س ر ف

KÖK HARFLER: س ر ف

ANLAM: 

سَرِفَ : İşe karşı dikkatsiz, ihmalkar veya ihtiyatsız olmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

سَرِفَ (geniş zaman يَسْرَفُ mastar isim سَرَفٌ):

سَرَفَ الْاَمْرَ : İşe karşı dikkatsiz, ihmalkar veya ihtiyatsızdı.

مَا فِى عَطَائِهِمْ مَنٌّ وَ لَا سَرَفٌ : Onların çıkarlarında herhangi bir ayıp veya gaflet yoktur.

اَسْرَفَ (mastar isim اِسْرَافٌ ) : Dikkatsiz, ihmalkar veya ihtiyatsızdı; meşru sınırı veya ölçüyü aştı ya da geçti; aşırı veya ölçüsüz bir biçimde davrandı.

اَسْرَفَ الْمَالَ veya اَسْرَفَ فِى مَالِهِ : Malını savurgan bir biçimde harcadı.

اِسْرَافٌ birçok hatanın, cürümün, suçun, günahın işlenmesi, manasına da gelmektedir.

اَلْاِسْرَافُ فِى الْقَتْلِ : Gerekli yetki olmaksızın öldürme; bir maktül için birden fazla kimseyi öldürme; öldürmeden önce sakatlama ya da kötürüm bırakma.

اَكَلَهُ اِسْرَافًا : O şeyi hızlı bir biçimde yedi.

مُسْرِفٌ (ismi fail): Aşırılık yapan ya da doğru sınırları aşan kişi; haddi aşma.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
أَسْرَفَ fiil-IV 6 Orta yolu (itidali) aştı, iktisatsızlık etti, israf etti 39/53
إِسْرَاف isim 2 Orta yolu aşmak 4/6
مُسْرِف isim 15 İsraf eden, haddi aşan 7/81

Toplam 23

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • أَسْرَفَ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Seref سَرَف Boş yere ve lüzumsuz harcamak, israf etmek.
İsrâf إِسْرَاف Savurganlık, tutumsuzluk.
Müsrif مُسْرِف İsraf eden. Savurgan.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَسْرَفَ : Fiil-IV. 

6:141وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا
Diyanet Meali:Hasat günü de hakkını (öşürünü)  verin, fakat israf etmeyin.
7:31وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا
Diyanet Meali:Yiyin için fakat israf etmeyin.
17:33فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا
Diyanet Meali:Ancak o da (kısas yoluyla) öldürmede meşru ölçüleri aşmasın. Çünkü kendisine yardım edilmiştir.
20:127وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَلَمْ يُؤْمِنْ بِآيَاتِ رَبِّهِ
Diyanet Meali:Haddi aşan ve Rabbi’nin âyetlerine inanmayanları işte böyle cezalandırırız.
25:67وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا
Diyanet Meali:Onlar, harcadıklarında ne israf ne de cimrilik edenlerdir.
39:53قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ
Diyanet Meali:De ki: “Ey kendilerinin aleyhine aşırı giden kullarım! Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin.”

إِسْرَاف : İsim. Masdar. İf’âl Bâbı (IV. Bâb).

3:147رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا
Diyanet Meali:“Rabbimiz! Bizim günahlarımızı ve işimizdeki taşkınlıklarımızı bağışla ve (yolunda) ayaklarımızı sağlam tut.”
4:6وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا
Diyanet Meali:Büyüyecekler (ve mallarını geri alacaklar) diye israf ederek ve aceleye getirerek mallarını yemeyin.

مُسْرِف : İsim. İsm-i Fâil. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). 

5:32ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ بَعْدَ ذَٰلِكَ فِي الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ
Diyanet Meali:Ama onlardan birçoğu bundan sonra da (hâlâ) yeryüzünde aşırı gitmektedir.
6:141وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:İsraf etmeyin. Çünkü O, israf edenleri sevmez.
7:31وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Yiyin için fakat israf etmeyin. Çünkü O, israf edenleri sevmez.
10:12كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
Diyanet Meali:İşte o haddi aşanlara, yapmakta oldukları şeyler, böylece süslenmiş (hoş gösterilmiş)tir.
10:83وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Çünkü Firavun, o yerde zorba bir kişi idi. O, gerçekten aşırı gidenlerdendi.
21:9ثُمَّ صَدَقْنَاهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيْنَاهُمْ وَمَنْ نَشَاءُ وَأَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Sonra onlara verdiğimiz sözü yerine getirdik. Kendilerini ve dilediğimiz kimseleri kurtardık. Haddi aşanları ise helâk ettik. *
26:151وَلَا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Haddi aşmışların emrine itaat etmeyin.*
40:28إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ
Diyanet Meali:Şüphesiz Allah, aşırı giden, yalancılık eden kimseyi doğru yola eriştirmez.”
40:34كَذَٰلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتَابٌ
Diyanet Meali:İşte Allah, aşırı giden şüpheci kimseleri böyle saptırır.
40:43وَأَنَّ مَرَدَّنَا إِلَى اللَّهِ وَأَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ
Diyanet Meali:“Kuşkusuz dönüşümüz Allah’adır. Şüphesiz, aşırı gidenler cehennemliklerin ta kendileridir.”
44:31مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كَانَ عَالِيًا مِنَ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Firavun’dan (kurtardık). Çünkü o, haddi aşanlardan bir zorba idi.*
51:34مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Rabbinin katında haddi aşanlar için belirlenmiş taşlar..*
7:81بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ
Diyanet Meali:“Hayır, siz haddi aşan bir toplumsunuz.”
36:19قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ
Diyanet Meali:Elçiler de, “Uğursuzluğunuz kendinizdendir. Size öğüt verildiği için mi (uğursuzluğa uğruyorsunuz)? Hayır, siz aşırı giden bir kavimsiniz” dediler. *
43:5أَفَنَضْرِبُ عَنْكُمُ الذِّكْرَ صَفْحًا أَنْ كُنْتُمْ قَوْمًا مُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Haddi aşan bir topluluk oldunuz, diye vazgeçip Zikir’le (Kur’an’la) sizi uyarmaktan geri mi duralım? *