أ ل ف

KÖK HARFLER:  أ ل ف

ANLAM: 

أَلِفَ : Bir şeyi tutmak veya ona bağlanmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

اَلِفَ (geniş zamanlı يَاْلَفُ mastar isim اَلْفٌ): 

اَلِفَهُ : Onu tuttu veya ona bağlandı.

اَلَفَهُ (geniş zamanlı يَاْلُفُ ve يَاْلِفُ mastar isim اَلْفٌ ve اٰلَفَهُ geniş zamanlı يُوَالِفُ mastar isim اِلَافٌ  ve اٰلَفَهُ geniş zamanlı يُولِفُ mastar isim اِيلَافٌ): anlamları: (1) Alışkanlıktan dolayı ona/oraya sık sık uğradı, ayağı alıştı; (2) ona aşina oldu veya alıştı; (3) ona arkadaşça yaklaştı, onu sevdi.

 اٰلَفَهُ : ayrıca şu anlama gelir: (1) Ona ihtiyacı olan şeyleri temin etti ve onu hazırladı; (2) ticari amaçlı bir seyahat esnasında onunla bir antlaşma yaptı; onunla ticaret yaptı; (3) onun bir yere tutunmasını, yapışmasını sağladı; (4) o kişiyi veya şeyi sevmesini sağladı; ona bağlı kalmasını sağladı.

اِيلَافٌ : anlamları (1): Bağlı kalma veya birinin bir şeye bağlanmasını sağlama; (2) sevmek veya birinin bir kişi ya da şeyi sevmesini sağlamak; (3) Birine bir şeyi temin etmek; (4) antlaşma, yükümlülük veya güvenlik ve koruma sorumluluğu barındıran bir yükümlülük.

اَلْفٌ (çoğul halleri اٰلَافٌ ve اُلُوفٌ): Bin (sayı olarak).

اَلْفَيْنِ : İki bin.

اُلْفَةٌ : Sevgi veya şefkat; (2) bir kişiye bağlanma, tutunma durumu; (3) birleşme, ittifak, anlaşma durumu.

اَلَّفَ (geniş zamanlı يُؤَلِّفُ mastar isim تَاْلِيفٌ): te’lif etti, bir araya getirdi, birbirine kattı.

اَلَّفَ بَيْنَهُمْ: Onları birleştirdi, ayrıldıklarında bir araya getirdi ve birbirlerini sevmelerini sağladı; onların birleşimini ve onlar arasında yoldaşlığı sağladı.

تَاْلِيفُ الْكِتَابِ : Bir kitabın derlemesi.

تَاْلِيفٌ birçok şeyin herhangi bir kısmının diğerleriyle ilişkisi olsun olmasın, bir ismin onların tümü için kullanılabilir hale gelmesi durumudur.

مُؤَلَّفَةُ الْقُلُوبِ : Kalpleri birlikte olanlar; kalplerinde sevginin meydana geldiği.

اَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِم : Kalplerinin arasını (telif etti) cümlesi “Onları muhabbet üzere topladı, bir araya getirdi” manasını ifade etmektedir.

المُؤَلَّفَةُ قُلُوبُهُم : Kalbleri te’lif edilen tabiri, kendilerine ihsan ve ikramda bulunmakla kalbleri İslâm’a ısındırılan, meylettirilen, yatıştırılan kimseler için söylenmiştir.

الاٖيلٰاف : Ünsiyet ettirmek, alıştırmak, sevdirmek.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
أَلَّفَ fiil-II 5 Aralarını birleştirdi 8/63
مُؤَلَّفَةٌ isim 1 Kalpleri telif edilen 9/60
إُيلاَفٌ isim 2 Ünsiyet ettirme, alıştırma, sevdirme 106/1
أَلْفٌ isim 14 Bin (1000) 8/65 Çoğulu: أُلُوفٌ – آلَافٌ

 Toplam 22


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Benzer Manada Kelimeler

  • أَلِفَ (a)
  • أَلِفَ (b)
  • أَلَّفَ
    • دَبَّجَ
    • صَنَّفَ
  • اِئْتِلَافٌ

Zıt Manada Kelimeler

AÇIKLAMA

CEM‘ ile HAŞR, ZAMM ve TE’LÎF kelimeleri arasındaki farklar

( أ ل ف – ج م ع – ح ش ر – ض م م )

Haşr kelimesi, sevk edilmek ile beraber cem’ (toplanma) ifade eder. Sevke edilme konusu ile uyumlu olan, beraberinde sevk edilmenin de olduğu şeyler hakkında kullanılır.

Te’lîf kelimesi, ilsâk yani birleştirmedir. Bir topluluğu bir mecliste cem‘ edebiliriz yani bir araya getirebiliriz ama bunun için te’lif kelimesini kullanamayız. 

Te’lif sadece cisimler konusunda kullanılır, oysa cem‘ hem cisimler, hem de arazlar konusunda kullanılır. Mesela nefsin istekleri söz konusu olursa, bunlar araz olduğu için cem‘ kelimesi kullanılabilir, te’lif kelimesi kullanılmaz ve şöyle denir: Hevâlarını cem‘ ettiler.

Telif kalpler arasında olabilir, kalpler cisim oldukları için, kalpleri birleştirme konusunda istiâre yoluyla kullanılır. 

Te’lif muvâfakat yani uyuşma, karşılıklı kabul anlamı ifade eder. Oysa cem‘ bu anlamı ifade etmez.

Zamm kelimesi, birçok şeyi cem‘ etme anlamına gelir. Zamm için, bir şeyin başka bir şeye katılması, birbirine yapıştırılması denebilir. Oysa cem‘ kelimesi bu anlamı gerektirmez. (Farklar Sözlüğü 199-203) Bknz: ( ج م ع – ح ش ر – ض م م )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Elf أَلْف Bin adet şey vermek ve ünsiyet eylemek. 1000 (bin) sayısının ismi. Elfu selâm Çoğul: Âlâf, Ülûf
Elif أَلِف 1: İslami alfabenin ilk harfi. Ebced hesabında değeri birdir.  2: Ülfet eden, dost, tanıdık. Alışmış, alışkın, alışık.  3: İnce uzun boylu kız.
Ülfet أُلْفَة 1: Alışma, kaynaşma. 2: Tanışma, görüşme.  3: Dostluk, ahbaplık.
Me’lûf مَأْلُوف Alışılmış. Ünsiyyet edilmiş. 
Te’lif تَأْلِيف 1: Uzlaştırmak. Barıştırmak. Husumeti defetmek. Ülfet ve imtizac ettirmek. 2: Kitap yazmak. 
Müellif مُأَلِّف Kitap yazan veya kitap hazırlayan, bir eseri ortaya koyan ve eserin sahibi olan kimse, yazar.
Müellef مُأَلَّف 1: Yazılmış toplanmış.  2: Ülfet ve imtizac ettirilmiş. Alıştırılmış.
Îlâf إِيلَاف 1: Sevmek, bir şeyleri birleştirmek, üst üste koymak. 2: Ülfet etmek. Alıştırmak. Ülfet ettirmek.
Teellüf تَأَلُّف Alışma. Hoş geçinme. Barışma. Çoğul: Teellüfât
İ’tilâf اِئْتِلَاف Anlaşma, uyuşma, uzlaşma. Muvafakat.
Mü’telif مُؤْتَلِف Alışan, ülfet eden, alışık. 
Müteellif مُتَأَلِّف Alışmış, alışkın. Ülfet peyda eden.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَلَّفَ : Fiil-II.

3:103 إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا
Diyanet Meali: Hani sizler birbirinize düşmanlar idiniz de O, kalplerinizi birleştirmişti. İşte O’nun bu nimeti sayesinde kardeşler olmuştunuz.
8:63 وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ
Diyanet Meali: Şayet yeryüzündeki şeyleri tümüyle harcasaydın, sen (onların kalplerini) uzlaştıramazdın. Fakat, Allah onların arasını uzlaştırdı.
8:63 مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ
Diyanet Meali: Sen onların kalplerini uzlaştıramazdın. Fakat, Allah onların arasını uzlaştırdı.
8:63 بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ
Diyanet Meali: (Sen) onların kalplerini (uzlaştıramazdın). Fakat, Allah onların arasını uzlaştırdı.
24:43 أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِي سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ
Diyanet Meali: Görmez misin ki Allah, bulutları sevk eder. Sonra, onları kaynaştırıp (üst üste yığar).

مُؤَلَّفَةٌ : İsim. İsm-i Mef’ul. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). Müennes.

9:60 لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ
Diyanet Meali: (Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak ancak) fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslâm’a ısındırılacak olanlar içindir.

إُيلاَفٌ : İsim. Masdar.

106:1 لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ
Diyanet Meali: Kureyş’i ısındırıp alıştırdığı için…
106:2 إِيلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْفِ
Diyanet Meali: Onları kışın (Yemen’e) ve yazın (Şam’a) yaptıkları yolculuğa ısındırıp alıştırdığı için…

أَلْفٌ : İsim. Çoğulu: أُلُوفٌ – آلَافٌ

2:96 وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ
Diyanet Meali: Allah’a ortak koşanlardan her biri bin yıl yaşamak ister.
2:243 أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ
Diyanet Meali: Binlerce kişi oldukları hâlde, (ölüm korkusuyla) yurtlarını terk edenleri görmedin mi?
3:124 أَلَنْ يَكْفِيَكُمْ أَنْ يُمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ
Diyanet Meali: “Rabbinizin, (indirilmiş) üç bin melek ile yardım etmesi size yetmez mi?”
3:125 يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ
Diyanet Meali: Rabbiniz nişanlı beş bin melekle size yardım eder.
8:9 فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُرْدِفِينَ
Diyanet Meali: O da, “Ben size ard arda bin melekle yardım ediyorum” diye cevap vermişti.
8:65 وَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفًا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا
Diyanet Meali: Eğer içinizde (sabırlı) yüz kişi bulunursa, inkâr edenlerden bin kişiye galip gelirler.
8:66 وَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ
Diyanet Meali: Eğer içinizde (sabırlı) bin kişi olursa, Allah’ın izniyle iki bin kişiye galip gelirler.
8:66 وَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ
Diyanet Meali: Eğer içinizde (sabırlı) bin kişi olursa, Allah’ın izniyle iki bin kişiye galip gelirler.
22:47 وَإِنَّ يَوْمًا عِنْدَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ
Diyanet Meali: Şüphesiz Rabbinin nezdinde bir gün, sizin saydığınız bin yıl gibidir.
29:14 فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا
Diyanet Meali: O da dokuz yüz elli yıl onların arasında kaldı.
32:5 ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ
Diyanet Meali: Sonra bu işler, süresi sizin hesabınızla bin yıl olan bir günde O’na yükselir.
37:147 وَأَرْسَلْنَاهُ إِلَىٰ مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ يَزِيدُونَ
Diyanet Meali: Biz onu yüz bin, yahut daha fazla insana peygamber olarak gönderdik. *
70:4 تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍۚ
Diyanet Meali: Melekler ve Ruh (Cebrail) ona süresi elli bin yıl olan bir günde yükselir. *
97:3 لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
Diyanet Meali: Kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır. *