خ ر ق

KÖK HARFLER:  خ ر ق

ANLAM: 

خَرَقَ : Bir şeyi delmek, bir şeyde delik açmak, o şeyi delip geçmek. 

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

خَرَقَ (geniş zamanlı يَخْرُقُ ve يَخْرِقُ mastar ismi  خَرْقٌ):

خَرَقَهُ : O şeyi deldi, o şeyde delik açtı, o şeyi delip geçti.

خَرَقَ الثَّوْبَ : Elbiseyi yırttı ya da parçaladı.

خَرَقَ الْاَرْضَ : En uzak noktasına ulaşmak için dünyayı boylu boyunca geçti (yani yolculuk ederek katetti ya da bir uçtan bir uca geçti); o şeyi yırttı ya da parçaladı.

خَرَقَتِ الرِّيحُ : Rüzgar esip geçti.

خَرَقَ الْكَذِبَ : Yalan uydurdu ya da attı.

خَرَقَ : Yalan söyledi.

خَرِقَ : Şaşırmıştı ya da kafası karışmıştı; bir şeyi yaparken sertti; cahil veya bilgisizdi.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
خَرَقَ fiil-I 4 Deldi 6/100

Toplam 4

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • خَرَقَ
  • خَرُقَ
    • حَمُقَ
    • بَلِهَ
    • هَوِجَ
    • طَاشَ
  • خِرْقَةٌ
    • ضِمَادٌ
    • شَمْلَةٌ
    • لُفَاعٌ
    • رَبْذَةٌ
    • رَقِيعَةٌ
    • مِئْلَاةٌ

Zıt Manada Kelimeler

  • خَرَقَ
  • خَرُقَ
    • حَلِمَ > bak: ح ل م
    • حَصُنَ > bak: ح ص ن
    • رَزُنَ
    • حَذِقَ
    • بَرَعَ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Hark خَرْق Yarıp yırtma, su yolu.
Ark ——— İçinden su akıtmak için toprağı kazarak yapılan açık oluk, su yolu, arık, cetvel, kanal. Yarık yer.
Hârika خَارِقَة 2: Çok büyük bir hayranlık uyandıran, eksiksiz, kusursuz, tam, mükemmel. Sıra dışı. Hâriku’l-âde
Hırka ——— Önden açık, kollu, genellikle yünden üst giysisi.
Tahrîk تَخْرِيق Yarma, yarılma.
Taharruk تَخَرُّق Yırtılma. Koparılma. Sökülme. Yarılma.
Müteharrik مُتَخَرِّق Yırtılan, taharruk eden.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

خَرَقَ : Fiil-I.

6:100 وَخَلَقَهُمْ وَخَرَقُوا لَهُ بَنِينَ وَبَنَاتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ
Diyanet Meali: Oysa onları O yarattı. Bilgisizce Allah’a oğullar ve kızlar da uydurdular. 
17:37 إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا
Diyanet Meali: Çünkü sen yeri asla yaramazsın, boyca da dağlara asla erişemezsin.
18:71 فَانْطَلَقَا حَتَّىٰ إِذَا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَهَا
Diyanet Meali: Derken yola koyuldular. Nihayet, bir gemiye bindiklerinde (adam) gemiyi deldi. 
18:71 قَالَ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا
Diyanet Meali: Mûsâ, “Sen onu içindekileri boğmak için mi deldin? Doğrusu, şaşılacak bir iş yaptın.” dedi.