KÖK HARFLER: غ ر ب
ANLAM:
غَرَبَ : Gitmek, ayrılmak; inzivaya çekilmek, insanlardan uzaklaşmak. (Güneş) batmak. Gizli veya gaip olmak.
غَرِبَ : Kararmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama |
| غَرَبَ | fiil-I | 2 | Battı | 18/17 |
|
| غَرْبِىٌّ | isim | 2 | Batıya ait, batı tarafında, batılı | 28/44 | Müennes: غَرْبِيَّة |
| غُرُوبٌ | isim | 2 | Batmak | 50/39 |
|
| غُرَابٌ | isim | 2 | Karga (kara karga) | 5/31 |
|
| مَغْرِبٌ | isim | 10 | Batı | 73/9 | Çoğulu: مَغَارِبُ |
| غَرَابِيبُ | isim | 1 | Kapkara, simsiyah (çoğul) | 35/27 | Tekil: غِرْبِيبٌ |
|
| Toplam | 19 |
|
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Garb | غَرْب | Güneşin battığı taraf. Batı. |
|
| Garîb | غَرِيب | Garib. | Garîbân |
| Gurûb | غُرُوب | Batma, batış. |
|
| Garbî(iyye) | غَرْبِى | Batı ile ilgili, Batı’ya özgü olan. |
|
| Gurebâ | غُرَبَا | Garibler. | Garîb’in çoğulu |
| Garâbet | غَرَابَة | Gariblik. |
|
| Gurbet | غُرْبَة | Gariplik, yabancılık, yuvasından, yurdundan veya kentinden uzakta olma durumu. |
|
| Gurâb | غُرَاب | Karga. |
|
| Magrib | مَغْرِب | Batı taraf. | Çoğulu: Magârib |
| Tagrîb | تَغْرِيب | Birini gurbete gönderme. |
|
| İgrâb | إِغْرَاب | Garb (batı) tarafına gitme. |
|
| Tegarrüb | تَغَرُّب | Gurbete çıkma. |
|
| İstigrâb | اِسْتِغْرَاب | Garib bulmak. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
غَرَبَ : Fiil-I.
| 18:17 | وَإِذَا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِنْهُ |
| Diyanet Meali: | (Orada olsaydın güneş) batarken onlara dokunmadan sol tarafa gittiğini görürdün. Kendileri ise mağaranın geniş bir yerinde idiler. |
| 18:86 | حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ |
| Diyanet Meali: | Güneşin battığı yere varınca, onu siyah balçıklı bir su gözesinde batar (gibi) buldu. |
غَرْبِىٌّ : İsim. Sıfat.
| 28:44 | وَمَا كُنْتَ بِجَانِبِ الْغَرْبِيِّ إِذْ قَضَيْنَا إِلَىٰ مُوسَى الْأَمْرَ |
| Diyanet Meali: | (Ey Muhammed!) Mûsâ’ya o emri verdiğimiz zaman sen (vadinin) batı tarafında değildin. |
غَرْبِيَّةٌ : İsim. Müennes. Müzekkeri: غَرْبِىٌّ
| 24:35 | يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ |
| Diyanet Meali: | Mübarek bir ağaçtan, ne doğuya, ne de batıya ait olan zeytin ağacından tutuşturulur. |
غُرُوبٌ : İsim.
| 20:130 | وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا |
| Diyanet Meali: | Ve güneşin doğuşundan ve batışından önce Rabbini hamd ile tespih et. |
| 50:39 | وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ |
| Diyanet Meali: | Ve güneşin doğuşundan önce de, batışından önce de Rabbini hamd ederek tespih et. |
غُرَابٌ : İsim.
| 5:31 | فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ |
| Diyanet Meali: | Nihayet Allah, yeri eşeleyen bir karga gönderdi. |
| 5:31 | قَالَ يَا وَيْلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هَٰذَا الْغُرَابِ |
| Diyanet Meali: | “Yazıklar olsun bana! Şu karga kadar olmaktan âciz miyim ben?” dedi. |
مَغْرِبٌ : İsim. Çoğulu: مَغَارِبُ
| 2:115 | وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ |
| Diyanet Meali: | Doğu da, Batı da (tüm yeryüzü) Allah’ındır. Nereye dönerseniz Allah’ın yüzü işte oradadır. |
| 2:142 | قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ |
| Diyanet Meali: | De ki: “Doğu da, Batı da Allah’ındır. Allah, dilediği kimseyi doğru yola iletir.” |
| 2:177 | لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ |
| Diyanet Meali: | İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı taraflarına çevirmeniz(den ibaret) değildir. |
| 2:258 | فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِهَا مِنَ الْمَغْرِبِ |
| Diyanet Meali: | “Şüphesiz Allah güneşi doğudan getirir, sen de onu batıdan getir.” |
| 7:137 | وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا |
| Diyanet Meali: | Hor görülüp ezilmekte olan kavmi (İsrailoğullarını), toprağına bolluk ve bereket verdiğimiz yerin doğu ve batı taraflarına mirasçı kıldık. |
| 18:86 | حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ |
| Diyanet Meali: | Güneşin battığı yere varınca, onu siyah balçıklı bir su gözesinde batar (gibi) buldu. |
| 26:28 | قَالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَمَا بَيْنَهُمَا إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ |
| Diyanet Meali: | Mûsâ, “O, doğunun da batının da ve ikisi arasındaki her şeyin de Rabbidir. Eğer düşünüyorsanız bu, böyledir” dedi. * |
| 55:17 | رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ |
| Diyanet Meali: | O, iki doğunun ve iki batının Rabbidir. * |
| 70:40 | فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ |
| Diyanet Meali: | Doğuların ve Batıların Rabbine yemin ederim ki, şüphesiz (onların yerine daha iyilerini getirmeye) bizim gücümüz yeter. * |
| 73:9 | رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا |
| Diyanet Meali: | O, doğunun da batının da Rabbidir. O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur. Öyle ise O’nu vekil edin. * |
غَرَابِيبُ : İsim. Çoğul. Tekili: غِرْبِيبٌ
| 35:27 | وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَحُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِيبُ سُودٌ |
| Diyanet Meali: | Dağlardan da beyaz, kırmızı (birbirinden farklı) çeşitli renklerde yollar (katmanlar) var, simsiyah taşlar da var. |