ şekillerinde gelir. Şöyle kullanılır:

حَرْفُ السَّيْفِ : Kılıcın sivri ucu, kenarı.

حَرْفُ السَّفِينَةِ : Geminin yanı.

حَرْفُ الْجَبَلِ : Dağın sivri uçlu zirvesi.

حُرُوفُ اْلهَِجَاء : Kelimenin uçları, harf.

Nahivde işleve sahip حُرُوفٌ kelimesi ise, “kelimelerin, onları birbirine bağlayan uçları” demektir. 

نَاقَةٌ حَرْفٌ : Arıklıktan karnı içine yapışmış veya bir deri bir kemik haline gelmiş dişi deve. Bu kullanımda ya dağın حَرْفٌ’ine ya da incelik yönüyle kelimelerin harflerinden birine bir benzetme yapılmıştır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَمِنَ النَّاسِ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ İnsanlardan kimi de Allah’a bir kenardan (dil ucuyla) kulluk eder (22/11). Bu ifade ayetin devamında şöyle açıklanmıştır: فَإِنْ أصَابَهُ خَيْرٌ اِطْمَأنَّ بِهِ وَإِنْ أصَابَتْهُ فِتْنَةٌ اِنْقَلَبَ عَلَى وَجْهِهِ Eğer işleri iyi giderse hoşnut olur. Fakat imtihan amaçlı bir sıkıntı ile karşılaşırsa, yüz üstü döner (22/11). Aynı anlamda Yüce Allah şöyle buyurmuştur: مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ İki taraf arasında yalpalarlar (4/143).

انِْحَرَفَ عَنْ كَذَا ve تَحَرَّفَ : Şöyle bir şeyden saptı, başka bir tarafa meyletti. Ayrıca fiil olarak اِحْتَرَفَ şeklinde de kullanılır.

اِحْتِرَافٌ : Bir kazanç elde edebilmek için bir حَرْفٌ’e sahip olmayı talep etmek, istemek ya da bunun yolunu aramak. Kazanç için bir meslek elde etmeye çalışmak.

حِرْفَةٌ : Bu اِحْتِرَافٌ ile ilgili insanın sıkıca yapışıp asla kendisinden ayrılmadığı hali, meslek. قِعْدَة ve جِلْسَة kelimelerine benzer.

مُحَارِفٌ : Hayrın, kazancın, kârın veya rızkın kendisinden sapıp ayrıldığı veya başka bir tarafa meyledip uzaklaştığı, nimetten mahrum edilmiş kişi.

تَحْرِيفُ الشَّيْءِ : Bir nesneyi bir tarafa eğmek. Mesela تَحْرِيفُ الْقَلَمِ yani “kalemin ucunun sağ dişini soldakinden daha yüksek, daha uzun yaparak, kamış kalemin ucunu eğri yontmak” gibi.

تَحْرِيفُ الْكَلَامِ : İki anlama hamledilmesi mümkün iken bir sözün anlamını, ihtimalin bir حَرْفٌ’ine (ucuna, tarafına) koymak, hamletmek. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ …kelimeleri asıl yerlerinde tahrîf ediyorlar (kaydırıyorlar)… (4/46); يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَوَاضِعِهِ …yerli yerinde söylenen kelimeleri sonradan tahrif ederler (5/41); وَقَدْ كَانَ فَر۪يقٌ مِنْهُمْ يَسْمَعُونَ كَلَامَ اللّٰهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ Oysa içlerinden birtakımı, Allah’ın kelamını dinler, iyice anladıktan sonra, onu bile bile tahrif ederlerdi. (2/75).

حِرِّيفٌ : İçinde bir harâret, yakıcı etki ve kesinlik bulunan şey. Bununla sanki bu tür şeylerin tatlılıktan ve acılıktan tahrif edilmiş olduğu söylenmek istenir.

طَعَامٌ حِرِّيفٌ : Tadındaki hararetle, yakıcı etkiyle veya keskinlikle yiyenin ağzını yakan yiyecek.

Allah Rasulünün (s.a.v.) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir. نَزَلَ اْلقُرْآنُ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ : “Kur’ân yedi harf üzere inmiştir.” Bu konunun hakikati “er-Risâletu’l Münebbihe alâ Fevâidi’l-Kur’an’da zikredilmiştir. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

حَرَفَ (geniş zaman يَحْرِفُ ve يَحْرُفُ mastar ismi حَرْفٌ):

حَرَّفَ الشَّىْءَ عَنْ وَجْهِهِ : O şeyi doğru yoldan veya biçimden döndürdü ya da oradan çevirdi, tahrif etti.

حُرِفَ فِى مَالِهِ : Kayıp yaşadı.

حَرَّفَ الْقَوْلَ : Sözcüğü esas anlamından kaydırdı.

تَحْرِيفٌ (mastar ismi) sözcükleri esas anlamlarından kaydırmaya işaret eder.

تَحَرَّفَ عَنْهُ : Bir tarafa eğilmişti ya da dönmüştü.

حَرْفٌ : Herhangi bir şeyin haddi, kenarı, sınırı, kıyısı, yanı veya ucu; bir dağın sivri, keskin veya kenarlı zirvesi  ( اَحْرَفٌ çoğul hali); alfabenin bir harfi ( حُرُوفٌ çoğul hali); bir ilgeç; bir sözcük; bir lehçe, bir deyim veya bir ifade ya da davranış biçimi, Arapların belirli kabilelerine özgü.

فُلَانٌ عَلَى حَرْفٍ مِنْ اَمْرِهِ : Biri işi hususunda mesafeli duruyor.

نُزِّلَ الْقُرْاٰنُ عَلَى سَبْعَةِ اَحْرُفٍ : Kur’an yedi lehçeye göre indirilmiştir (hadis-i şerif).

مُتَحَرِّفٌ : (İsmi fail) : Dönen, kayan, çekilen.