KÖK HARFLER:  خ و ف

ANLAM: 

خَافَ : Endişe duymak; korkmak, ürkmek. 

AÇIKLAMA:

خَوْفٌ : Varsayılan veya şüphelenilen ya da bilinen, hakkında bilgi sahibi olunan bir emareden hareketle nahoş, kötü, fena ya da iğrenç bir şeyin vuku bulacağını beklemek, ummak. Nitekim رَجَاءٌ ve طَمَعٌ kelimeleri de “maznûn (farz edilen veya şüphelenilen) ya da malum (bilinen, hakkında bilgi sahibi olunan) bir emareden, işaretten veya belirtiden hareketle hoş, iyi, sevilen, tasvip edilen veya tatlı bir şeyin olacağını, vuku bulacağını beklemek, ummak” demektir. خَوْفٌ’ın zıddı أَمْنٌ’dır. Hem dünyevi hem de uhrevi işlerle, meselelerle ilgili kullanılır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ O’nun merhametini umarlar ve azabından korkarlar (17/57). Yine şöyle buyurmuştur: وَكَيْفَ أخَافُ مَا أَشْرَكْتُمْ وَلاَ تَخَافُونَ أَنَّكُمْ أشْرَكْتُمْ بِاللّهِ Siz Allah’a ortak koşmaktan korkmazken ben sizin ortak koştuklarınızdan nasıl korkarım (6/81). Şöyle buyurmuştur: تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَطَمَعاً Yanlarını yataklardan ayırıp kalkarlar, korkarak ve ümit ederek Rabb’lerine dua ederler (32/16). Şöyle buyurmuştur: وَإِنْ خِفْتُمْ ألاََّ تُقْسِطُوا Eğer adaletin gereğini yapmamaktan korkarsanız (4/3). Şu sözüne gelince: وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا Eğer onların anlaşmazlığından korkarsanız (4/35). Buradaki خِفْتُمْ fiili عَرَفْتُمْ (bilirseniz) şeklinde tefsir edilmiştir. 

Hakikatin de burada kastedilen şudur: “Eğer bildiğiniz için, bununla ilgili içinize bir خَوْفٌ (korku) düşerse…”

Allah’tan korkma (اَلْخَوْفُ مِنَ اللهِ) dendiğinde bununla kastedilen, hemen akla gelen içte, yürekte aslana karşı korku duyma tarzında bir korku veya dehşet değildir. Bilakis bununla kastedilen yalnızca “ma’siyetlerden, itaatsizliklerden kendini geri tutup, sakınıp ya da uzak durup taatleri, itaatleri gerçekleştirmenin peşine düşme ve bunun yollarını aramadır”. Bundan dolayı şöyle denmiştir: لاَ يُعَدُّ خَائِفًا مَنْ لَمْ يَكُنْ لِلذُّنُوبِ تَارِكًا (Suçları, günahları ya da kabahatleri işlemeyi terk etmemiş, bırakmamış kişi korkmuş, korkan biri olarak addedilmez, sayılmaz!)

تَخْوِيفٌ (korkutma) Allah’tan olduğunda “dikkatli, ihtiyatlı ya da tedbirli olmaya veya sakınmaya yönelik bir teşvik” ifade eder. Yüce Allah’ın şu sözünde bu çerçevededir: ذَلِكَ يُخَوِّفُ اللَّهُ بِهِ عِبَادَهُ Allah, bununla kullarını korkutur (39/16)

Yüce Allah şeytandan korkmayı ve onun korkutmalarını önemsemeyi, dikkate almayı şöyle nehyetmiştir: إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أوْلِيَاءهُ فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ O şeytan sizi yardakçıları ile korkutur, o hâlde eğer gerçekten mü’min iseniz onlardan değil, benden korkunuz (3/175). Yani “şeytanın emirlerine değil, Allah’ın emirlerine uyup itaat edin”.

“Onlardan, kendisinden duyulan خَوْفٌ’in (korkunun) gerektirdiği bir şekilde, azar azar aldık, eksilttik anlamında تَخَوَّفْنَاهُمْ denir. Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَرَائِي Benden sonra yerime geçecek yakınlarımdan korktum (19/5). 

Onlardan korkusu, onların şeriatı gözetip korumayacakları ve dini nizamı korumayacakları, muhafaza etmeyecekleri hususundadır. Yoksa bazı cahillerin sandığı gibi, kendisinden sonra malına mirasçı olmaları hususunda değil. Çünkü peygamberler nezdinde dünyevi kazançlar, kendilerine bir şey olacak diye korkmaya, sakınmaya veya endişe etmeye değmeyecek kadar aşağılık, adi ya da bayağıdır.

خِيفَةٌ : İnsanın üzere bulunduğu korku hali, durumu. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَأوْجَسَ فِي نَفْسِهِ خِيفَةً مُوسَى-قُلْنَا لاَ تَخَفْ Bunun üzerine Musa’nın içine korku düştü. Biz de ona dedik ki: Korkma (20/67-68).

خِيفَةٌ kelimesi Yüce Allah’ın şu sözünde خَوْفٌ kelimesi gibi kullanılmıştır: وَالْمَلاَئِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ Melekler de O’nun korkusundan… (13/13).

Burada خِيفَةٌ kelimesinin tahsis edilerek kullanılmasında maksat “onların bu korkularının, kendilerinden asla mufârakat etmez, ayrılmaz bir hal olduğuna” dikkatleri çekmektir.

تَخَوُّفٌ : İnsanda korkunun zuhur etmesi, peyda olması. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: أوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ ya da korkulu bir bekleyiş hâlindelerken başlarına gelmeyeceğinden emin midirler? (16/47). (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

خَافَ (geniş zaman يَخَافُ mastar ismi  خَوْفٌ ve خِيفَةٌ ve مَخَافَةٌ) (emir kipi: خَفْ, birinci şahıs: خِفْتُ):

خَافَ : Endişe duymuştu; korkmuştu ya da ürkmüştü; dehşete düşmüştü.

خَافَهُ ve تَخَوَّفَهُ : Korktu ya da ondan korkuyordu.

خَافَهُ korkuda onu aştı, manasına da gelmektedir.

خَافَ مِنْهُ : O kişi veya şeyden korktu.

خَافَ عَلَيْهِ شَيْئًا : Onun açısından bir şeyden endişe duydu.

خَافَهُ عَلَى مَالِهِ : Malından ötürü o kişi veya şeyden endişe duydu.

خَافَ bazılarına göre şu manada kullanılmaktadır: ظَنَّ yani, düşündü ya da farzetti ya da bildi (ve endişe etti).

خَوَّفَهُ : Onun içine korku saldı; onu ürküttü; adamı öyle bir hale veya duruma soktu ki insanlar ondan korktu; insanların ondan korkmasını sağladı.

تَخَوَّفَ bunun yanında, şu sözcükle eş anlamlıdır: خَافَ , o şeyden veya yanlarından azar azar aldı ya da uçlarından aldı, manasına da gelmektedir.

تَخَوَّفَنَا السَّنَةُ : Yıl veya kuraklık bizden azar azar alıp götürdü.

تَخَوَّفَنِى حَقِّى : Hakkımı veya hak ettiğim şeyi bana azar azar eksiltti.

تَخَوَّفَهُ حُمْقُهُ : Aptallığı hak ettiği şeyi ondan mahrum bıraktı.

خَوْفٌ : Korku. (خَوْفٌ geleceğe dair korkuyu ve حُزْنٌ geçmişe dair keder veya pişmanlığı ifade etmektedir.)

خَوْفٌ eksiltme, manasına da gelmektedir. Mücadele, manasına da gelmektedir.

خَائِفٌ (İsmi fail): Korkma; çok korkan kişi; ürkek.

فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا : Oradan korkarak uzaklaştı.

 خِيفَةٌ  şu sözcükle eş anlamlıdır: خَوْفٌ (Korku).