KÖK HARFLER:  ب ك ر

ANLAM: 

بَكَرَ : Sabah erkenden çıkmak.

AÇIKLAMA:

Kelimenin aslı “günün başlarını” ifade eden بُكْرَةٌ kelimesidir. 

Kendi lafzından “yaptığı işi anlatan fiil” türetilerek, “Filan kişi بُكْرَةٌ denen vakitte (yani günün başlarında) çıktı” anlamında بَكَرَهُ فُلاَنٌ denmiştir. Bu fiilin mastarı بُكُورٌ şeklinde gelir. 

بُكُورٌ : Günün başlarında çıkmada mübalağa eden. Aşırı erkenci.

بَكَّرَ فِي حَاجَتِهِ ve ابْتَكَرَ ve باَكَرَ ، مُبَاكَرَةً : İhtiyaç duyulan şeyi yapmak, başarıyla sonuçlandırmak ya da elde etmek için erkenden gitti, davrandı ya da acele etti. Günün diğer vakitlerinden önce gelmesinden dolayı, بُكْرَةٌ’de bir acele etme anlamının olduğu düşünülerek “acele edenlerin tümüne” بَكَّرَ denmiştir.

İlk doğan çocuk بِكْرٌ diye adlandırılmıştır. Doğumunda ana ve babasına da aynı şekilde bu ad verilmiştir. Burada maksat tıpkı بَيْتُ الله ifadesinde olduğu gibi, onu yüceltmektir. Bununla “onun sevabına ve ahrette kullarından salih olanlara hazırladığı, kendisine fenânın, yok olmanın ilişmeyeceği şeylere” işaret edildiği söylenmiştir. Yüce Allah’ın وَاِنَّ الدَّارَ الْاٰخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُۢ Ahiret yurduna gelince, işte gerçek hayat odur (29/64) sözüyle işaret edilen de budur.

Yüce Allah’ın şu sözünde geçen بِكْرٌ kelimesi “hiç yavru doğurmamış (inek)” anlamındadır: لاَ فَارِضٌ وَلاَ بِكْرٌ Ne yaşlı ne de toydur (2/68).

Kadınlar arasında tercih yapılacağında dul olana önceliği olmasından dolayı, dul kadınlar göz önünde bulundurularak, “bekareti bozulmamış kıza” بِكْرٌ denmiştir. بِكْرٌ kelimesinin çoğulu أَبْكاَرٌ şeklinde gelir. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: إِنَّا أَنْشَأْنَاهُنَّ إِنْشَاءً … فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْكَاراً Biz onları güzel bir şekilde inşa ettik ve onları bakireler kıldık (56/35-36).

بَكَرَةٌ ve بَكْرَةٌ : Küçük çıkrık. Kendisinde bir süratin, aceleciliğin olduğu düşünülerek böyle adlandırılmıştır.

DİĞER BAZI TÜREVLER:

بَكَرَ (geniş zaman يَبْكُرُ mastar isim بُكُورٌ) ve بَكَّرَ ve اِبْتَكَرَ ve بَاكَرَ ve اَبْكَرَ: Erkenden geldi. (Erkenden gelmekten maksad ya gündüzün başlangıcında gelmek veya herhangi bir vakit acele gelmektir.)

خَرَجَ فِى الْبُكْرَةِ : Sabah erkenden çıktı.

بِكْرٌ (çoğul اَبْكَارٌ ): Bakire; kadın eli değmemiş erkek, (hem erkek hem kadınlar için kullanılabilir); delinmemiş inci; birinin ilk attığı ok; bol bulut ( سَحَابٌ بِكْرٌ ); henüz gebe kalmamış inek; yavru inek; henüz çocuk doğurmamış kadın; sadece bir kere doğum yapmış dişi deve; başka bir ateşten tutuşturulmamış ateş ( نَارٌ بِكْرٌ ); ilk doğan çocuk (erkek veya dişi); herhangi bir şeyin ilki.

ضَرْبَةٌ بِكْرٌ : Aniden öldüren darbe veya vuruş, ikinci bir darbeye hacet vermeyen.

اِبْكَارٌ (mastar)  ve بُكْرَةً : Sabah erken veya günün ilk bölümü; şafak ve güneşin doğuşu arasındaki zaman.

اَتَيْتُهُ بُكْرَةً : Ona sabah erkenden geldim.

بَكْرٌ : Genç erkek deve; gençliğin canlılığını taşıyan kişi (metaforik olarak genç erkekler için de kullanılır).