ن ص ف

KÖK HARFLER:  ن ص ف

ANLAM: 

نَصَفَ : Bir şeyin ortasına gelmek; o şeyin yarısını almak; o şeyi iki eşit parçaya ayırmak.

AÇIKLAMA:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
نِصْفٌ isim 7 Yarısı 73/3

Toplam 7

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

AÇIKLAMA:

‘ADL ile İNSÂF kelimeleri arasındaki fark

( ع د ل – ن ص ف )

İnsâf, “yarısını vermek”tir. Oysa ‘adl, bu anlamda da, başka anlamda da kullanılır. Nitekim hırsızın eli kesildiğinde, ‘adele aleyhi (ona adalet uygulandı) denir ki, bu anlamda insâf kelimesi kullanılmaz.  İnsâf kelimesinin asıl anlamı, “fazlasız ve eksiksiz bir şeyin tam yarısını vermek, yarısını da almak”tır. Bazan, etlubu minke’l insâfe (senden insâf istiyorum) denildiği gibi etlubu minke’n nısfe (senden yarısını istiyorum) da denilir. Daha sonra bu kelime, belirttiğimiz anlamın dışında da kullanılmıştır. (Farklar Sözlüğü 345) Bknz: ( ع د ل )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Nısf نِصْف Yarım, yarı.
Nasfet (Nasafet) نَصَفَة İnsaf. Haklılık. Hakkaniyet. Bir şeyin yarısını almak. 
Nısfiyyet نِصْفِيَّة Yarımlık. Yarı yarıya bölme.
Nâsıf نَاصِف Açıyı iki eşit parçaya bölen doğru. Açı ortayı.
Ensaf أَنَصَف Daha insaflı, çok acıyan, en merhametli.
Ensâf أَنْصَاف Yarımlar, yarılar.
Tansîf تَنْصِيف İkiye bölmek. 
Münassaf مُنَصَّف İkiye bölünmüş. 
Münâsafa مُنَاصَفَة Yarıyarıya paylaşma. İki eşit parçaya ayırma.
İnsâf إِنْصَاف Acıma.
Munsif مُنْصِف İnsaf eden, insaflı.
Tenâsuf تَنَاصُف Yarıya bölmek.
Muntasıf مُنْتَصِف Yarılanmış, yarıya varmış.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

نِصْفٌ : İsim. 

2:237 وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ
Diyanet Meali: Eğer onlara mehir tespit eder de kendilerine el sürmeden boşarsanız, tespit ettiğiniz mehrin yarısı onlarındır.
4:11 وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ
Diyanet Meali:  Eğer kız bir ise (mirasın) yarısı onundur.
4:12 وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ
Diyanet Meali: Eğer çocukları yoksa, karılarınızın geriye bıraktıklarının yarısı sizindir.
4:25 فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَيْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَيْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ
Diyanet Meali: Evlendikten sonra bir fuhuş yaparlarsa, onlara hür kadınların cezasının yarısı uygulanır.
4:176 إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ
Diyanet Meali: Çocuğu olmayan bir kişi ölür de kız kardeşi bulunursa, bıraktığı malın yarısı onundur.
73:3 نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا
Diyanet Meali: (Kalk, birazı hariç olmak üzere geceyi) yarısını ibadetle geçir. Yahut bundan biraz eksilt. *
73:20 إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَىٰ مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ
Diyanet Meali: (Ey Muhammed!) Şüphesiz Rabbin, senin, gecenin üçte ikisine yakın kısmını, yarısını ve üçte birini ibadetle geçirdiğini biliyor.