ح ج ج

KÖK HARFLER:  ح ج ج

ANLAM: 

حَجَّ : Birine gitmek, ona uğramak, onun yolundan gitmek; saygı ve hürmet duyulan birine gitmek ya da onun yolundan gitmek; defalarca veya sık sık ona gitmek ya da onun yolundan gitmek. 

Ziyaret için yola koyulmak. Şer’an, gereken vazifeleri ikame ederek Beytullah’a, Mescid-i Haram’a doğru yola koyulmak (haccetmek).

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

حَجَّ (geniş zamanlı يَحُجُّ mastar ismi حَجٌّ):

حَجَّهُ : Ona gitti, uğradı ya da onun yolundan gitti; saygı ve hürmet duyulan birine gitti, onun yolundan gitti; defalarca veya sık sık ona gitti ya da onun yolundan gitti.

حَجَّ بَنُو فُلَانٍ فُلَانًا : Birinin oğulları birini defalarca ziyaret etti.

حَجَجْتُ فُلَانًا : Ona sık sık gittim.

حَجُّ الْبَيْتِ : Hac görevini ifa etmek için Allah’ın (c.c.) evine gitti.

حَجَّ مَكَّةَ : Hac görevini ifa etmek için Mekke’ye gitti, ziyarette bulundu ya da yalnızca Hac görevini ifa etti.

حَجَّ عَلَيْهِ : Ona geldi.

حَجَّ عَنِ الْاَمْرِ : O şeyi yapmaktan kaçındı ya da çekindi.

حَجَّ الْجَرَحَ : Yarayı inceledi.

حَجَّ şu anlama da gelmektedir: Hac ziyareti için başını tıraş etti.

حَجَّهُ : Onu bir delille, bir iddiayla, bir ithamla, bir kanıtla veya bir ispatla alt etti.

لَجَّ فَحَجَّ : Davasında sebatlıydı ve davasını kazandı.

حَجٌّ veya حِجٌّ : Mekke’ye yapılan Hac ziyareti; Hac ziyaretinin dini usul ve kuralları.

اَلْحَجُّ الْاَكْبَرُ : Haccı Ekber (Büyük Hac).

ذُو الْحِجَّةِ : Hac ayı; Hicri Takvim’in son ayı.

حَاجٌّ (çoğul hali حُجَّاجٌ ) : Hacı, Hacılar (hem tekil, hem çoğul anlamı var).

حَاجَّهُ : Bir delil veya iddia ile onunla münakaşaya girdi ya da tartıştı.

حَاجَّهُ فَحَجَّهُ : Bir delile dayanarak onunla tartıştı ve onu alt etti.

تَحَاجَّ : Muhaseme etti, niza’ yaptı, çekişti, tartıştı.

حِجٌّ اَوْ حِجَّةٌ Sene. (çoğul hali حِجَجٌ ).

حُجَّةٌ : Bir dava veya tartışmada, sayesinde kişinin hasmını alt ettiği bir tür delil; bir iddia; doğru veya yanlış bir iddia; bir kanıt; bir ispat; bir mazeret.

اَنْتَ حُجَّةٌ عَلَى نَفْسِكَ : Siz kendinize karşı birer kanıtsınız.

حَجِيجٌ : Tartışan ve bir delille galip gelen kişi.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
حَجَّ fiil-I 1 Ziyaret için yola koyuldu, haccetti 2/158
حَاجَّ fiil-III 12 Münakaşa etti, tartıştı 42/16
تَحَاجَّ fiil-VI 1 Çekişti, tartıştı 40/47
حَاجٌّ isim 1 Hacı, hacceden 9/19
حِجٌّ isim 1 Ziyaret için yola koyulmak 3/97
حَجٌّ isim 9 Ziyaret için yola koyulmak 2/196
حُجَّةٌ isim 7 Kuvvetli delil, hüccet, münakaşa, münazaa, tartışma 45/25
حِجَجٌ isim 1 Sene (Çoğul) 28/27 Tekili: حِجَّةٌ

Toplam 33


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Hacc حَجّ Kasdetmek. Muarazada delil ve bürhan ile galip olmak.
Hâcc (Hacı) حَاجّ Hacca gitmiş kimse. Hacı. Çoğul: Hüccâc
Hâcce حَاجَّة 1: Hacca giden, usulüne uygun olarak Kabe’yi ziyaret ederek hac vazifesini yerine getiren kadın veya kız.  2: Bir çeşit akdiken. Daha çok lakab olarak kullanılır. Cadde.
Hicce حِجَّة Bir defa hacca gitmek.
Hicac حِجَج Hüccet, delil, senet göstererek muaraza ve mübahase eylemek.
Hicâc (Hacâc) حِجَاج Kaş kemiği. 
Zilhicce ذِي الْحِجَّة Ay takviminin on ikinci ayı, kurban ayı.
Hüccet حُجَّة 1: Delil, kanıt. Belge. 2: Seçkin alimlere verilen san.
Hücciyyet حُجِّيَّة İhticacı salih olma. Delil sayılabilme, sağlam delil kabul edilir olma.
Muhâcce مُحَاجَّة İddia edip münakaşa ederek deliller ve hüccetler gösterme. İsbatlar gösterme.
İhcâc إِحْجَاج Hac vazifesi için bedel vermek veya naib tutmak. 
İhticâc اِحْتِجَاج Delil, vesika, şahit göstermek. Münazaa ve mürafaada hüccet ve delil göstermek. Bir mes’elenin şüphesizliğini delillerle isbat etmek. Çoğul: İhticâcât

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

حَجَّ : Fiil-I.

2:158 فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا
Diyanet Meali: Şüphesiz Safa ile Merve, Allah’ın (dininin) nişanelerindendir.  Onun için her kim hac ve umre niyetiyle Kâbe’yi ziyaret eder ve onları da tavaf ederse, bunda bir günah yoktur. 

حَاجَّ : Fiil-III.

2:76 أَتُحَدِّثُونَهُمْ بِمَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ لِيُحَاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ
Diyanet Meali: (Onlar iman edenlerle karşılaşınca, “İman ettik” derler. Birbirleriyle baş başa kaldıklarında da şöyle derler:) “Rabbinizin huzurunda delil olarak kullanıp sizi sustursunlar diye mi, Allah’ın (Tevrat’ta) size bildirdiklerini onlara söylüyorsunuz? 
2:139 قُلْ أَتُحَاجُّونَنَا فِي اللَّهِ وَهُوَ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ
Diyanet Meali: Onlara de ki: “Allah hakkında mı bizimle tartışıp duruyorsunuz? Hâlbuki O, bizim de Rabbimiz, sizin de Rabbinizdir. 
2:258 أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْرَاهِيمَ فِي رَبِّهِ
Diyanet Meali: Rabbi hakkında İbrahim ile tartışanı görmedin mi? 
3:20 فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلَّهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ
Diyanet Meali: Seninle tartışmaya girişirlerse, de ki: “Ben, bana uyanlarla birlikte kendi özümü Allah’a teslim ettim.” 
3:61 فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ
Diyanet Meali: Sana (gerekli) bilgi geldikten sonra artık kim bu konuda seninle tartışacak olursa, de ki: “Gelin, oğullarımızı ve oğullarınızı, çağıralım. 
3:65 لِمَ تُحَاجُّونَ فِي إِبْرَاهِيمَ وَمَا أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ وَالْإِنْجِيلُ إِلَّا مِنْ بَعْدِهِ
Diyanet Meali: İbrahim hakkında niçin tartışıyorsunuz. Oysa Tevrat da, İncil de ondan sonra indirilmiştir. 
3:66 هَا أَنْتُمْ هَٰؤُلَاءِ حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ
Diyanet Meali: İşte siz böyle kimselersiniz! Diyelim ki biraz bilginiz olan şey hakkında tartıştınız. 
3:66 فَلِمَ تُحَاجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ
Diyanet Meali: Ya hiç bilginiz olmayan şey hakkında niçin tartışıyorsunuz? 
3:73 أَنْ يُؤْتَىٰ أَحَدٌ مِثْلَ مَا أُوتِيتُمْ أَوْ يُحَاجُّوكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ
Diyanet Meali: Birine, size verilenin benzerinin verilmesinden veya Rabbinizin huzurunda aleyhinize deliller getireceklerinden ötürü mü (böyle söylüyorsunuz)
6:80 وَحَاجَّهُ قَوْمُهُ قَالَ أَتُحَاجُّونِّي فِي اللَّهِ وَقَدْ هَدَانِ
Diyanet Meali: Kavmi onunla tartışmaya girişti. Dedi ki: “Beni doğru yola iletmişken, Allah hakkında benimle tartışmaya mı kalkışıyorsunuz?”
6:80 وَحَاجَّهُ قَوْمُهُ قَالَ أَتُحَاجُّونِّي فِي اللَّهِ وَقَدْ هَدَانِ
Diyanet Meali: Kavmi onunla tartışmaya girişti. Dedi ki: “Beni doğru yola iletmişken, Allah hakkında benimle tartışmaya mı kalkışıyorsunuz?”
42:16 وَالَّذِينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِيبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ
Diyanet Meali: Allah’ın çağrısına uyulduktan sonra O’nun hakkında tartışmaya girenlerin delilleri (Rableri katında) batıldır. 

تَحَاجَّ : Fiil-VI.

40:47 وَإِذْ يَتَحَاجُّونَ فِي النَّارِ فَيَقُولُ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا
Diyanet Meali: Ateşin içinde birbirleriyle tartışırlarken, zayıf olanlar, büyüklük taslayanlara, “Biz size uymuş kimselerdik.” derler.

حَاجٌّ : İsim. İsm-i Fâil.

9:19 أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ
Diyanet Meali: Siz hacılara su dağıtmayı ve Mescid-i Haram’ın bakım ve onarımını, Allah’a iman  eden …. kimse(lerin amelleri) gibi mi tuttunuz? 

حِجٌّ : İsim.

3:97 وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا
Diyanet Meali: Yolculuğuna gücü yetenlerin haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. 

حَجٌّ : İsim. 

2:189 يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ
Diyanet Meali: Sana, hilâlleri soruyorlar. De ki: “Onlar, insanlar ve hac için vakit ölçüleridir.”
2:196 وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ
Diyanet Meali: Haccı da, umreyi de Allah için tamamlayın. 
2:196 فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ
Diyanet Meali: Güvende olduğunuz zaman hacca kadar umreyle faydalanmak isteyen kimse, kolayına gelen kurbanı keser. 
2:196 فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ
Diyanet Meali: Kurban bulamayan kimse üçü hacda, yedisi de döndüğünüz zaman (olmak üzere) (tam on gün) oruç tutar. 
2:197 الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ
Diyanet Meali: Hac (ayları), bilinen aylardır.  
2:197 فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ
Diyanet Meali: Kim o aylarda hacca başlarsa, artık ona (hacda) cinsel ilişki … yoktur. 
2:197 وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ
Diyanet Meali: Artık ona hacda (cinsel ilişki) günaha sapmak, kavga etmek yoktur. 
9:3 وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ
Diyanet Meali: Hacc-ı ekber gününde, Allah ve Resûlünden bütün insanlara bir bildiridir.
22:27 وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٍ
Diyanet Meali: İnsanlar arasında haccı ilan et ki, gerek yaya olarak, gerek (uzak yollardan gelen) yorgun develer üzerinde sana gelsinler.

حُجَّةٌ : İsim.

2:150 فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ
Diyanet Meali: (Ey mü’minler!) Siz de nerede olursanız olun, yüzünüzü Mescid-i Haram’a doğru çevirin ki, zalimlerin dışındaki insanların elinde (size karşı) bir koz olmasın. 
4:165 لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ
Diyanet Meali: Peygamberlerden sonra insanların Allah’a karşı bir bahaneleri olmasın. 
6:83 وَتِلْكَ حُجَّتُنَا آتَيْنَاهَا إِبْرَاهِيمَ عَلَىٰ قَوْمِهِ
Diyanet Meali: İşte kavmine karşı İbrahim’e verdiğimiz delillerimiz.. 
6:149 قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ
Diyanet Meali: De ki: “En üstün delil yalnızca Allah’ındır. O, dileseydi elbette sizin hepinizi doğru yola iletirdi.” *
42:15 لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ لَا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ
Diyanet Meali: Bizim işlediklerimiz bize, sizin işledikleriniz sizedir. Bizimle sizin aranızda tartışılacak bir şey yoktur.
42:16 وَالَّذِينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِيبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ
Diyanet Meali: Allah’ın çağrısına uyulduktan sonra O’nun hakkında tartışmaya girenlerin delilleri Rableri katında batıldır. 
45:25 مَا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا
Diyanet Meali: (Onlara âyetlerimiz açıkça okunduğu zaman) onların delilleri ancak, “Doğru söyleyenler iseniz babalarımızı getirin” demek oldu.

حِجَجٌ : İsim. Tekili: حِجَّةٌ

28:27 عَلَىٰ أَنْ تَأْجُرَنِي ثَمَانِيَ حِجَجٍ
Diyanet Meali: Ben, sekiz yıl bana çalışmana karşılık..