KÖK HARFLER: ر ع ي

ANLAM: 

رَعَى : (Hayvan) kendi başına otlamak.

AÇIKLAMA:

رَعْيٌ kelimesinin temel anlamı, hayvanı korumaktır. Bu da onun hayatını koruyan gıdayla veya düşmanı ondan uzaklaştırmakla olur.. Şöyle kullanılır:

رَعَيْتُهُ : Onu korudum, muhafaza ettim, ona baktım.

أَرْعَيْتُهُ : Ona otlayacağı (يَرْعَى ) şeyden verdim, hazırladım ya da tahsis ettim.

رِعْيٌ : Hayvanın otladığı şey, çayır, ot.

مَرْعَى : Otlama, otlatma yeri.

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: كُلُوا وَارْعَوا أَنْعَامَكُمْ : Yeyin, hayvanlarınızı otlatın (20/54); أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَمَرْعَاهَا : Ondan suyunu ve otlağını çıkardı (79/31); وَالَّذِي أَخْرَجَ الْمَرْعَى : O ki otlağı çıkardı (87/4).

رَعْيٌ ve رِعَاءٌ kelimeleri, “koruma, muhafaza etme” ve “yönetme, idare etme” anlamında kullanılmıştır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا : Ona gereği gibi uymadılar (57/27). Yani “onu hakkıyla muhafaza etmediler, korumadılar”.

“Kendisinin ya da bir başkasını yöneten, idare eden herkes” رَاعٍ olarak adlandırılmıştır. Allah Rasulü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: كُلُّكُمْ راعٍ وكلُّكُم مَسْؤُولٌ عَنْ رَعيَّتهِ “Hepiniz birer yöneticisiniz, idarecisiniz ve hepiniz yönettiğinizden, idare ettiğinizden mesulsünüz.”

رَاعٍ kelimesinin çoğulu رِعَاءٌ ve رُعَاةٌ şekillerinde gelir.

مُرَاعَاةُ اْلإِنْسَانِ لِلْأَمْرِ : Kişinin işin, meselenin sonucunun ne olacağını ve ondan ne çıkacağını murakabe etmesi, beklemesi, gözlemesi veya buna bakması. “Yıldızlara bakıp batacakları zamanı bekledim, gözledim” anlamına gelen رَاعَيْتُ النُّجُومَ kullanımı buradan gelir.

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا : Ey inananlar, “Raina (bize çobanlık et, bizi güt)” demeyin; “Unzurna (bizi gözet)” deyin (2/104).

أَرْعَيْتُهُ سَمْعِي: Kulağımın ya da kulaklarımın onun konuşmasını gözlemesini, ona dikkat etmesini sağladım. “Kulağın ya da kulakların söylediğimi gözlesin, beklesin ya da ona dikkat etsin. Beni veya söylediğimi dinle veya bana kulak ver” anlamında أَرْعِنِي سَمْعَكَ denmiştir.

عَلَى harfi ceriyle geçişli yapılarak “şuna merhamet göster” anlamında أَرْعِ عَلَى كَذَا denir. Hakikatinde ise “ona, kendisine nazar ederek, bakarak veya kendisini gözleyerek şefkat göster” anlamına gelir. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

رَعَى (geniş zaman يَرْعَى mastar ismi رَعْىٌ ve رِعَايَةٌ ve مِرْعًا):

رَعَتِ الْمَاشِيَةُ : Hayvanlar kendi başlarına otladı.

رَعَيْتُ الْاِبِلَ : Develeri besledim, baktım veya otlattım.

رَعَى الْاَمِيرُ رَعِيَّتَهُ : Emir, halkını yönetti veya hükmetti.

رَعَاكَ اللّٰهُ : Allah (c.c.) seni korusun.

رَعَى اَمْرَهُ : İşini önemsiyordu veya dikkat ediyordu.

اَرْعَى الْمَاشِيَةَ : Hayvanları otlattı.

رَاعَ الرَّجُلَ : Adama şefkatle baktı, onu önemsiyordu.

رَاعَ اَمْرَهُ : İşini gözetti, işini önemsiyordu.

رَاعَ النُّجُومَ : Yıldızları izledi.

رَاعَيْتُهُ سَمْعِى : Onu dinledim; ona kulak verdim.

هُوَ لَا يَرْعَى اِلَى قَوْلِ اَحَدٍ اَوْ لَا يُرْعِى : Hiç kimseyi önemsemiyor veya dikkat etmiyor.

رِعَايَةٌ : Bir kimseyi veya şeyi koruma; bir kimse veya şeyi önemseme veya dikkat etme; o kişiyi veya şeyi yönetme veya hükmetme.

رَاعٍ ( çoğul hali رُعَاةٌ ve رُعَاءٌ ve رِعَاءٌ ve رُعْيَانٌ): Bir bakıcı veya koruyucu, papaz veya çoban, yönetici, amir.

كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ : Hepiniz çobansınız; hepiniz güttüğünüz sürüden sorumlusunuz. Yani her biriniz bir yönetici veya amirsiniz ve her biriniz yönettiğiniz için sorgulanacaksınız (Hadis-i şerif).

مَرْعًى : Otluk; otlak veya otlama yeri.

رَاعِنَا bak: 2/104, 4/46. Rasûllah’a رَاعِنَا diye hitab edilmesinin yasaklanmasının sebebi: Yahudiler bunu Rasûlüllah’a söylüyorlar, bununla lugatlerince çirkin bir manayı kasdediyorlardı. İbranicede رَاعٖى ‘nin manası: Şerir, şerli (kötü) kimse. Eğer izafe edilirse رَاعٖينُو olur ki, şerlimiz (kötü, şerli kişimiz) manasına gelir. Aynı zamanda bu lafız Arapça “bizi gözet” manasındaki lafza da muvafık geliyordu.