KÖK HARFLER: ب د ن
ANLAM:
بَدُنَ – بَدَنَ : İri cüsseli olmak, şişmanlamak.
AÇIKLAMA:
بَدَنٌ ile جَسَدٌ kelimeleri eşanlamlıdır. Fakat بَدَنٌ kelimesi, “cüssenin büyüklüğü” göz önünde bulundurularak kullanılırken, جَسَدٌ kelimesi ise “renk” göz önüne alınarak kullanılır. Buradan hareketle “safranda boyanmış elbiseye” ثَوْبٌ مُجَسَّدٌ denmiştir. Yine buradan hareketle cismi iri kadına اِمْرَأةٌ بَادِنٌ ve اِمْرَأةٌ بَدِينٌ denmiştir. Ayrıca şişmanlığından dolayı “Mekke’de kurban edilen dişi deveye ya da ineğe” de بَدَنَة denmiştir. “Şişmanladı” anlamında fiil olarak بَدَنَ denir. Ayrıca بَدَّنَ fili de aynı anlamdadır. بَدَّنَ fiili “yaşlandı” anlamına gelir, diyenler de vardır.
Allah Rasulü (s.a.v.) şöyle demiştir: لاَ تُبَادِرُونِي بِالرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ فَإِنِّي قَدْ بَدَنْتُ Rukû ve secdede benden önce hareket etmeyin, çünkü ben yaşlandım. Buradaki بَدَنْتُ fiili, “yaşlandım, yaşım ilerledi” anlamındadır.
Yüce Allah’ın: فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ Bugün senin bedenini kurtaracağız (10/92) sözü, senin cesedini kurtaracağız demektir. Şöyle söylenmiştir: Burada “zırhınla bir tepeye atacağız” demek istemektedir. Çünkü bedenin üzerinde olmasından dolayı zırh bazen بَدَنَةٌ diye de adlandırılır. Bu bakımdan gömleğin içinde, elin sokulduğu yerin “el” olarak, yine sırta ve karına gelen yerin “sırt” ve “karın” olarak adlandırılmasına benzer.
Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ Büyükbaş hayvan kurban etmeyi de Allah’ın size emrettiği (dinin) şiarlarından kıldık (22/36), ayetindeki بُدْنٌ kelimesi “kurban edilen dişi devenin ya da ineğin adı olan بَدَنَةٌ kelimesinin çoğuludur.
DİĞER BAZI TÜREVLER:
بَدُنَ (geniş zaman يَبْدُنُ mastar isim بُدْنٌ ve بَدَنٌ) ve بَدَنَ (geniş zaman يَبْدُنُ mastar isim بَدَانٌ ve بَدَانَةٌ): İri cüsseli oldu veya şişmanladı.
بَدَنٌ : Başsız, kolsuz ve bacaksız gövde, beden (جَسَدٌ) , çoğul hali: اَبْدَانٌ ; kesilen bir devenin uzvu veya uzuvları; yaşlı bir adam; yaşlı dağ keçisi.
بَدَنَةٌ (çoğul hali: بُدْنٌ): Mekke’ye getirilen kurbanlık dişi deve. Ayrıca inek ve boğalar için de kullanılır.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek Âyet | Açıklama | |
| بَدَنٌ | isim | 1 | Beden, ceset | 10/92 | |
| بُدْنٌ | isim | 1 | Kurbanlık hayvan (Çoğul) | 22/36 | Tekili: بَدَنَةٌ |
| Toplam: | 2 |
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Benzer Manada Kelimeler
- بَدُنَ
- بَدَنٌ
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Beden | بَدَن | Gövde, vücut, ten. | Çoğul: Ebdân |
| Bedene | بَدَنَة | Kurbanlık deve. | Çoğul: Büdün |
| Bâdin | بَادِن | Şişman, bedeni büyük, iri vücutlu. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
بَدَنٌ : İsim.
| 10:92 | فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً |
| Diyanet Meali: | Biz de bugün bedenini, arkandan geleceklere ibret olman için, kurtaracağız. |
بُدْنٌ : İsim. Çoğul. Tekili: بَدَنَةٌ
| 22:36 | وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ |
| Diyanet Meali: | Kurbanlık büyük baş hayvanları da sizin için Allah’ın dininin nişanelerinden kıldık. Sizin için onlarda hayır vardır. |