KÖK HARFLER: د و ل
ANLAM:
دَالَ : Günler art arda gelmek. Zamanın veya talihin bir durum veya halden diğerine değişmesi. İyi veya kötü bir anlamda, bilinmeye başlamak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
دَالَ (geniş zaman يَدُولُ mastar isim دَوْلَةٌ ve دَوْلٌ):
دَالَتِ الْاَيَّامُ : Günler art arda geldi.
دَوْلٌ (mastar isim) Zamanın veya talihin bir durum veya halden diğerine değişmesi, دَوْلَة
دَالَتْ لَهُ الدَّوْلَةُ : Başına iyi talih çattı.
دَالَتْ عَلَيْهِ الدَّوْلَةُ : İyi talih ondan gitti.
دَالَ (geniş zaman يَدُولُ mastar isim دَوْلٌ ve دَالَةٌ ) : İyi veya kötü bir anlamda, bilinmeye başladı.
دَالَ الثَّوْبُ : Elbise yıprandı.
دَاوَلَ (mastar isim مُدَاوَلَةٌ ): Birinden diğerine nakletti, dolaştırdı, aktardı, çevirdi.
دَاوَلَ اللّٰهُ الْاَيَّامَ بَيْنَ النَّاسِ : Allah (c.c.) günleri insanlar arasında döndürüp durdurdu, yani bazen bazı insanlar iyi durumdaydı, bazen diğerleri.
دَاوَلْتُ الشَّىْءَ بَيْنَهُمْ فَتَدَاوَلُوهُ : O şeyi onlar arasında sırayla dağıttım ve onlar da onu sırayla aldı.
دَوْلَةٌ aynı zamanda şu sözcükte olduğu üzere: دُولَةٌ : İyi talihin dönmesi; mutlu bir durum veya hal; zenginliğe ortak olmada ve savaşta galip gelmede bir sıra; bir şeyi alma sırası, دُولَةٌ zenginlikte ve دَوْلَةٌ savaşta; دَوْلَةٌ bu dünya ile ilgilidir ve دُولَةٌ sonraki dünya ile ilgilidir ve bu iki dünyadan ilki, hakimiyeti, üstünlüğü veya zaferi belirtirken, ikincisi zenginliğin bir kavimden diğerine geçişini ifade etmektedir. Bazılarına göre دُولَةٌ sırayla alınan bir şey manasına gelirken دَوْلَةٌ sırayla alma eylemi ve bir durumdan diğerine geçiştir.
صَارَ الْفَىْءُ دُولَةً بَيْنَهُمْ : “Fey” onlar arasında sırayla alınan bir şey haline geldi.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| دَاوَلَ | fiil-III | 1 | Birinden diğerine nakletti, aktardı, dolaştırdı, çevirdi | 3/140 |
| دُولَةٌ | isim | 1 | Tedavül ettirilen, dolaştırılan şey | 59/7 |
|
| Toplam | 2 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Kök Harflerinin Yer Değişimi
Benzer Manada Kelimeler
- دَالَ
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Devle (Devlet) | دَوْلَة | “Devlet” kelimesinin Arapça tabirlerde geçen bir şekli. | Çoğul: Düvel |
| Müdâvele | مُدَاوَلَة | Elden ele gezdirme. Alıp verme, devretme. |
|
| Tedâvül | تَدَاوُل | Mal veya paranın elden ele dolaşması, dolanım, sirkülasyon, para dolaşımı. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
دَاوَلَ : Fiil-III.
| 3:140 | وَتِلْكَ الْأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ |
| Diyanet Meali: | İşte (iyi veya kötü) günleri insanlar arasında (böyle) döndürür dururuz. |
دُولَةٌ : İsim.
| 59:7 | كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ |
| Diyanet Meali: | O mallar, içinizden yalnız zenginler arasında dolaşan bir servet (ve güç) hâline gelmesin diye (Allah böyle hükmetmiştir). |