KÖK HARFLER: ج ز ي
ANLAM:
جَزَى : Karşılık olarak ödemek, vermek ya da karşılamak; yetmek; kafi gelmek; tatmin etmek.
AÇIKLAMA:
Cezâ kelimesi, “yetinmek” ve “yeterli olmak” demektir. “Bir şeye karşılık olarak yeterli gelen şey” anlamındadır.
Cizye ise zimmet ehlinden alınan vergidir. Bu şekilde adlandırılmasının nedeni, canlarının ve mallarının karşılığında alınan vergi olmasındandır. (Müfredât)
DİĞER BAZI TÜREVLER:
جَزَى (geniş zamanlı يَجْزِى ve mastar isim جَزَاءٌ): Karşılık olarak ödedi, verdi ya da karşıladı; yetti; kafi geldi; tatmin etti.
جَزَيْتُ الدَّيْنَ : Borcu ödedim.
جَزَيْتُ فُلَانًا حَقَّهُ : Böyle birine hakkını ya da hak ettiğini ödedim.
جَزَاهُ كَذَا ya da جَزَاهُ بِهِ ya da جَزَاه : Ona bu şeyin karşılığını ödedi, verdi, tazmin etti ya da telafi etti.
جَزَاهُ اللّٰهُ خَيْرًا : Allah (c.c.) ona hayırlar ihsan eylesin.
جَازَيْتُهُ بِذَنْبِهِ : Suçuna karşılık onu cezalandırdım.
جَزَاءٌ : Karşılığını ödeme, karşılığını verme, tazmin, telafi, mükâfat olarak lütuf ya da ceza.
جَازٍ : Kafi; karşılığı olan; başkası için karşılık ödemek.
هٰذَا رَجُلٌ جَازِيكَ مِنْ رَجُلٍ : İnsan olarak size kâfidir.
جِزْيَةٌ : Müslüman bir devletin, Müslüman olmayan tebaadan aldığı vergidir, bu vergiyle tebaa, kendilerine himaye sağlanacağına dair anlaşmayı garanti altına alır ya da kendilerine sağlanan himayenin karşılığıdır, askerlik görevinden muaf Müslüman olmayan halk; bir toprak vergisi; toprak sahibince ödenen vergi.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama | |
| جَزَى | fiil-I | 73 | Karşılığını verdi, (عن) ödedi, yetti | 76/12 | Meçhul Muzari: يُجْزَى |
| جَازَى | fiil-III | 1 | Karşılığını verdi | 34/17 | |
| جَزَاءٌ | isim | 42 | Kaza, kifayet, mükafat, karşılık | 98/8 | |
| جَازٍ | isim | 1 | Karşılığını veren | 31/33 | |
| جِزْيَةٌ | isim | 1 | Cizye, vergi | 9/29 | |
| Toplam | 118 |
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Mahreci Benzeyen Kökler
Benzer Manada Kelimeler
- جَزَى
- جَازَى
- جَزَاءٌ
- جِزْيَةٌ
Zıt Manada Kelimeler
- جَزَى
- جَازَى
- جَزَاءٌ
- جِزْيَةٌ
AÇIKLAMA:
CEZA ile MUKÂBELE kelimeleri arasındaki fark
( ج ز ي – ق ب ل )
Bir şeyin cezası (karşılığı), o şeyden daha az olabilir fakat mukâbelesi ancak misli ile olur. (Farklar S. 47) (Mukâbele: İki şey arasında eşitlik, denklik.) Bknz: ( ق ب ل )
CEZA, SEVAB ve ECR kelimeleri arasındaki benzerlik
( ج ز ي – ث و ب – أ ج ر )
Ceza ve sevab kelimeleri “karşılığını vermek” anlamındadır. Her ikisi de hayır ve şer konularında kullanılabilir. Fakat özellikle Türkçede yaygın kullanım olarak ceza kelimesi olumsuz, sevab kelimesi ise olumlu davranışların karşılığıdır.
Ceza bütün işlere verilen karşılıktır, sevapta ise sadece âhiret mükafatı söz konusudur. (Sabri Türkmen 178)
Ecir kelimesi de bu anlamlara yakın bir anlama sahiptir. Ücret kelimesi de bu kökten gelir. Bunlar Allah tarafından olduğu gibi, insanlar tarafından da verilebilir. Ceza da öyledir. Fakat sevap kelimesi beşere isnad edilmemiştir. (Sabri Türkmen 177) Bknz: ( أ ج ر – ث و ب )
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Cezâ’ | جَزَاء | Uygunsuz davranışlarda bulunanlara uygulanan üzüntü, sıkıntı, acı verici işlem veya yaptırım. |
| Cizye | جِزْيَة | İslam ülkelerinde Müslüman olmayanlardan alınan bir çeşit vergi. |
| Tecziye | تَجْزِيَة | Cezalandırma. |
| Mücâzât | مُجَازَات | İşlenen bir suçtan ötürü ceza verme. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
جَزَى : Fiil-I. Meçhul Muzari: يُجْزَى
| 2:48 | وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا |
| Diyanet Meali: | Öyle bir günden sakının ki, o gün hiç kimse bir başkası adına bir şey ödeyemez. |
| 2:123 | وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ |
| Diyanet Meali: | Kimsenin kimse namına bir şey ödemeyeceği, hiç kimseden fidye alınmayacağı … günden sakının. |
| 3:144 | وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Allah, şükredenleri mükâfatlandıracaktır. |
| 3:145 | وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَسَنَجْزِي الشَّاكِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Kim de ahiret mükâfatını isterse, ona da ondan veririz. Biz şükredenleri mükâfatlandıracağız. |
| 4:123 | مَنْ يَعْمَلْ سُوءًا يُجْزَ بِهِ وَلَا يَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا |
| Diyanet Meali: | İKim kötü bir iş yaparsa, onunla cezalandırılır. O, kendisine Allah’tan başka ne bir dost, ne de bir yardımcı bulabilir. |
| 6:84 | وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | İyilik yapanları işte böyle mükâfatlandırırız. |
| 6:93 | الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ |
| Diyanet Meali: | “Bugün aşağılayıcı azap ile cezalandırılacaksınız.” |
| 6:120 | إِنَّ الَّذِينَ يَكْسِبُونَ الْإِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِمَا كَانُوا يَقْتَرِفُونَ |
| Diyanet Meali: | Çünkü günah kazananlar yaptıkları karşılığında cezalandırılacaklardır. |
| 6:138 | سَيَجْزِيهِمْ بِمَا كَانُوا يَفْتَرُونَ |
| Diyanet Meali: | Bu iftiraları sebebiyle Allah onları cezalandıracaktır. |
| 6:139 | سَيَجْزِيهِمْ وَصْفَهُمْ إِنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ |
| Diyanet Meali: | Allah, onların bu tür nitelemelerinin cezasını verecektir. Şüphesiz O, hüküm ve hikmet sahibidir, hakkıyla bilendir. |
| 6:146 | ذَٰلِكَ جَزَيْنَاهُمْ بِبَغْيِهِمْ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ |
| Diyanet Meali: | İşte böyle, azgınlıkları sebebiyle onları cezalandırdık. Biz elbette doğru söyleyenleriz. |
| 6:157 | سَنَجْزِي الَّذِينَ يَصْدِفُونَ عَنْ آيَاتِنَا سُوءَ الْعَذَابِ |
| Diyanet Meali: | İnsanları âyetlerimizden alıkoymaya kalkışanları, (yapmakta oldukları engellemeden dolayı) azabın en kötüsü ile cezalandıracağız. |
| 6:160 | وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا |
| Diyanet Meali: | Kim de bir kötülük yaparsa, o da sadece o kötülüğün misliyle cezalandırılır… |
| 7:40 | وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Onlar, deve iğne deliğinden geçinceye kadar cennete de giremezler! Biz suçluları işte böyle cezalandırırız. |
| 7:41 | لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهَادٌ وَمِنْ فَوْقِهِمْ غَوَاشٍ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Onlar için cehennem ateşinden döşek, üstlerinde de cehennem ateşinden örtüler var. İşte biz zalimleri böyle cezalandırırız. * |
| 7:147 | هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Onlar ancak yapmakta olduklarının cezasını çekerler. |
| 7:152 | وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ |
| Diyanet Meali: | İşte biz iftiracıları böyle cezalandırırız. |
| 7:180 | وَذَرُوا الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَائِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | O’nun isimleri hakkında gerçeği çarpıtanları bırakın. Onlar yaptıklarının cezasına çarptırılacaklardır. |
| 9:121 | لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Allah’ın, yaptıklarının daha güzeliyle kendilerini mükâfatlandırması için… |
| 10:4 | لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ |
| Diyanet Meali: | (Şüphesiz O, başlangıçta yaratmayı yapar, sonra), iman edip salih ameller işleyenleri adaletle mükâfatlandırmak için (yaratmayı tekrar eder). |
| 10:13 | وَمَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Onlar zaten inanacak değillerdi. İşte biz suçlu toplumu böyle cezalandırırız. |
| 10:52 | ذُوقُوا عَذَابَ الْخُلْدِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا بِمَا كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ |
| Diyanet Meali: | “Ebedî azabı tadın! Siz ancak vaktiyle kazanmakta olduğunuzun cezasına çarptırılıyorsunuz.” |
| 12:22 | وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Olgunluk çağına erişince, ona hikmet ve ilim verdik. İşte biz, iyi davrananları böyle mükâfatlandırırız. * |
| 12:75 | قَالُوا جَزَاؤُهُ مَنْ وُجِدَ فِي رَحْلِهِ فَهُوَ جَزَاؤُهُ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Onlar da: “Cezası, su kabı kimin yükünde bulunursa, o kimsenin kendisi(nin alıkonması) onun cezasıdır. Biz zalimleri böyle cezalandırırız” dediler. * |
| 12:88 | فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَيْنَا إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ |
| Diyanet Meali: | “Zahiremizi tam ölç, ayrıca bize sadaka ver. Şüphesiz Allah, sadaka verenleri mükâfatlandırır.” |
| 14:51 | لِيَجْزِيَ اللَّهُ كُلَّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ |
| Diyanet Meali: | Allah, herkese kazandığının karşılığını vermek için böyle yapar. Şüphesiz Allah, hesabı çabuk görendir. * |
| 16:31 | لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَاءُونَ كَذَٰلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقِينَ |
| Diyanet Meali: | Kendileri için orada diledikleri her şey vardır. Allah, kendine karşı gelmekten sakınanları böyle mükâfatlandırır. |
| 16:96 | وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Elbette sabredenlere, yapmakta olduklarının en güzeliyle mükâfatlarını vereceğiz. |
| 16:97 | وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Ve onların mükâfatlarını yapmakta olduklarının en güzeli ile vereceğiz. |
| 20:15 | إِنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ أَكَادُ أُخْفِيهَا لِتُجْزَىٰ كُلُّ نَفْسٍ بِمَا تَسْعَىٰ |
| Diyanet Meali: | “Kıyamet mutlaka gelecektir. Herkes işlediğinin karşılığını görsün diye, neredeyse onu gizleyecek (geleceğinden hiç söz etmeyecek)tim.” * |
| 20:127 | وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَلَمْ يُؤْمِنْ بِآيَاتِ رَبِّهِ |
| Diyanet Meali: | Haddi aşan ve Rabbi’nin âyetlerine inanmayanları işte böyle cezalandırırız. |
| 21:29 | وَمَنْ يَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّي إِلَٰهٌ مِنْ دُونِهِ فَذَٰلِكَ نَجْزِيهِ جَهَنَّمَ |
| Diyanet Meali: | İçlerinden her kim, “Allah’tan başka ben de şüphesiz bir ilâhım” derse, böylesini cehennemle cezalandırırız. |
| 21:29 | فَذَٰلِكَ نَجْزِيهِ جَهَنَّمَ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Böylesini cehennemle cezalandırırız. İşte biz zalimleri böyle cezalandırırız. |
| 23:111 | إِنِّي جَزَيْتُهُمُ الْيَوْمَ بِمَا صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفَائِزُونَ |
| Diyanet Meali: | Sabretmiş olmaları sebebiyle, bugün ben onları mükâfatlandırdım. Şüphesiz onlar başarıya erenlerin ta kendileridir. * |
| 24:38 | لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ |
| Diyanet Meali: | (Bütün bunları) Allah, kendilerini yaptıklarının en güzeli ile mükâfatlandırsın ve lütfundan onlara daha da fazlasını versin diye (yaparlar). |
| 25:75 | أُولَٰئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَسَلَامًا |
| Diyanet Meali: | İşte onlar, sabretmelerine karşılık cennetin yüksek makamlarıyla mükâfatlandırılacaklar ve orada esenlik dileği ve selâmla karşılanacaklardır. * |
| 27:90 | هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | “Ancak yaptıklarınızın karşılığını görüyorsunuz.” |
| 28:14 | وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوَىٰ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Mûsâ, olgunluk çağına ulaşıp gelişimini tamamlayınca, biz ona ilim ve hikmet verdik. Biz, iyilik edenleri böyle mükâfatlandırırız. * |
| 28:25 | قَالَتْ إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا |
| Diyanet Meali: | “Bizim için koyunlarımızı sulamanın ücretini vermek üzere babam seni çağırıyor” dedi. |
| 28:84 | وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Kim bir iyilik getirirse, ona bundan daha hayırlısı vardır. Kim de bir kötülük getirirse, bilsin ki, kötülük işleyenler ancak yapmakta olduklarının cezasına çarptırılırlar. * |
| 29:7 | لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | (İman edip salih amel işleyenlerin) kötülüklerini elbette örteceğiz. Onları işlediklerinin daha güzeliyle mükâfatlandıracağız. |
| 30:45 | لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْ فَضْلِهِ |
| Diyanet Meali: | (Bu hazırlığı Allah’ın); iman edip salih amel işleyenleri kendi lütfundan mükâfatlandırması için (yaparlar). |
| 31:33 | وَاخْشَوْا يَوْمًا لَا يَجْزِي وَالِدٌ عَنْ وَلَدِهِ |
| Diyanet Meali: | Hiçbir babanın çocuğuna hiçbir yarar sağlayamayacağı, (hiçbir çocuğun da babasına hiçbir yarar sağlayamayacağı) günden korkun! |
| 33:24 | لِيَجْزِيَ اللَّهُ الصَّادِقِينَ بِصِدْقِهِمْ |
| Diyanet Meali: | (Bunun böyle olması) Allah’ın, doğruları, doğrulukları sebebiyle mükâfatlandırması … içindir. |
| 34:4 | لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ |
| Diyanet Meali: | Allah’ın, iman edip salih amel işleyenleri mükâfatlandırması için (her şey o kitapta tespit edilmiştir.) İşte onlar için bir bağışlanma ve bereketli bir rızık vardır. * |
| 34:17 | ذَٰلِكَ جَزَيْنَاهُمْ بِمَا كَفَرُوا وَهَلْ نُجَازِي إِلَّا الْكَفُورَ |
| Diyanet Meali: | Nimetlere karşı nankörlük etmeleri sebebiyle onları işte böyle cezalandırdık. Biz (bu şekilde) ancak nankörleri cezalandırırız. * |
| 34:33 | هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Onlar ancak yapmakta olduklarının cezasını göreceklerdir. |
| 35:36 | كَذَٰلِكَ نَجْزِي كُلَّ كَفُورٍ |
| Diyanet Meali: | İşte biz her nankörü böyle cezalandırırız. |
| 36:54 | فَالْيَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | O gün kimseye, hiç mi hiç zulmedilmez. Size ancak işlemekte olduğunuz şeylerin karşılığı verilir. * |
| 37:39 | وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Siz ancak işlediklerinizin karşılığı ile cezalandırılırsınız. * |
| 37:80 | إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | İşte biz iyilik yapanları böyle mükâfatlandırırız. * |
| 37:105 | قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | “Gördüğün rüyanın hükmünü yerine getirdin. Şüphesiz biz iyilik yapanları böyle mükâfatlandırırız.” * |
| 37:110 | كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | İyilik yapanları işte böyle mükâfatlandırırız. * |
| 37:121 | إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Şüphesiz biz iyilik yapanları böyle mükâfatlandırırız. * |
| 37:131 | إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Şüphesiz biz iyilik yapanları böyle mükâfatlandırırız. * |
| 39:35 | وَيَجْزِيَهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Ve onlara yaptıklarının en güzeli ile karşılık vermek için (onları böyle mükâfatlandırdı). |
| 40:17 | الْيَوْمَ تُجْزَىٰ كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ |
| Diyanet Meali: | Bugün herkese kazandığının karşılığı verilir. |
| 40:40 | مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا |
| Diyanet Meali: | “Kim bir kötülük yaparsa, ancak onun kadar ceza görür.” |
| 41:27 | وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَسْوَأَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Ve onları yaptıklarının en kötüsü ile cezalandıracağız. |
| 45:14 | لِيَجْزِيَ قَوْمًا بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ |
| Diyanet Meali: | (İnananlara söyle, Allah’ın ceza günlerinin geleceğini ummayanları şimdilik bağışlasınlar ki) Allah herhangi bir topluma (kendi) kazandığının karşılığını versin. |
| 45:22 | وَلِتُجْزَىٰ كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ |
| Diyanet Meali: | (Allah, gökleri ve yeri, hak ve hikmete uygun olarak), herkese kazandığının karşılığı verilsin diye (yaratmıştır). Onlara zulm edilmez. |
| 45:28 | كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَىٰ إِلَىٰ كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Her ümmet kendi kitabına çağrılır. (Onlara şöyle denilir:) “Bugün (yalnızca) yaptıklarınızın karşılığı verilecektir.” |
| 46:20 | فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ |
| Diyanet Meali: | Bugün ise (yeryüzünde haksız yere) büyüklük taslamanızdan (ve yoldan çıkmanızdan) dolayı, alçaltıcı bir azapla cezalandırılacaksınız.” |
| 46:25 | فَأَصْبَحُوا لَا يُرَىٰ إِلَّا مَسَاكِنُهُمْ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Derken evlerinden başka hiçbir şeyleri görünmez hâle geldiler. İşte biz, suç işleyen toplumu böyle cezalandırırız. |
| 52:16 | سَوَاءٌ عَلَيْكُمْ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | “(Girin oraya. İster dayanın, ister dayanmayın), sizin için birdir. Size ancak yapmakta olduğunuzun karşılığı veriliyor.” |
| 53:31 | لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا |
| Diyanet Meali: | (Bu) kötülük edenleri yaptıklarıyla cezalandırması, (iyilik edenleri de daha güzeliyle mükâfatlandırması) için (böyle)dir. |
| 53:31 | وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى |
| Diyanet Meali: | (Bu kötülük edenleri yaptıklarıyla cezalandırması), iyilik edenleri de daha güzeliyle mükâfatlandırması için (böyle)dir. |
| 53:41 | ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَىٰ |
| Diyanet Meali: | Sonra çalışmasının karşılığı kendisine tastamam verilecektir. * |
| 54:35 | نِعْمَةً مِنْ عِنْدِنَا كَذَٰلِكَ نَجْزِي مَنْ شَكَرَ |
| Diyanet Meali: | Katımızdan bir nimet olarak (bir seher vakti onları kurtardık). Şükredenleri işte böyle mükâfatlandırırız. |
| 66:7 | لَا تَعْتَذِرُوا الْيَوْمَ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Bu gün özür dilemeyin! Siz ancak yapmakta olduklarınızın karşılığını görüyorsunuz. |
| 76:12 | وَجَزَاهُمْ بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا |
| Diyanet Meali: | Sabretmelerine karşılık da onları cennet ve ipek(ten giysiler) ile mükâfatlandırır. * |
| 77:44 | إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Şüphesiz biz iyilik yapanları işte böyle mükâfatlandırırız. * |
| 92:19 | وَمَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَىٰ |
| Diyanet Meali: | O, hiç kimseye karşılık bekleyerek iyilik yapmaz. * |
جَازَى : Fiil-III.
| 34:17 | ذَٰلِكَ جَزَيْنَاهُمْ بِمَا كَفَرُوا وَهَلْ نُجَازِي إِلَّا الْكَفُورَ |
| Diyanet Meali: | Nimetlere karşı nankörlük etmeleri sebebiyle onları işte böyle cezalandırdık. Biz (bu şekilde) ancak nankörleri cezalandırırız. * |
جَزَاءٌ : İsim.
| 2:85 | فَمَا جَزَاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا |
| Diyanet Meali: | Artık sizden bunu yapanın cezası, dünya hayatında rezil olmaktan başka bir şey değildir. |
| 2:191 | فَإِنْ قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذَٰلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Sizinle savaşırlarsa (siz de onlarla savaşın) onları öldürün. Kâfirlerin cezası böyledir. |
| 3:87 | أُولَٰئِكَ جَزَاؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ |
| Diyanet Meali: | İşte onların cezası; Allah’ın, meleklerin (ve bütün insanların) lânetinin üzerlerine olmasıdır. |
| 3:136 | أُولَٰئِكَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ |
| Diyanet Meali: | İşte onların mükâfatı Rab’leri tarafından bağışlanma… |
| 4:93 | وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا |
| Diyanet Meali: | Kim bir mü’mini kasten öldürürse, cezası, içinde ebedî kalacağı cehennemdir. |
| 5:29 | فَتَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَذَٰلِكَ جَزَاءُ الظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | “(Ben istiyorum ki, sen benim günahımı da, kendi günahını da yüklenip) cehennemliklerden olasın. İşte bu zalimlerin cezasıdır.” |
| 5:33 | إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ يُقَتَّلُوا |
| Diyanet Meali: | Allah’a ve Resûlüne savaş açanların ve yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışanların cezası; ancak öldürülmeleri… |
| 5:38 | وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا جَزَاءً بِمَا كَسَبَا |
| Diyanet Meali: | Yaptıklarına bir karşılık (ve Allah’tan caydırıcı bir müeyyide) olmak üzere hırsız erkek ile hırsız kadının ellerini kesin. |
| 5:85 | وَذَٰلِكَ جَزَاءُ الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | İşte bu, iyilik yapanların mükâfatıdır. |
| 5:95 | وَمَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ |
| Diyanet Meali: | Kim (ihramlı iken) onu kasten öldürürse (kendisine) bir ceza vardır. (Bu ceza), öldürdüğünün dengi olup… |
| 9:26 | وَعَذَّبَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَذَٰلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Ve inkâr edenlere azap verdi. İşte bu, inkârcıların cezasıdır. |
| 9:82 | فَلْيَضْحَكُوا قَلِيلًا وَلْيَبْكُوا كَثِيرًا جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ |
| Diyanet Meali: | Artık kazandıklarının karşılığı olarak, az gülsünler, çok ağlasınlar. * |
| 9:95 | إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ |
| Diyanet Meali: | Çünkü onlar pistir. Kazandıklarının karşılığı olarak, varacakları yer de cehennemdir. |
| 10:27 | وَالَّذِينَ كَسَبُوا السَّيِّئَاتِ جَزَاءُ سَيِّئَةٍ بِمِثْلِهَا |
| Diyanet Meali: | Kötü işler yapmış olanlara gelince, bir kötülüğün cezası misliyledir… |
| 12:25 | قَالَتْ مَا جَزَاءُ مَنْ أَرَادَ بِأَهْلِكَ سُوءًا إِلَّا أَنْ يُسْجَنَ |
| Diyanet Meali: | Kadın dedi ki: “Senin ailene kötülük yapmak isteyenin cezası, ancak zindana atılmak (veya can yakıcı bir azaptır).” |
| 12:74 | قَالُوا فَمَا جَزَاؤُهُ إِنْ كُنْتُمْ كَاذِبِينَ |
| Diyanet Meali: | Onlar, “Eğer yalancı iseniz, hırsızlığın cezası nedir?” dediler. * |
| 12:75 | قَالُوا جَزَاؤُهُ مَنْ وُجِدَ فِي رَحْلِهِ |
| Diyanet Meali: | Onlar da: “Cezası, su kabı kimin yükünde bulunursa, (o kimsenin kendisinin alıkonması onun cezasıdır. Biz zalimleri böyle cezalandırırız)” dediler. |
| 12:75 | فَهُوَ جَزَاؤُهُ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | (Onlar da: “Cezası, su kabı kimin yükünde bulunursa), o kimsenin kendisi(nin alıkonması) onun cezasıdır. Biz zalimleri böyle cezalandırırız” (dediler). |
| 17:63 | قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُكُمْ |
| Diyanet Meali: | Allah, şöyle dedi: “Çekil, git.” Onlardan kim sana uyarsa, kuşkusuz cehennem (tam bir karşılık olarak) hepinizin cezası olacaktır.” |
| 17:63 | قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُكُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا |
| Diyanet Meali: | Allah, şöyle dedi: “Çekil, git.” Onlardan kim sana uyarsa, kuşkusuz cehennem tam bir karşılık olarak hepinizin cezası olacaktır.” * |
| 17:98 | ذَٰلِكَ جَزَاؤُهُمْ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا |
| Diyanet Meali: | Bu, onların cezasıdır. Çünkü onlar âyetlerimizi inkâr ettiler… |
| 18:88 | وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَىٰ |
| Diyanet Meali: | “Her kim de iman eder ve salih amel işlerse, ona mükâfat olarak daha güzeli var.” |
| 18:106 | ذَٰلِكَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا كَفَرُوا وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَرُسُلِي هُزُوًا |
| Diyanet Meali: | İşte böyle. İnkâr etmeleri, âyetlerimi ve Peygamberlerimi alay konusu yapmaları yüzünden onların cezası cehennemdir. * |
| 20:76 | وَذَٰلِكَ جَزَاءُ مَنْ تَزَكَّىٰ |
| Diyanet Meali: | İşte bu, günahlardan temizlenenlerin mükâfatıdır. |
| 25:15 | كَانَتْ لَهُمْ جَزَاءً وَمَصِيرًا |
| Diyanet Meali: | Orası onlar için bir mükâfat ve varılacak bir yerdir. |
| 32:17 | فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Hiç kimse, yapmakta olduklarına karşılık olarak, onlar için saklanan göz aydınlıklarını bilemez. * |
| 34:37 | فَأُولَٰئِكَ لَهُمْ جَزَاءُ الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِي الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ |
| Diyanet Meali: | İşte onlar için işlediklerine karşılık kat kat mükâfat vardır. Onlar cennet köşklerinde güven içindedirler. |
| 39:34 | لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذَٰلِكَ جَزَاءُ الْمُحْسِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Onlar için Rableri katında diledikleri her şey vardır. İşte bu, iyilik yapanların mükâfatıdır. * |
| 41:28 | ذَٰلِكَ جَزَاءُ أَعْدَاءِ اللَّهِ النَّارُ |
| Diyanet Meali: | İşte böyle, Allah düşmanlarının cezası ateştir. |
| 41:28 | لَهُمْ فِيهَا دَارُ الْخُلْدِ جَزَاءً بِمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ |
| Diyanet Meali: | Âyetlerimizi inkâr etmelerinin cezası olarak orada onlar için ebedîlik yurdu vardır. |
| 42:40 | وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا |
| Diyanet Meali: | Bir kötülüğün karşılığı, onun gibi bir kötülüktür (ona denk bir cezadır). |
| 46:14 | أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Onlar cennetliklerdir. Yapmakta olduklarına karşılık, orada sürekli kalacaklardır. * |
| 53:41 | ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَىٰ |
| Diyanet Meali: | Sonra çalışmasının karşılığı kendisine tastamam verilecektir. * |
| 54:14 | تَجْرِي بِأَعْيُنِنَا جَزَاءً لِمَنْ كَانَ كُفِرَ |
| Diyanet Meali: | Gemi, inkâr edilen kimseye (Nuh’a) bir mükâfat olarak gözetimimiz altında yüzüyordu. * |
| 55:60 | هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ |
| Diyanet Meali: | İyiliğin karşılığı, yalnız iyiliktir. * |
| 56:24 | جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | (Bütün bunlar) işledikleri amellere karşılık bir mükâfat olarak (verilir.) * |
| 59:17 | وَذَٰلِكَ جَزَاءُ الظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | İşte zalimlerin cezası budur. |
| 76:9 | إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا |
| Diyanet Meali: | (Yedirdikleri kimselere şöyle derler:) “Biz size sırf Allah rızası için yediriyoruz. Sizden bir karşılık ve bir teşekkür beklemiyoruz.” * |
| 76:22 | إِنَّ هَٰذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُورًا |
| Diyanet Meali: | Onlara şöyle denecektir: “Şüphesiz bu sizin için bir mükâfattır. Çalışma ve çabanız makbul görülmüştür.” * |
| 78:26 | جَزَاءً وِفَاقًا |
| Diyanet Meali: | Uygun bir ceza olarak…* |
| 78:36 | جَزَاءً مِنْ رَبِّكَ عَطَاءً حِسَابًا |
| Diyanet Meali: | (Bunlar kendilerine); Rabbinden … bir mükâfat, yeterli bir ihsan olarak (verilmiştir). * |
| 98:8 | جَزَاؤُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ |
| Diyanet Meali: | Rableri katında onların mükâfatı, içlerinden ırmaklar akan Adn cennetleridir. |
جَازٍ : İsim. İsm-i Fâil.
| 31:33 | وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَنْ وَالِدِهِ شَيْئًا |
| Diyanet Meali: | (Hiçbir babanın çocuğuna hiçbir yarar sağlayamayacağı), hiçbir çocuğun da babasına hiçbir yarar sağlayamayacağı (günden korkun)! |
جِزْيَةٌ : İsim.
| 9:29 | حَتَّىٰ يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ |
| Diyanet Meali: | Küçülerek (boyun eğerek) kendi elleriyle cizyeyi verinceye kadar (savaşın). |