ر أ س

KÖK HARFLER: ر أ س

ANLAM: 

رَأَسَ : İnsanlara önderlik etmek, liderleri, başları veya efendileri olmak. Mertebe veya mevki olarak yüksekte olmak, yükselmek. Liderlik veya hakimiyet için çalışıp çabalamak. Başını vurmak ya da incitmek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

رَأَسَ (geniş zaman يَرْأَسُ ve يَرْأِسُ mastar ismi رِئَاسَةٌ):

رَأَسَ عَلَيْهِمْ اَوْ رَأَسَ الْقَوْمَ : İnsanlara önderlik etti, liderleri, başları veya efendileri oldu.

رَأَسَ : Mertebe veya mevki olarak yüksekteydi ya da yükseldi; liderlik veya hakimiyet için çalışıp çabaladı.

رَأَسَهُ (geniş zaman يَرْأَسُ mastar ismi رَأْسٌ): Başını vurdu ya da incitti.

رَأْسٌ : Bir insan veya hayvanın başı; bir dağın en yüksek kısmı; doruğu veya zirvesi veya bir vadinin en üst kısmı (çoğul hali: رُؤُوسٌ).

اَصَابَ رَأْسَهُ : Başını öptü.

 رَكِبَ رَأْسَهُ : Rastgele gitti.

وَ لَهُ ثَلَاثَةُ اَوْلَادٍ رَأْسًا عَلَى رَأْسٍ : Birbiri ardına, veya yakın aralıklarla ona doğurulmuş üç çocuğu vardı.

عِنْدِى رَأْسٌ مِنَ الْغَنَمِ : Bir baş koyun veya keçiye sahibim.

رَأْسٌ bir şeyin haddi veya sonu; bir baş, burun veya çıkıntı; bir kılıcın kabzası, manasına da gelmektedir.

رَأْسُ الْمَالِ : Malın ana sermayesi veya parası.

رَأْسُ الدِّينِ مَخَافَةُ اللّٰهِ : Dinin ana kısmı Allah (c.c.) korkusudur.

رَأْسُ الشَّهْرِ : Ayın başlangıcı.

خُذْهُ مِنْ رَأْسٍ : O şeyi başlangıcından alın.

رَأْسٌ çok sayıda kişiden oluşan ve güçlü bir insan topluluğu, manasına da gelmektedir.

هُمْ رَأْسٌ : Onlar çok sayıda kişiden oluşan ve güçlü bir insan topluluğudur.

هُمْ رَأْسٌ عَظِيمٌ : Onlar, hiçbir desteğe ihtiyacı olmayan, kendi başlarına bir ordudur.

رَئِيسٌ : Bir toplumun lideri (çoğul hali رُؤُسَاءُ).

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
رَأْسٌ isim 18 Baş 19/4 Çoğulu: رُؤُوسٌ

Toplam 18


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Benzer Manada Kelimeler

  • رَأَسَ
  • رَأَّسَ
  • رَأْسٌ (a)
  • رَأْسٌ (b)
  • رَأْسٌ (c)
    • قُلَّةٌ > bak: ق ل ل
    • ذِرْوَةٌ > bak: ذ ر و
    • أَعْلَى > bak: ع ل و
    • قِمَّةٌ
    • أَوْجٌ
  • رَأْسِيٌّ
    • عَمُودِيٌّ > bak:  ع م د

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Re’s رَأْس Baş, kafa. 
Re’sen رَأْسًا Kendi başına, kendiliğinden.
Reîs رَئِيس Başkan. Çoğul: Rüûs
Riyâset رِيَاسَة Reislik. Bir işi idarede başta bulunmak. Başkanlık.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

رَأْسٌ : İsim. Çoğulu: (رُءُوسٌ (رُؤُوسٌ

2:196 وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ حَتَّىٰ يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ
Diyanet Meali: Bu kurban, yerine varıncaya kadar başlarınızı tıraş etmeyin.
2:196 فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ
Diyanet Meali: İçinizden her kim hastalanır veya başından rahatsız olur (da tıraş olmak zorunda kalır)sa fidye olarak oruç tutması … gerekir. 
2:279 وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِكُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ
Diyanet Meali: Eğer tövbe edecek olursanız, anaparalarınız sizindir. Böylece siz ne başkalarına haksızlık etmiş olursunuz, ne de başkaları size haksızlık etmiş olur.
5:6 وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ
Diyanet Meali: -Başlarınıza mesh edip- her iki topuğa kadar da ayaklarınızı yıkayın.
7:150 وَأَلْقَى الْأَلْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ
Diyanet Meali: (Öfkesinden) levhaları attı ve kardeşinin saçından tuttu, onu kendine doğru çekmeye başladı.
12:36 إِنِّي أَرَانِي أَعْصِرُ خَمْرًا وَقَالَ الْآخَرُ إِنِّي أَرَانِي أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزًا تَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْهُ
Diyanet Meali: “Ben rüyamda şaraplık üzüm sıktığımı gördüm” (dedi). Diğeri, “Ben de rüyamda başımın üzerinde, kuşların yediği bir ekmek taşıdığımı gördüm.” dedi.
12:41 وَأَمَّا الْآخَرُ فَيُصْلَبُ فَتَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْ رَأْسِهِ
Diyanet Meali: Diğeri ise asılacak ve kuşlar başından yiyecektir.
14:43 مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لَا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ
Diyanet Meali: O gün başlarını dikerek (çağırıldıkları yere doğru) koşarlar. Gözleri kendilerine bile dönmez.
17:51 فَسَيُنْغِضُونَ إِلَيْكَ رُءُوسَهُمْ وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هُوَ
Diyanet Meali: Bunun üzerine başlarını sana (alaylı bir tarzda) sallayacaklar ve “Ne zamanmış o?” diyecekler.
19:4 قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا
Diyanet Meali: O, şöyle demişti: “Rabbim! Şüphesiz kemiklerim gevşedi. Saçım sakalım ağardı.
20:94 قَالَ يَا ابْنَ أُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَلَا بِرَأْسِي
Diyanet Meali: Hârûn: “Ey anam oğlu! Saçımı sakalımı çekme.” dedi.
21:65 ثُمَّ نُكِسُوا عَلَىٰ رُءُوسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا هَٰؤُلَاءِ يَنْطِقُونَ
Diyanet Meali: Sonra eski inanç ve inatlarına döndüler ve, “Andolsun, bunların konuşmayacağını sen de bilirsin” dediler.*
22:19 يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُءُوسِهِمُ الْحَمِيمُ
Diyanet Meali: Başlarının üstünden de kaynar su dökülür.
32:12 وَلَوْ تَرَىٰ إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاكِسُو رُءُوسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ
Diyanet Meali: Suçlular, Rablerinin huzurunda boyunlarını büktükleri vakit, (onları) bir görsen!
37:65 طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ
Diyanet Meali: Onun meyveleri sanki şeytanların kafalarıdır.*
44:48 ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِيمِ
Diyanet Meali: “Sonra başının üstüne kaynar su azabından dökün.”*
48:27 لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ
Diyanet Meali: Allah dilerse, siz güven içinde başlarınızı kazıtmış (veya saçlarınızı kısaltmış olarak, korkmadan) Mescid-i Haram’a gireceksiniz.
63:5 وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ
Diyanet Meali: O münafıklara, “Gelin, Allah’ın Resûlü sizin için bağışlama dilesin” denildiği zaman başlarını çevirirler.