KÖK HARFLER: ط ه ر
ANLAM:
طَهَرَ : Temiz olmak. Kir veya pislikten âri olmak. Tertemiz olmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
طَهَرَ ve طَهُرَ (geniş zaman يَطْهُرُ mastar isim طُهُورٌ ve طُهْرٌ ve طَهَارَةٌ): O şey temizdi, kir veya pislikten ari idi ya da o hale geldi.
طَهُرَتْ مِنَ الَحَيْضِ اَوْ طَهَرَتْ : Adet akıntısından temizlendi ya da o kesildi.
طَهَرَهُ (geniş zaman يَطْهَرُ ) : O şeyin uzak olmasına sebep oldu.
تَطَهَّرَ ve اِطَّهَرَ : Temizlenmiş veya arınmış hale geldi, temizlendi veya arındı; yıkandı.
تَطَهَّرَتْ وَ اِطَّهَرَتْ : Yıkayarak kirlilikten, adet akıntısından temizlendi ya da arındı (aynı zamanda şu şekilde طَهَرَتْ ve طَهُرَتْ).
تَطَهَّرَ kendini temiz olmayan şeylerden, pisliklerden, alçak veya bayağı alışkanlıklardan uzaklaştırdı; günahtan veya hayırlı olmayandan uzak durdu, manasına da gelmektedir.
تَطَهَّرَ مِنَ الْاِثْمِ : Kendini günahtan uzak tuttu.
طَهَّرَهُ (mastar isim تَطْهِيرٌ ) : O kişiyi veya şeyi temizledi ya da arındırdı.
طَهَّرَهُ بِالْمَاءِ : O kişiyi veya şeyi suyla yıkadı.
وَ ثِيَابَكَ فَطَهِّرْ : Ve kıyafetlerini kirden temizle, yerde sürünürken onların kirlenmesini önlemek için kıyafetlerini toparla, kalbini veya nefsini arındır, işini doğru yap.
طَهُورٌ : Tertemiz, tertemiz hale getirme; temizleme; birinin sayesinde temizlendiği veya arındığı (su gibi) bir şey (aynı zamanda şu şekilde طُهُورٌ). Şu sözcükle eşanlamlı: طَاهِرٌ
اَلتَّوْبَةُ طَهُورٌ لِلْمُذْنِبِ : Pişmanlık, günahkârın arınmasının bir yoludur. ( طَهُورٌ ve طُهْرٌ ve طَهَارَةٌ şu sözcükten türeyen eşanlamlı ve mastar sözcüklerdir: طَهَرَ).
اَطْهَرُ : Daha temiz ve en temiz.
اَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ : Tertemiz eşler (2:25).
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama |
| طَهَرَ | fiil-I | 1 | Temiz oldu | 2/222 |
|
| طَهَّرَ | fiil-II | 9 | Temizledi | 3/42 |
|
| تَطَهَّرَ | fiil-V | 5 | Temizlendi | 9/108 |
|
| طَهُورٌ | isim | 2 | Temiz, tertemiz | 25/48 |
|
| أَطْهَرُ | isim | 4 | En temiz, daha temiz, en pak | 11/78 |
|
| تَطْهِيرٌ | isim | 1 | Temizlemek | 33/33 |
|
| مُطَهِّرٌ | isim | 1 | Temizleyen, arındıran | 3/55 |
|
| مُطَهَّرٌ | isim | 6 | Temizlenen | 56/79 | Müennes: مُّطَهَّرَةٌ |
| مُتَطَهِّرٌ | isim | 1 | Temizlenen | 2/222 |
|
| مُطَّهِّرٌ | isim | 1 | Temizlenen | 9/108 |
|
|
| Toplam | 31 |
|
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Tuhr | طُهْر | Paklık, temizlik, taharet. |
|
| Tahûr | طَهُور | Tahir. Hem temiz hem temizleyici. Çok temiz. |
|
| Tâhir | طَاهِر | Temiz. Pak. Abdesti bozacak veya guslü icab ettirecek şeylerden birisiyle özürlü olmayan. |
|
| Tahâret | طَهَارَة | Temizlenmek. |
|
| Athar | أَطْهَر | Daha temiz. |
|
| Tathîr | تَطْهِير | Temizlemek. Yıkayıp pak etmek. Tahir kılmak. |
|
| Mutahhir | مُطَهِّر | Temizleyici. Temiz eden. |
|
| Mutahhar | مُطَهَّر | Temiz. Pak. | Müennes: Mutahhara |
| Tatahhur | تَطَهُّر | Temizlenmek. Paklanmak. |
|
| Mutatahhir | مُتَطَهِّر | Pak. Günah işlemekten teberri ve imtina eden, çekinen. Temiz kılınmış. |
|
| Mathara | مَطْهَرَة | 1: Su kabı, matara. 2: Gusülhane. |
|
Matara kelimesi, “taharetleme, temizlenme aracı” anlamında mithera (مِطْهَرَة) sözcüğünden gelmektedir. (Hamza Ermiş)
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
طَهَرَ : Fiil-I.
| 2:222 | فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ |
| Diyanet Meali: | “Ay hâlinde kadınlardan uzak durun. Temizleninceye kadar onlara yaklaşmayın.” |
طَهَّرَ : Fiil-II.
| 2:125 | وَعَهِدْنَا إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ |
| Diyanet Meali: | İbrahim ve İsmail’e şöyle emretmiştik: “Tavaf edenler, kendini ibadete verenler … için evimi (Kâbe’yi) tertemiz tutun.” |
| 3:42 | إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ |
| Diyanet Meali: | “(Ey Meryem!) Allah, seni seçti. Seni tertemiz yaptı ve seni dünya kadınlarına üstün kıldı.” |
| 5:6 | وَلَٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ |
| Diyanet Meali: | Fakat O, sizi tertemiz yapmak ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister.. |
| 5:41 | أُولَٰئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Onlar, Allah’ın kalplerini temizlemeyi istemediği kimselerdir. |
| 8:11 | وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ |
| Diyanet Meali: | Sizi temizlemek için üzerinize gökten yağmur yağdırıyordu. |
| 9:103 | خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا |
| Diyanet Meali: | Onların mallarından, onları kendisiyle arındıracağın ve temizleyeceğin bir sadaka (zekât) al.. |
| 22:26 | وَطَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْقَائِمِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ |
| Diyanet Meali: | “Evimi, tavaf edenler, namaz kılanlar, rükû ve secde edenler için temizle.” |
| 33:33 | إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا |
| Diyanet Meali: | Ey Peygamberin ev halkı! Allah, sizden ancak günah kirini gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor. |
| 74:4 | وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ |
| Diyanet Meali: | Nefsini arındır. * |
تَطَهَّرَ : Fiil-V
| 2:222 | فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ |
| Diyanet Meali: | “Temizlendikleri vakit, Allah’ın size emrettiği yerden onlara yaklaşın.” |
| 5:6 | وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا |
| Diyanet Meali: | Eğer cünüp iseniz, iyice yıkanarak temizlenin. |
| 7:82 | أَخْرِجُوهُمْ مِنْ قَرْيَتِكُمْ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ |
| Diyanet Meali: | “Çıkarın bunları memleketinizden! Güya onlar kendilerini fazla temiz tutan insanlar!..” |
| 9:108 | فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ |
| Diyanet Meali: | Orada temizlenmeyi seven adamlar vardır. Allah da tertemiz olanları sever. |
| 27:56 | أَخْرِجُوا آلَ لُوطٍ مِنْ قَرْيَتِكُمْ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ |
| Diyanet Meali: | “Lût’un ailesini memleketinizden çıkarın. Çünkü onlar temiz kalmak isteyen insanlarmış(!)” |
طَهُورٌ : İsim. Sıfat.
| 25:48 | وَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا |
| Diyanet Meali: | Gökten tertemiz bir su indirdik. |
| 76:21 | وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا |
| Diyanet Meali: | Gümüş bileziklerle süsleneceklerdir. Rableri onlara tertemiz bir içecek içirecektir. |
أَطْهَرُ : İsim.
| 2:232 | ذَٰلِكُمْ أَزْكَىٰ لَكُمْ وَأَطْهَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ |
| Diyanet Meali: | Bu, sizin için daha hayırlı ve daha temizdir. Allah bilir, siz bilmezsiniz. |
| 11:78 | قَالَ يَا قَوْمِ هَٰؤُلَاءِ بَنَاتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ |
| Diyanet Meali: | Lût, dedi ki: “Ey Kavmim! İşte kızlarım. Onlar(la nikâhlanmanız) sizin için daha temizdir.” |
| 33:53 | ذَٰلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ |
| Diyanet Meali: | Böyle davranmanız hem sizin kalpleriniz, hem de onların kalpleri için daha temizdir. |
| 58:12 | فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَٰلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ |
| Diyanet Meali: | (Peygamber ile baş başa konuşacağınız zaman), baş başa konuşmanızdan önce bir sadaka verin. Bu, sizin için daha hayırlı ve daha temizdir. |
تَطْهِيرٌ : İsim. Masdar. Tef’îl Bâbı (II. Bâb).
| 33:33 | إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا |
| Diyanet Meali: | Ey Peygamberin ev halkı! Allah, sizden ancak günah kirini gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor. |
مُطَهِّرٌ : İsim. İsm-i Fâil. Tef’îl Bâbı (II. Bâb).
| 3:55 | إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا |
| Diyanet Meali: | “(Ey İsa!) Şüphesiz, senin hayatına ben son vereceğim. Seni kendime yükselteceğim. Seni inkâr edenlerden kurtararak temizleyeceğim…” |
مُطَهَّرُونَ : İsim. İsm-i Mef’ûl . Tef’îl Bâbı (II. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Tekili: مُطَهَّرٌ
| 56:79 | لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ |
| Diyanet Meali: | Ona, ancak tertemiz olanlar dokunabilir. * |
مُّطَهَّرَةٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). Müennes.
| 2:25 | وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ |
| Diyanet Meali: | Onlar için orada tertemiz eşler de vardır. Onlar orada ebedî kalacaklardır. |
| 3:15 | خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ |
| Diyanet Meali: | “İçinde ebedî kalacakları (cennetler), tertemiz eşler ve Allah’ın rızası vardır.” |
| 4:57 | لَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا |
| Diyanet Meali: | Onlara orada tertemiz eşler vardır. Onları, koyu gölgeler altında bulunduracağız. |
| 80:14 | مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ |
| Diyanet Meali: | Yüksek, tertemiz… * |
| 98:2 | رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُو صُحُفًا مُطَهَّرَةً |
| Diyanet Meali: | Bu delil, tertemiz sahifeleri okuyan, Allah tarafından gönderilen bir peygamberdir. * |
مُتَطَهِّرِينَ : İsim. İsm-i Fâil. Tefa’ul Bâbı (V. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: مُتَطَهِّرٌ
| 2:222 | إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ |
| Diyanet Meali: | Şüphesiz Allah çok tövbe edenleri sever, çok temizlenenleri sever.” |
مُطَّهِّرِينَ : İsim. İsm-i Fâil. Tefa’ul Bâbı (V. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: مُطَّهِّرٌ
| 9:108 | فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ |
| Diyanet Meali: | Orada temizlenmeyi seven adamlar vardır. Allah da tertemiz olanları sever. |