KÖK HARFLER: ز و ر

ANLAM: 

زَارَ : Birisine, onu görme isteğiyle gitmek; onu ziyaret etmek. 

AÇIKLAMA:

زَوْرٌ : Göğüs.

زُرْتُ فُلاَنًا : “Falan kişiyi زَوْرٌ’imle (göğsümle) karşıladım” veya “onun زَوْرٌ’ine yöneldim, yönümü döndürdüm”. Bu kullanımıyla وَجَهْتُهُ fiiline benzer. İsm-i faili tekil olarak رَجُلٌ زَائِرٌ şeklinde ve çoğul olarak قَوْمٌ زَوْرٌ şeklinde gelir. Bu yönüyle سَافِرٌ ve سَفْرٌ kelimelerine benzer. Bazen رَجُلٌ زَوْرٌ şeklinde de kullanılır. Fakat bu durumda tıpkı ضَيْفٌ kelimesi gibi sıfat olarak kullanılan bir mastar olur.

زَوَرٌ : Göğüste veya göğsün üst ya da en üst tarafında bulunan meyil, eğrilik veya çarpıklık.

أَزْوَر : Göğsü veya göğsünün üst ya da en üst tarafı meyilli, eğri veya çarpık olan.

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَت تَزَاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ : Güneşi görürsün, doğduğu zaman mağaralarından sağa doğru eğiliyor (18/17). Yani “… meylediyor.” Buradaki تَزَاوَرُ fiili تَزَّاوَرُ ve تَزْوَرُّ şeklinde okunmuştur.

Ebu’l Hasan şöyle demiştir: تَزْوَرُّ fiilinin burada hiçbir anlamı yoktur. Çünkü اِزْوِرَار” büzülmek, dürülmek” anlamına gelir.”

“Ondan meyletti, saptı veya bir tarafa döndü” anlamında تَزَاوَرَ عَنْهُ ve اِزْوَرَّ عَنْهُ şekillerinde kullanılır.

رَجُلٌ أَزْوَرُ ve قَوْمٌ زُورٌ : Meyleden, sapan veya زَوْرٌ’de bir meyil, eğrilik veya çarpıklık olan adam veya adamlar.

بِئْرٌ زَوْرَاءُ : Meyilli, eğri bir şekilde kazanılmış kuyu.

“Yalana” زُورٌ denmiştir. Bunun nedeni “yönelmiş olması gereken cihetinden, yönünden veya amacından; haktan, doğrudan başka bir yöne, tarafa meyletmiş, sapmış olmasıdır”. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَقَدْ جَاؤُوا ظُلْمًا وَزُورًا : Bunlar, gerçekten haksızlık ve iftiraya saptılar (25/4); وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ : Yalan sözden sakının (22/30); وَإِنَّهُمْ لَيَقُولُونَ مُنْكَرًا مِنَ الْقَوْلِ وَزُورًا : Onlar, çirkin ve yalan olan bir söz söylüyorlar (58/2); وَالَّذِينَ لا يَشْهَدُونَ الزُّورَ : Onlar yalan yere şahitlik etmezler (25/72).

Bu yalan; haktan, doğrudan başka bir tarafa meylediş, sapış olduğundan “sanem, put” da زُورٌ olarak adlandırılır. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

زَارَ (geniş zaman يَزُورُ mastar isim زِيَارَةٌ ve زَرْوٌ):

زَارَهُ : Ona, onu görme isteğiyle gitti; onu ziyaret etti.

زَوَّرَهُ : Ona, yani bir misafire, saygı ve misafirperverlikle davrandı.

زَوَّرَ الشَّهَادَةَ : Delili yalanladı ve hükümsüz kıldı.

زَوَّرَ كَلَامَهُ : Konuşmasını yalanlarla süsledi; konuşmasını çarpıttı.

زَوَّرَ كَلَامًا فِى نَفْسِهِ : Konuşma hazırladı ve onu zihninde ölçüp biçti.

زَوَّرَ شَيْئًا : Bir şeyi ayarladı ya da düzeltti, o şeyi güzelleştirdi ya da süsledi.

زَوَّرَ نَفْسَهُ : İtham veya yalanla kendini küçük düşürdü.

زُورٌ : Bir yalan; uydurma; gerçek olmayan bir şey; bir yalancı şahit; Allah’ın (c.c.) yerine tapılan herhangi bir şey; Allah’a (c.c.) başkalarının ortak tutulması; yalanlar atılan ya da insanların oturduğu ve anlamsız boş oyunlarla kendilerini eyledikleri bir yer veya yerler; muhakeme; kuvvet; yiyeceğin lezzetliliği ve tatlılığı; bir parça kumaşın yumuşaklığı.

تَزَاوَرَ عَنْهُ : O şeyden meyletti ya da kaydı.