KÖK HARFLER:  ب د ع

ANLAM: 

بَدَعَ : Bir şeyi meydana getirmek, onu yaratmak, icat etmek. Bir şeye yenilik getirmek, onu ilk defa üretmek, ona hayat vermek. Daha önce var olmamış olan ve daha önceden var olan bir şeyin de benzeri değilken onu meydana getirmek.

AÇIKLAMA:

إِبْدَاعٌ : Hiçbir şeyi örnek almadan ya da taklit etmeden bir eser inşa etme, vücuda getirme, yaratma. Buradan hareketle yeni kazılmış, açılmış kuyuya رَكِيَّةٌ بَدِيعٌ denilmiştir. Yüce Allah’la ilgili kullanıldığı zaman, “Bir nesneyi aletsiz, maddesiz, zamansız ve mekansız var etmek; yaratmak” anlamına gelir. Bu yalnızca Yüce Allah’a mahsustur.

بَدِيعٌ kelimesi, a) مُبْدِعٌ anlamında da kullanılır. Mesela: بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَاْلأَرْضِ Göklerin ve yerin yoktan yaratıcısıdır (2/117). b) مُبْدَعٌ anlamında da kullanılır. Mesela رَكِيَّةٌ بَدِيعٌ “yeni kazılmış, açılmış kuyu” ifadesinde böyledir. Benzer bir şekilde بِدْعٌ kelimesi de her ikisi için (fâil ve mef’ûl anlamında) kullanılır.

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعاً مِنَ الرُّسُلِ De ki: Ben Peygamberlerin ilki değilim (46/9) a) Bir görüşe göre bu, “bir ilk değilim, beni herhangi bir rasul geçmemiş değil” anlamındadır. b) Bir başka görüşe göre ise, “bu sözleri söyleyenlerin ilki değilim” anlamındadır. 

بِدْعَةٌ kelimesi mezheple ilgili kullanıldığında, “ne söyleyicisinin ne de failinin, şeriat sahibine, şeriattaki geçmiş örneklere ve şeriatın sağlam usulüne ya da esaslarına tabi olmadığı ya da bunları örnek almadığı bir görüş irat etmek, söylemek” anlamına gelir. Şöyle bir rivayet zikredilmiştir: كُلُّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ، وَكُلُّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ، وَكُلُّ ضَلاَلَةٍ فِي النَّارِ Her sonradan çıkan bid’attır; her bid’at ise, dalalettir; her dalalet ise ateştedir.

اَلإِبْدَاعُ بِالرَّجُل : Adam, binek devesinin yorulması ya da zayıflığı nedeniyle yolda kaldı.

DİĞER BAZI TÜREVLER:

بَدَعَ (geniş zaman يَبْدَعُ mastar isim بَدْعٌ):

بَدَعَ الشَّىْءَ veya اَبْدَعَ الشَّىْءَ : O şeyi, o meydana getirdi; onu yarattı; icat etti. Ona yenilik getirdi; onu ilk defa üretti veya ona hayat verdi, o şey daha önce var olmamıştı ve daha önceden var olan bir şeyin de benzeri değildi.

اَبْدَعَ الرَّجُلُ : O kişi bir yenilik getirdi.

اَبْدَعَهُ = بَدَعَهُ = اِبْتَدَعَهُ 

اَبْدَعَ الشَّاعِرُ : Şair yeni bir şiir yazdı.

اِبْدَاعٌ : Allah (c.c.) ile ilgili kullanıldığında, hiçbir alet edevat, yöntem veya madde kullanmaksızın meydana getirmek anlamına gelir.

مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ : Ben Peygamberlerin ilki değilim (46:9).

فُلَانٌ بِدْعٌ فِى هٰذَا الْاَمْرِ : Falan kişi, bu işi yapacak ilk kişidir.

بِدْعٌ : Anlamları: (1) İlk; (2) kendi türü arasında her alanda en üstün; (3) özgür yaradılışlı bir adam; (4) tüm vücut.

بَدِيعٌ ile بِدْعٌ eşanlamlıdır.

بَدِيعٌ : Anlamları: (1) Yeni; mükemmel; daha önce bilinmeyen. (2) Allah’ın (c.c.) isimlerinden biri.

جِئْتُ بِاَمْرٍ بَدِيعٍ : Yeni veya mükemmel, daha önce bilinmeyen bir şey yaptım. 

بِدْعَةٌ : Bir yenilik; dindeki bir değişiklik veya yenilik; doğru yoldan sapan bir düşünce.