KÖK HARFLER: ن ك س
ANLAM:
نَكَسَ : Baş aşağı etmek. (Baş) eğmek.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
نَكَسَ (geniş zaman يَنْكُسُ mastar isim نُكْسٌ):
نَكَّسَهُ ya da نَكَسَهُ : Onu ters yüz etti; bulunma biçimini veya halini değiştirdi; onu kafası üstü çevirdi, baş aşağı çevirdi.
نَكَسَ رَاْسَهُ : Utançtan veya zillet yüzünden başını yere eğdi.
نُكِسَ عَلٰى رَاْسِهِ : (Teşbih yoluyla) Baş aşağı geldi, yani doğruyu bulduktan sonra tekrar saptı.
نُكِسَ فِى مَرَضِهِ : İyileşmenin ardından tekrar hastalığına döndü.
نُكِسَ الْجَرْحُ : Yara yine açıldı.
نُكِسَ الرَّجُلُ : O kimse güçsüzleşti.
نَكَّسَهُ : Onu tersine çevirdi.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama | |
| نَكَسَ | fiil-I | 1 | Baş aşağı etti, baş eğdi, saptı | 21/65 | Meçhul: نُكِسَ |
| نَكَّسَ | fiil-II | 1 | Tersine çevirdi | 36/68 | |
| نَاكِسٌ | isim | 1 | Doğruyu bulduktan sonra tekrar sapan | 32/12 | |
| Toplam | 3 |
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Kök Harflerinin Yer Değişimi
Mahreci Benzeyen Kökler
Benzer Manada Kelimeler
- نَكَسَ:
- نِكْسٌ
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Neks (Nüküs) | نَكْس | Başaşağı etmek, ters döndürmek. | Nüks etmek |
| Nâkis | نَاكِس | Başını daima öne eğen adam. |
|
| Menkûs | مَنْكُوس | Tersine çevrilmiş. Baş aşağı edilmiş. |
|
| Tenkîs | تَنْكِيس | Başaşağı etme. |
|
| Münekkes | مُنَكَّس | Başaşağı edilmiş. |
|
| Tenekküs | تَنَكُّس | Başaşağı olma. |
|
| Mütenekkis | مُتَنَكِّس | Ters dönüp başaşağı olan kimse. |
|
| İntikâs | إِنْتِكَاس | Başaşağı düşme. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
نَكَسَ : Fiil-I. Meçhul: نُكِسَ
| 21:65 | ثُمَّ نُكِسُوا عَلَىٰ رُءُوسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا هَٰؤُلَاءِ يَنْطِقُونَ |
| Diyanet Meali: | Sonra eski inanç ve inatlarına döndüler ve, “Andolsun, bunların konuşmayacağını sen de bilirsin” dediler. * |
نَكَّسَ : Fiil-II.
| 36:68 | وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلَا يَعْقِلُونَ |
| Diyanet Meali: | Kime uzun ömür verirsek, onu yaratılış itibariyle tersine çeviririz (gücünü azaltırız). Hâlâ düşünmeyecekler mi? * |
نَاكِسُو : İsim. İsm-i Fâil. Kurallı Erkek Çoğul (Nun harfi düşmüş). Tekili: نَاكِسٌ
| 32:12 | وَلَوْ تَرَىٰ إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاكِسُو رُءُوسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ |
| Diyanet Meali: | Suçlular, Rablerinin huzurunda boyunlarını büküp, (… dedikleri vakit onları) bir görsen! |