ح ص ر

KÖK HARFLER:  ح ص ر

ANLAM: 

حَصَرَ : Birini sıkıştırmak, etrafını sarmak; onu hapsetmek, mahkum etmek, alıkoymak, engellemek, kısıtlamak, önüne geçmek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

حَصَرَ (geniş zamanlı يَحْصُرُ ve يَحْصِرُ mastar ismi حَصْرٌ):

حَصَرَهُ : O kişi veya şey onu sıkıştırdı, hatta geçti ya da etrafını sardı; o kişi veya şey onu hapsetti, mahkum etti, alıkoydu, engelledi, kısıtladı ya da önüne geçti.

اَحْصَرَهُ : O şey (bir hastalık ya da düşman taraf) onu yolculuk etmekten ya da arzuladığı bir şeyden alıkoydu, engelledi, kısıtladı ya da önüne geçti.

حَصَرَهُ : O şeyin bütününü aldı, o şeyi elde etti, o şeyi kendine aldı.

حَصَرَ الرَّجُلُ : O kişi fikrini ifade edemeyecek durumdaydı ya da o hale geldi; adam, utandığından ötürü veya kafa karışıklığından konuşmasında duraksadı.

حَصِرَ بِالسِّرِّ : Sırrı gizledi.

حَصِرَ صَدْرُهُ : Göğsü sıkıştı.

حَصِرَ عَنْهُ : O şeyi yapamayacak durumdaydı.

حَصِرَ : Cimriydi ya da o hale geldi.

حَصِرَ فِى الْقِرَاءَةِ : Okurken duraksadı.

حَاصَرَهُمُ الْعَدُوُّ (mastar ismi مُحَاصَرَةٌ) : Düşman, onları kuşatma altına aldı ya da etraflarını sardı.

الحَصُورُ : Nefsini şehvani şeylerden men eden kimse, nefsine hâkim olan.

حَصِيرٌ : Hapishane. Hasır, serildiğinde güzelliğiyle büyüleyen bir elbise veya süslenmiş kıyafet parçası; bir yatak; bir oturma yeri; yerin yüzeyi; su; bir yol veya patika; bir sıra adam. Bir kral manasına da gelmektedir, çünkü gözden uzaktır ya da onu görmeye gelenlerin ona erişimini engeller. 

حَصِيرٌ = مَحْصُورٌ : Bir kalede zor durumda olan veya kuşatılmış biri; ya da bir şeyi yapması engellenmiş ya da alıkonulmuş ya da kısıtlanmış ya da sınırlandırılmış kişi; kabızlıktan muzdarip kişi.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek
حَصِرَ fiil-I 2 Daraldı, sıkıldı 4/90
أَحْصَرَ fiil-IV 2 Mani oldu, alıkoydu, araya girdi 2/273
حَصُورٌ isim 1 Nefsine hakim olan 3/39
حَصِيرٌ isim 1 Hapishane, hasır (Oturma yeri) 17/8

Toplam 6

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Hasr حَصْر Bir şeyin içine alma. Yalnız bir şeye mahsus kılma.
Husr حُصْر Peklik, kabızlık.
Hasir حَصِر Bir şey söyler vaya okurken dili tutulan kimse. Kekeme insan.
Hasîr حَصِير Canı dar kişi. Dar nesne. Mahbus. Hasır. Sazla veya yaprakla örülmüş taban örtüsü. Hasır
Hâsir حَاصِر Muhasara eden, etrafını çeviren, hasreden. 
Hasûr حَصُور Manevi mücahededen dolayı kadınlara yaklaşmaya rağbet etmeyen.
Hisâr حِصَار 1: Bir şehrin veya önemli bir yerin korunması için taştan yapılmış, yüksek duvarlı ve kuleli, çevresinde hendekler bulunan küçük kale, kermen, germen. 2: Kuşatma, etrafını çevirme.
Mahsûr مَحْصُور Kuşatılmış, sarılmış, çevrilmiş.
Muhâsara مُحَاصَرَة 1: Kuşatma. 2: Çevirme.
İhsâr إِحْصَار Birisini işinden alıkoymak.
İnhisâr اِنْحِصَار 1: Tekel. 2: Tek başına sahip olma.
Münhasır مُنْحَصِر 1: Bir kimse veya bir şey için ayrılmış, mahsus.  2: Sınırlanmış, sınırlı.
Hasır ——— Saz, kabuk, yaprak vb. bir bitki maddesiyle örülmüş taban veya tavan örtüsü.

Hasır kelimesi, “1. bataklık kamışı, 2. kamıştan örme yaygı” anlamındaki hasîr (حصير) sözcüğünden alıntıdır. (Nişanyan Sözlük) 

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

حَصِرَ : Fiil-I.

4:90 أَوْ جَاءُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ يُقَاتِلُوكُمْ أَوْ يُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ
Diyanet Meali: Yahut ne sizinle ne de kendi kavimleriyle savaşmayı içlerine sığdıramayıp (tarafsız olarak) size gelenler başka. 
9:5 وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ
Diyanet Meali: Onları yakalayıp hapsedin ve her gözetleme yerine oturup onları gözetleyin. 

أَحْصَرَ : Fiil-IV.

2:196 فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ
Diyanet Meali: Eğer (düşman, hastalık ve benzer sebeplerle) engellenmiş olursanız artık size kolay gelen kurbanı gönderin.
2:273 لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ
Diyanet Meali: (Sadakalar) kendilerini Allah yoluna adayan fakirler içindir.

حَصُورٌ : İsim. 

3:39 أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَىٰ مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا
Diyanet Meali: (Zekeriya mabedde namaz kılarken melekler ona,) “Allah sana, kendisinden gelen bir kelimeyi (İsa’yı) doğrulayıcı, efendi, nefsine hâkim Yahya’yı müjdeler” (diye seslendiler).

حَصِيرٌ : İsim. 

17:8 وَجَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ حَصِيرًا
Diyanet Meali: Biz cehennemi kâfirlere bir zindan yapmışızdır.