خ ذ ل

KÖK HARFLER:  خ ذ ل

ANLAM: 

خَذَلَ : Birine yardım etmekten, destek olmaktan kaçınmak ya da vazgeçmek ya da ihmal etmek ve ondan uzak durmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

خَذَلَ (geniş zamanlı يَخْذُلُ mastar ismi  خَذْلٌ ve خَذْلَانٌ ve خِذْلَانٌ):

خَذَلَ فُلَانًا وَعَنْهُ : Ona yardım etmekten ya da destek olmaktan kaçındı ya da vazgeçti ya da ihmal etti ve ondan uzak durdu.

خَذَلَهُ onu bıraktı, terk etti ya da yüzüstü bıraktı manasına gelmektedir.

خَاذِلٌ : Yardımda bulunmaktan kaçınan ya da vazgeçen ya da ihmal eden kişi; bırakan, terk eden ya da yüzüstü bırakan kişi; bozguna uğratılmış, mağlup olmuş ya da kaçmak zorunda bırakılmış kişi. Şu sözcük ile eşanlamlıdır: خَذُولٌ ki bu sözcük onun pekiştirmeli hali olup şu manalara gelmektedir: Yardımda veya destekte bulunmaktan sıklıkla kaçınan ya da ihmal eden kişi; büyük çöl; doğum ağrısı çekerken yerinden kıpırdamayan bir kısrak. 

خَذُولٌ : yavrularını bırakan, terk eden ya da yüzüstü bırakan bir dişiyi ifade etmiştir.

رَجُلٌ خَذُولُ الرِّجْلِ : Zayıflık veya kötü bir maraz veya zehirlenme sebebiyle bacağının kendisine bir yararı olmayan kişi.

مَخْذُولٌ : Destek olan veya yardım eden birine sahip olmama; yüzüstü bırakılmış.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek
خَذَلَ fiil-I 1 Yardımı kesti 3/160
خَذُولٌ isim 1 Çoğu kez yardımını çeken, ortada bırakan, çokça yardımsız bırakan 25/29
مَخْذُولٌ isim 1 Kendisinden yardım kesilmiş olan kimse. 17/22

Toplam 3

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • خَذَلَ

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Hâzil خَاذِل Yüzsüz, alçak, adi, dönek, kalleş.
Hazele خَذَلَة Alçaklar, kalleşler, yüzsüzler. Çoğul: Hazelât
Hazûl خَذُول Kimsesiz. Yardımsız olarak her şeyden mahrum sürünen.
Hizlân خِذْلَان * Aşağı düşmek. Zelil olmak. Kimsesiz, yardımcısız.
Mahzûl مَخْذُول Hakir. Kıymetsiz. Perişan. Hor. Rüsvay. Çoğul: Mahâzîl
Tahzîl تَخْذِيل Aşağılatmak, alçaltma, bayağılaştırma.
Muhazzil مُخَذِّل Alçaklık ve bayağılık içinde bırakan. Tahzil eden.
Tahâzül تَخَاذُل Birbirini rüsvay etmek, kepaze etmek.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

خَذَلَ : Fiil-I.

3:160 وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ
Diyanet Meali: Eğer sizi yardımsız bırakırsa, ondan sonra size kim yardım edebilir? 

خَذُولٌ : İsim.

25:29 وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا
Diyanet Meali: Zaten şeytan insanı yardımcısız bırakıverir.”

مَخْذُولٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl.

17:22 لَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَخْذُولًا
Diyanet Meali: Allah ile birlikte başka bir tanrı edinme, yoksa kınanmış ve yalnızlığa itilmiş olarak kalırsın.*