KÖK HARFLER:  ح ص ن

ANLAM: 

حَصُنَ : Ulaşılmaz olmak. Saldırıya karşı kuvvetlendirilmiş ya da koruma altına alınmış olmak.

AÇIKLAMA:

حِصْنٌ : Kale, hisar. Çoğulu حُصُونٌ şeklinde gelir. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَظَنُّٓوا اَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُم مِنَ اللهِ Onlar da kalelerinin, kendilerini Allah’tan koruyacağını sanmışlardı (59/2). Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: لاَ يُقَاتِلُونَكُمْ جَمِيعاً إِلاَّ فِي قُرًى مُحَصَّنَةٍ Onlar sizinle toplu olarak savaşamazlar, ancak müstahkem şehirlerde (59/14). Yani “kaleler gibi muhkem, sağlam bir şekilde kurulmuş olan şehirlerde…”

تَحَصَّنَ : Kaleyi kendine bir mesken edindi.

حِصْنٌ kelimesi bu temel anlamdan sonra mecaz olarak “her türlü korunmayla ya da hazırlıklı olma ile” ilgili kullanılmıştır. Buradan hareketle, beden için bir kale mesabesinde olduğundan dolayı “muhkem, sağlam zırha” دِرْعٌ حَصِينَةٌ ve binicisi için bir kale mesabesinde olduğundan dolayı da “erkek ata” فَرَسٌ حِصَانٌ denmiştir.

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: إِلاَّ قَلِيلاً مِمَّا تُحْصِنُونَ Bu süre içinde, ayıracağınız az miktardaki tohumluklar dışında (12/48). Yani “kale gibi ulaşılamaz ya da yaklaşılamaz (حَصِينٌ) yerlerde muhafaza edecekleriniz, koruyacaklarınız dışında…” اِمْرَأةٌ حَصَانٌ şeklinde ve اِمْرَأةٌ حَاصِنٌ şeklinde kullanılır. حَصَانٌ kelimesinin çoğulu حُصُنٌ şeklinde ve حَاصِنٌ kelimesinin çoğulu ise حَوَاصِنُ şeklinde gelir. Ayrıca حَصَانٌ kelimesi “iffetli, namuslu veya hürmet sahibi olan, yani kocasının koruması altında bulunan kadın” için kullanılır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا Irzını korumuş olan, İmran kızı Meryem’i de (66/12). 

Fiil olarak “kadın iffetliydi, namusluydu ya da bu hale geldi; meşru ya da adetlere uygun olmayandan kaçındı, geri durdu. Veya kadın evlendi” anlamlarında أَحْصَنَتْ ve حَصُنَتْ şekillerinde kullanılır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أتَيْنَ Eğer evli iken (zina) işlerlerse (4/25). 

أُحْصِنَّ : Kızlar ya da kadınlar evlendirildiler.

Özetle حَصَانٌ kelimesi “ya iffeti, namusu aracılığıyla, ya evliliğiyle, ya da benimsediği şeriatı ve hürriyeti gibi bir maniden, engelden dolayı koruma altında olan kadın” anlamına gelir. 

اِمْرَأةٌ مُحْصَنٌ ve اِمْرَأةٌ مُحْصِنٌ şekillerinde kullanılır. Eğer “kadının kendi kendini koruduğu” düşünülürse ص harfi kesralı olarak مُحْصِنٌ şeklinde, “bu korumanın dış kaynaklı olduğu” düşünülürse fethalı olarak مُحْصَنٌ şeklinde kullanılır. 

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَيْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ اَخْدَانٍ فَاِذَا اُحْصِنَّ فَاِنْ اَتَيْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَيْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ Öyle ise iffetli yaşamaları, zina etmemeleri ve gizli dost tutmamaları hâlinde, (sahiplerinin izniyle onlarla evlenin), mehirlerini de güzelce verin. Evlendikten sonra bir fuhuş yaparlarsa, onlara hür kadınların cezasının yarısı uygulanır.  (4/25). 

Bundan dolayı kendini koruyanın (اَحْصَنَ), kocaları olduğu düşünülerek, مُحْصَنَاتٌ kelimesinin “evli kadınlar” anlamında olduğu söylenmiştir. 

Nisa Suresi 23. ayette geçen حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ اُمَّهَاتُكُمْ sözünden sonra, وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء Ve evli kadınlar (4/24) şeklinde, مُحْصَنَاتٌ kelimesinin ص harfi sadece fethalı olarak okunmuştur. Başka yerlerde ise, hem fethalı hem de kesralı olarak okunmuştur. Çünkü kendileri ile evlenilmesi haram olanlar iffetli, namuslu kadınlar değildir, bilakis başkalarıyla evli olanlardır. Diğer yerlerde ise, مُحْصَنَاتٌ kelimesinin her iki anlama da gelme ihtimali vardır. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

حَصُنَ (geniş zaman يَحْصُنُ mastar ismi حَصَانَةٌ ve حِصْنٌ ve حُصْنٌ): Ulaşılmazdı ya da o hale geldi; Saldırıya karşı kuvvetlendirilmiş ya da koruma altına alınmıştı.

اُحْصِنَتْ اَوْ اَحْصَنَتْ اَوْ حَصُنَتِ الْمَرْاَةُ : Kadın iffetliydi ya da o hale geldi; ya da günah olan veya münasip görülmeyen şeyden kaçındı; kadın evliydi ya da evlendi; bir kocası vardı.

حَصَانٌ : Evli, iffetli, soylu ve özgür bir kadın; bir inci, büyük bir inci.

اَحْصَنَتْ şu anlama da gelmektedir: Sanki hamileliği bir adamın onunla cima etmesini engelleyecekmiş gibi hamile kaldı.

حَصَنَهُ اَوْ اَحْصَنَهُ : O kişi veya şeyi himaye etti, kolladı, savundu ya da korudu.

اَحْصَنَ الْمَرْاَةَ : Kadınla evlendi, yani kadınla baş göz edildi.

اُحْصِنَ الرَّجُلُ : Adam evliydi.

اَحْصَنَ : Adam evlendi.

اَلْعِفَّةُ تُحْصِنُ مِنَ الرِّيبَةِ : İffet şüpheden sakınır.

اَحْصَنَهُ التَّزَوُّجُ : Evlilik onu günah olana karşı korudu.

اِحْصَانٌ (bir kadın olması durumunda): Özgür, soylu ve sağlam bir zekaya sahip olma; yasal olarak evli olma; iffetli ve rüşte ermiş yaşta olmak.

تَحَصَّنَ : Kaleye (حِصْنٌ) girdi ya da onunla kendini korudu ya da orayı kendine mesken tuttu; kendini bir şekilde korudu ya da savundu; o (bir at) bir حَصَانٌ oldu, yani damızlık bir at.

حَصَّنَهُ : O şeyi sağlamlaştırdı ya da korudu; o şeyi erişilmez kıldı.

حَصَّنْتُ الْقَرْيَةَ : Köyün etrafına bir duvar inşa ettim ve böylece onu korudum.

حِصْنٌ : Bir kale; bir hisar; müstahkem veya erişilmez bir yer; müstahkem bir şehir (حُصُونٌ çoğul hali).

مُحْصَنَاتٌ (tekil hali مُحْصَنَةٌ) : Evli kadınlar; iffetli kadınlar; özgür ve soylu kadınlar.

مُحْصِنِينَ (tekil hali مُحْصِنٌ) İffetli; özgür ve soylu; evli erkekler.

حِصَانٌ : Verimli ve asil bir at; korumaya uygun bir erkek at, yani damızlık bir at. Böyle adlandırılmaktadırlar, çünkü binicisini korur ve kollar.

اِمْرَاَةٌ حِصَانٌ : İffetli bir kadın; özgür ve soylu; aynı zamanda evli bir kadın: مُحْصَنَة