KÖK HARFLER: س ب ب

ANLAM: 

سَبَّ : Bir kişiyi veya bir şeyi kesmek; o kişiyi yaralamak, topal etmek; onu kalçasından bıçaklamak; ona küfretmek, sövmek, yermek, kötülemek.

AÇIKLAMA:

سَبَبٌ : Kendisiyle hurma ağacına çıkılan veya tırmanılan ip. Çoğulu أَسْبَابٌ şeklinde gelir.

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَلْيَرْتَقُوا فِي الْأَسْبَابِ : Eğer öyleyse sebepler içinde yükselsinler (38/10). Burada şu sözüne işaret edilmiştir:  أَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ يَسْتَمِعُونَ فِيهِ فَلْيَأْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ : Yoksa, üzerine çıkıp vahiy dinledikleri bir merdivenleri mi var? Öyleyse, dinleyenleri açık bir delil getirsin (52/38).

“Başka bir şeye vasıl olmada, ulaşmada veya erişmede vasıta edinilen her şey” سَبَبٌ olarak adlandırılmıştır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي اْلأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا – فَأَتْبَعَ سَبَبًا : Biz onun için yeryüzünde güç ve saltanat hazırladık ve ona her şeyden bir sebep verdik. O da bir sebebi izledi (18/84-85). Bu şu anlamdadır: Yüce Allah her şeyle ilgili ona, kendileri vasıtasıyla başka şeylere vasıl olacağı, ulaşacağı veya erişeceği bir bilgi ve bir vesile veya vasıta verdi. O da bu sebeplerden birini takip etti. Şu sözünde de bu çerçevededir: وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ – أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ فَأَطَّلِعَ إِلَى إِلَهِ مُوسَى وَإِنِّي لاظُنُّهُ كَاذِبًا : Firavun dedi ki: Ey Haman, sebeplere ulaşabilmem için bana yüksek bir kule yap! Göklerin sebeplerine ulaşırsam, Musa’nın tanrısına da ulaşırım. Ben onun yalancı biri olduğunu düşünüyorum (40/36-37). Yani “belki gökte meydana gelen vesilelere veya vasıtalara ve sebeplere erişirim de onların vasıtasıyla Musa’nın iddia ettiği şeyle ilgili bir bilgiye vasıl olurum, ulaşırım.”

Uzunluk yönüyle “ipe” benzetilerek, “sarık”, “başörtüsü, yaşmak” ve “uzun elbise ya da bez parçası” سَبَبٌ olarak adlandırılmıştır. Aynı şekilde “açık, belli yol” da سَبَبٌ kelimesi ile nitelenir. Bu da, سَبَبٌ kelimesinin bazen “ip” bazen de “uzun elbise ya da bez parçasına” benzetilmesi türündendir.

سَبٌّ : Acı verecek, dertlendirecek veya kederlendirecek şekilde kötü, çirkin söz söylemek veya sövmek. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَلاَ تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ : Allah’tan başka yalvardıkları tanrılarına sövmeyin ki, onlar da cahillikle ileri giderek Allah’a sövmesinler (6/108). Onların Yüce Allah’a sövmeleri Ona açık bir biçimde sövecekleri anlamında değildir. Aksine burada kastedilen onların Yüce Allah hakkında konuşmaya dalıp O’nu Kendisine layık olmayan bir biçimde anmaları ve mücadele, münakaşa yollu olarak bunu sürdürüp Yüce Allah’ı münezzeh olduğu şeylerle anlamayı artırıp çoğaltmalarıdır.

سِبٌّ : Acı verecek, dertlendirecek veya kederlendirecek şekilde kötü, çirkin söz söyleyen veya söven kişi.

سُبَّةٌ : Kendisine acı verecek, dertlendirecek veya kederlendirecek şekilde kötü, çirkin söz söylenen veya sövülen şey.

Ayrıca kinayeli olarak “makat” anlamında kullanılmıştır. Bununla adlandırılması سَوْأَةٌ kelimesiyle adlandırılmasına benzer.

İşaret parmağının سَبَّابَةٌ olarak adlandırılmasının nedeni, “zikredilen şekilde kötü, çirkin söz söylerken veya söverken kendisiyle işaret edilmesidir”. Aynı parmağın مُسَبِّحَةٌ olarak adlandırılmasının nedeni ise, “tesbih esnasında hareket ettirilmesidir”. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

سَبَّ (geniş zaman يَسُبُّ mastar isim سَبٌّ):

سَبَّهُ : O kişiyi veya şeyi kesti; o kişiyi yaraladı ya da topal etti; onu kalçasından bıçakladı; ona küfretti, sövdü, yerdi ya da kötüledi.

سَبَّبَهُ : Ona bir hayli sövdü ya da onu yerdi.

سَابَّهُ (mastar isim سِبَابٌ): Onun tarafından yerilince onu yerdi, ona sövdü, küfretti ya da kötüledi.

سِبَابُ الْمُسْلِمِ فِسْقٌ : Yerme veya Müslüman’ın karşılıklı birbirini yermesi günahtır (Hadis-i şerif).

سَبَّبَ الْاَمْرَ : O şeye erişmek için bir yol, bir gidişat oluşturdu ya da belirledi ya da hazırladı.

سَبَّبَ اللّٰهُ لَكَ سَبَبَ الْخَيْرِ : Allah (c.c.), hayra erişmen için sana bir yol oluştursun.

سَبَّبَ لِلْمَاءِ مَجْرًى : Su için bir kanal açtı ya da hazırladı.

سَبَبٌ : Bir ip veya sicim; bir tahta kazık; bir kimsenin sayesinde başka bir şeye eriştiği, ulaştığı ya da erişim sağladığı her tür şey; geçit; yol; sayesinde bir şeye yol açılan bir neden, sebep, ilişki, bağlantı, bağ veya yol.

هٰذَا سَبَبُ هٰذَا : Bu, bu şeyin sebebidir; ( اَسْبَابٌ çoğul hali). Bu kelime, yaşam manasına da gelmektedir.

قَطَعَ اللّٰهُ بِهِ السَّبَبَ : Allah (c.c.), yaşamını kısaltsın.