KÖK HARFLER: خ ذ ل
ANLAM:
خَذَلَ : Birine yardım etmekten, destek olmaktan kaçınmak ya da vazgeçmek ya da ihmal etmek ve ondan uzak durmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| خَذَلَ | fiil-I | 1 | Yardımı kesti | 3/160 |
| خَذُولٌ | isim | 1 | Çoğu kez yardımını çeken, ortada bırakan, çokça yardımsız bırakan | 25/29 |
| مَخْذُولٌ | isim | 1 | Kendisinden yardım kesilmiş olan kimse. | 17/22 |
|
| Toplam | 3 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Hâzil | خَاذِل | Yüzsüz, alçak, adi, dönek, kalleş. |
|
| Hazele | خَذَلَة | Alçaklar, kalleşler, yüzsüzler. | Çoğul: Hazelât |
| Hazûl | خَذُول | Kimsesiz. Yardımsız olarak her şeyden mahrum sürünen. |
|
| Hizlân | خِذْلَان | * Aşağı düşmek. Zelil olmak. Kimsesiz, yardımcısız. |
|
| Mahzûl | مَخْذُول | Hakir. Kıymetsiz. Perişan. Hor. Rüsvay. | Çoğul: Mahâzîl |
| Tahzîl | تَخْذِيل | Aşağılatmak, alçaltma, bayağılaştırma. |
|
| Muhazzil | مُخَذِّل | Alçaklık ve bayağılık içinde bırakan. Tahzil eden. |
|
| Tahâzül | تَخَاذُل | Birbirini rüsvay etmek, kepaze etmek. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
خَذَلَ : Fiil-I.
| 3:160 | وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ |
| Diyanet Meali: | Eğer sizi yardımsız bırakırsa, ondan sonra size kim yardım edebilir? |
خَذُولٌ : İsim.
| 25:29 | وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا |
| Diyanet Meali: | Zaten şeytan insanı yardımcısız bırakıverir.” |
مَخْذُولٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl.
| 17:22 | لَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَخْذُولًا |
| Diyanet Meali: | Allah ile birlikte başka bir tanrı edinme, yoksa kınanmış ve yalnızlığa itilmiş olarak kalırsın.* |