ب ك ر

KÖK HARFLER:  ب ك ر

ANLAM: 

بَكَرَ : Sabah erkenden çıkmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

بَكَرَ (geniş zamanlı يَبْكُرُ mastar isim بُكُورٌ , ve بَكَّرَ ve اِبْتَكَرَ ve بَاكَرَ ve اَبْكَرَ): Erkenden geldi. (Erkenden gelmekten maksad ya gündüzün başlangıcında gelmek veya herhangi bir vakit acele gelmektir.)

خَرَجَ فِى الْبُكْرَةِ : Sabah erkenden çıktı.

بِكْرٌ (çoğul اَبْكَارٌ ): Bakire; kadın eli değmemiş erkek, (hem erkek hem kadınlar için kullanılabilir); delinmemiş inci; birinin ilk attığı ok; bol bulut ( سَحَابٌ بِكْرٌ ); henüz gebe kalmamış inek; yavru inek; henüz çocuk doğurmamış kadın; sadece bir kere doğum yapmış dişi deve; başka bir ateşten tutuşturulmamış ateş ( نَارٌ بِكْرٌ ); ilk doğan çocuk (erkek veya dişi); herhangi bir şeyin ilki.

ضَرْبَةٌ بِكْرٌ : Aniden öldüren darbe veya vuruş, ikinci bir darbeye hacet vermeyen.

اِبْكَارٌ (mastar isim şundan türemiştir: اَبْكَرَ)  ve بُكْرَةً : Sabah erken veya günün ilk bölümü; şafak ve güneşin doğuşu arasındaki zaman.

اَتَيْتُهُ بُكْرَةً : Ona sabah erkenden geldim.

بَكْرٌ : Genç erkek deve; gençliğin canlılığını taşıyan kişi (metaforik olarak genç erkekler için de kullanılır).

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek Âyet Açıklama
بُكْرَةٌ isim 7 Erken, gündüzün başlangıcı 76/25
إِبْكَارٌ isim 2 Erken, gündüzün başlangıcı 40/55
بِكْرٌ isim 3 Evlenmemiş, doğurmamış, genç kız 2/68 Çoğulu: أَبْكَارٌ

Toplam: 12


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • اِبْتَكَرَ
    • قَلَّدَ > bak: ق ل د
    • اِتَّبَعَ > bak: ت ب ع
    • (اِقْتَدَى (بِ > bak: ق د و
    • حَذَا
    • حَاكَى
  • بِكْرٌ
  • بَاكُورَةٌ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Bekr (Bekir) بَكْر Genç erkek deve.
Bikr (Bikir) بِكْر İlk gelen. Bozulmamış. Temiz. Bekar. El sürülmemiş. Her şeyin evveli. Eşi benzeri görülmemiş, misli sebkat etmemiş her amel ve vaziyet. Çoğul: Ebkâr
Bekrî بَكْرِي Erken. Sabah. İçkiye çok düşkün.
Bükre بُكْرَة Erken. Sabah vakti.
Bekâr بَكَار Evlenmemiş kimse 
Bâkir بَاكِر Taze. El sürülmemiş. Bozulmamış. Erken.
Bâkire بَاكِرَة Cinsel ilişkide bulunmamış dişi, kız, kız oğlan kız.
Bekâret بَكَارَة 1: Kız oğlan kız olma durumu. Kızlık. 2: Saflık, temizlik, masumluk.
Bakûre بَكُورَة Evvel yetişen.
Tebkîr تَبْكِير Acele etmek.
Mübâkere مُبَاكَرَة Bir işe sabahtan başlamak.
İbkâr إِبْكَار Fecirden kuşluğa kadar olan vakit.
İbtikâr اِبْتِكَار Sabahleyin erkenden kalkma.
Makara ——— 1: Üzerine iplik, tel, şerit vb. sarılan, kenarları çıkıntılı, ekseni boyunca delik silindir, bobin. 2: Sürme kapak rayları üzerinde hareket edecek biçimde metal veya plastikten yapılmış değişik tiplerdeki sürme kapak aleti. 3: Bir yükün yukarıya kaldırılmasını sağlayan araç.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

بُكْرَةٌ : İsim. 

19:11 فَأَوْحَىٰ إِلَيْهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَعَشِيًّا
Diyanet Meali: Ve onlara “Sabah akşam Allah’ı tespih edin” diye işaret etti.
19:62 وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا
Diyanet Meali: Orada sabah akşam rızıkları da vardır.
25:5 وَقَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَهَا فَهِيَ تُمْلَىٰ عَلَيْهِ بُكْرَةً وَأَصِيلًا
Diyanet Meali: “(Bu Kur’an, başkalarından) yazıp aldığı öncekilere ait efsanelerdir. Bunlar ona sabah akşam okunmaktadır” dediler.*
33:42 وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا
Diyanet Meali: O’nu sabah akşam tespih edin.*
48:9 لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُعَزِّرُوهُ وَتُوَقِّرُوهُ وَتُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا
Diyanet Meali: Ey insanlar! Allah’a ve Peygamberine inanasınız, ona yardım edesiniz, ona saygı gösteresiniz ve sabah akşam Allah’ı tespih edesiniz diye (Peygamber’i gönderdik.)*
76:25 وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَأَصِيلًا
Diyanet Meali: Sabah akşam Rabbinin adını an.*
54:38 وَلَقَدْ صَبَّحَهُمْ بُكْرَةً عَذَابٌ مُسْتَقِرٌّ
Diyanet Meali: Andolsun, onlara sabahleyin erkenden kalıcı bir azap geldi.*

إِبْكَارٌ : İsim. 

3:41 وَاذْكُرْ رَبَّكَ كَثِيرًا وَسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ
Diyanet Meali: “Ayrıca Rabbini çok an, sabah akşam tesbih et.”
40:55 وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ
Diyanet Meali: Akşam-sabah Rabbini hamd ederek tespih et.

بِكْرٌ : İsim. Çoğulu: أَبْكَارٌ 

2:68 قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌ بَيْنَ ذَٰلِكَ
Diyanet Meali: Mûsâ şöyle dedi: “Rabbim diyor ki: O, ne yaşlı, ne körpe, ikisi arası bir sığırdır.”
66:5 عَسَىٰ رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِنْكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا
Diyanet Meali: Eğer o sizi boşarsa, Rabbi ona, sizden daha hayırlı, müslüman, inanan, sebatla itaat eden, tövbe eden, ibadet eden, oruç tutan, dul ve bakire eşler verebilir.*
56:36 فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْكَارًا
Diyanet Meali: Onları bakireler yaptık.*