ج ز أ

KÖK HARFLER:  ج ز أ

ANLAM: 

جَزَأَ : Bir şeyi parçalara veya kısımlara bölüştürmek; o şeyi parçalardan ya da kısımlardan oluşacak hale getirmek.

AÇIKLAMA:

Cüz’, bütünü tamamlayan parçalardan her biridir. Geminin parçaları, evin bölümleri, hesapta toplamın bölümleri gibi. (Müfredât) Cüz kelimesi için, “aynı cinsten olanlardan biridir” denmiştir.

DİĞER BAZI TÜREVLERİ:

جَزَاَ (geniş zamanlı يَجْزَاُ mastar isim جَزْءٌ):

جَزَاَهُ : O şeyi parçalara veya kısımlara bölüştürdü; o şeyi parçalardan ya da kısımlardan oluşacak hale getirdi (جَزَّاَهُ); o şeyin bir parçasını veya kısmını aldı; o şeyi sağlam, dayanıklı ya da güçlü hale getirdi; o şeyi sıkıca bağladı.

جَزَاَ بِهِ : O şeyden memnundu.

جُزْءٌ (çoğul hali اَجْزَاءٌ ) : Bir şeyin bir parçası veya kısmı veya bölümü; bir şeyi oluşturan parçası; bir kitabın cildi.

جُزُؤًا : Kadınlar.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
جُزْءٌ isim 3 Parça, bölüm, kısım 15/44

Toplam 3

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

AÇIKLAMA:

BA’Z ile CÜZ’ kelimeleri arasındaki fark

( ب ع ض – ج ز أ )

Ba’z (bölüm, birim), parçalanabilir. Cüz’ ise parçalanamaz. Cüz’ kelimesi, bütünlenebilmek için cem‘ gerektirir, ba’z ise küll gerektirir. (Farklar Sözlüğü 197) Bknz: ( ب ع ض )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Cüz’ جُزْء Bir bütünü oluşturan bölümlerden her biri. Parça.
Cüz’î جُزْئِى Az, azıcık, pek az. Parçaya ait olan.
Cüzdan ——— Para, kâğıt vb. koymaya yarayan küçük çanta. (Arapça + Farsça)
Eczâ أَجْزَاء Kimyasal yollarla elde edilen, ilaç yapmaya yarayan veya sanayide türlü işlerde kullanılan maddelerin genel adı. Eczâne, Eczâcı
Teczî (Teczie) تَجْزِئَة Kısım kısım ayırma, doğrama, ufaltma, bölme.
Tecezzî تَجَزِّئ Parçalara ayrılma, ayrılma, bölünme.
Mütecezzî مُتَجَزِّئ Parça parça ayrılan, ufalanmış olan.

Cüzdan kelimesi, “cüz kesesi” anlamındadır. “Cüz” kısmı Arapça, “dân” kelimesi ise “kap, kese” anlamında Farsça bir kelimedir. (Nişanyan Sözlük)

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

جُزْءٌ : İsim. 

2:260 ثُمَّ اجْعَلْ عَلَىٰ كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءًا ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْيًا
Diyanet Meali: Sonra onları parçalayıp her bir parçasını bir dağın üzerine bırak. Sonra da onları çağır. Sana uçarak gelirler. 
15:44 لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ
Diyanet Meali: Onun yedi kapısı vardır ve her kapıya onlardan bir grup ayrılmıştır. *
43:15 وَجَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبَادِهِ جُزْءًا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَكَفُورٌ مُبِينٌ
Diyanet Meali: Böyle iken (“melekler Allah’ın kızlarıdır” demek suretiyle) kullarından bir kısmını O’nun parçası saydılar. Şüphesiz insan apaçık bir nankördür. *