ك ب ر

KÖK HARFLER: ك ب ر

ANLAM: 

كَبُرَ : Beden, yıl veya yaş olarak ileri olmak, büyük olmak. İtibar, kademe veya saygınlık olarak ileri olmak. 

كَبِرَ : Yaş olarak ilerlemek; tam olarak büyümek, ergenliğe veya rüşte ermek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
كَبُرَ fiil-I 8 Büyük oldu, nefse ağır geldi, çirkin oldu. Ne büyük! Ne çirkin! 42/13 8 fiilin 3 tanesi câmid: Tam câmid mâzi fiil, zem. فَعُلَ kalıbı : 61/3
كَبَّرَ fiil-II 4 Ta’zim etti, büyük bildi 22/37
أَكْبَرَ fiil-IV 1 Büyüttü, çok tesirinde kaldı 12/31
تَكَبَّرَ fiil-V 2 Büyüklendi, kibirlendi 7/13
اِسْتَكْبَرَ fiil-X 40 Büyüklendi, inad gösterip hakka boyun eğmedi 2/34
كِبْرٌ isim 2 Azamet, günah, kibir, cebbarlık 24/11
كِبَرٌ isim 6 Yaşlı, kocamış 3/40
كَبِيرٌ isim 41 Yaşlı, büyük, başkan, reis, lider 28/23 Çoğul: كُبَرَاءُ
كَبِيرَةٌ isim 7 Çok büyük, zor, güç, büyük günah 18/49
كُبَّارٌ isim 1 Büyüklüğü aşikar olan 71/22
أَكْبَرُ isim 31 Daha büyük, en büyük 4/153 Müennes: كُبْرَى
كِبْرِيَاءُ isim 2 Büyüklük, azamet, saltanat, malik olma 45/37
تَكْبِيرٌ isim 1 Ta’zim etmek 17/111
مُتَكَبِّرٌ isim 7 Büyüklük sahibi, büyüklükle muttasıf; büyüklük taslayan, cebbarlık eden 59/23
اِسْتِكْبَارٌ isim 2 Büyüklenmek 35/43
مُسْتَكْبِرٌ isim 6 Büyüklenen 31/7

Toplam 161


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • كَبُرَ
  • كَابَرَ
  • كَبِيرٌ (a)
  • كَبِيرٌ (b)
  • كَبِيرٌ (c)
  • كَبِيرٌ (d)
  • مُتَكَبِّرٌ

AÇIKLAMA:

KEBÎR (MÜTEKEBBİR) ile CEBR kelimeleri arasındaki fark

( ج ب ر – ك ب ر )

Cebir, kişinin zor kullanarak büyüklük taslaması durumudur. Tekebbür ise “kahır” anlamı içermez. (Farklar Sözlüğü 365) Mütekebbir olan kişinin büyüklük taslaması için zor kullanması söz konusu değildir. Cebbâr olan kişi ise zorbalıkla üstünlük sağlamaya çalışır, tasallut edici olur. Bknz: ( ج ب ر )

İSTİKBÂR ile İSTİNKÂF kelimeleri arasındaki fark

( ك ب ر – ن ك ف )

İstinkâf’ta, “tenezzül etmeme” manası vardır. Oysa istikbâr, tenezzül içermeyen bir arzu olabilir. (Farklar Sözlüğü 368) Bknz: ( ن ك ف )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Kibir كِبْر 1: Büyüklük, ululuk. 2: Kendini beğenme, başkalarından üstün tutma, büyüklenme. 
Kibâr كِبَار 1: Duygu, davranış ve hareket bakımından ince, zarif, nazik, çelebi. 2: Büyük, cömert, asil, zengin. 3: Şık, seçkin. 4: Büyükler, ulular.
Ekâbir أَكَابِر 1: Büyükler, devlet büyükleri, ileri gelenler.  2: Kendini beğenmiş kimse.
Kebîr كَبِير 1: Büyük, ulu, azim. 2: Yaşça büyük, yaşlı. 3: Çocukluktan çıkmış genç. 4: Allah’ın isimlerinden.
Kebâir كَبَائِير Büyük şeyler, büyük günahlar. 
Kibriyâ’ كِبْرِيَاء Azamet. Cenab-ı Allah’ın azameti ve kudreti, her cihetle büyüklüğü.
Kiber كِبَر Ululuk. Büyüklük. Yaşlılık.
Ekber أَكْبَر Daha büyük, çok büyük, en büyük, pek büyük. Allah’ın sıfatlarındandır.
Kübrâ كُبَرَاء (Ekber’in müennesi) Büyük, daha büyük, en büyük.
Tekbîr تَكْبِير Allah büyüklüğünü hatırlama ve “Allahu ekber” deme.
İkbâr إِكْبَار Büyük, ulu görme, görülme.
Tekebbür تَكَبُّر Kibirlenme, büyüklenme, çalım, kurum.
Mütekebbir مُتَكَبِّر Kibirli, kendini beğenmiş.
İstikbâr اِسْتِكْبَار Önemseme, ehemmiyet verme.
Müstekbir مُسْتَكْبِر 1: Kibirlenen, kendini büyük gören, büyüklenen. 2: Allah’a karşı büyüklenen kafir ve mülhid.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

كَبُرَ : Fiil-I (8 fiilin 3 tanesi câmid: Tam câmid mâzi fiil, zem. فَعُلَ kalıbı : 61/3).

4:6وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا
Diyanet Meali:Büyüyecekler (ve mallarını geri alacaklar) diye israf ederek ve aceleye getirerek mallarını yemeyin.
6:35وَإِنْ كَانَ كَبُرَ عَلَيْكَ إِعْرَاضُهُمْ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِيَ نَفَقًا فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:Eğer onların yüz çevirmeleri sana ağır geldiyse; bir delik açıp yerin dibine inerek, (yahut bir merdiven kurup göğe çıkarak onlara bir mucize getirmeye) gücün yetiyorsa durma, yap!
10:71إِنْ كَانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقَامِي وَتَذْكِيرِي بِآيَاتِ اللَّهِ فَعَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ
Diyanet Meali:“(Ey kavmim!) Eğer benim konumum ve Allah’ın âyetleriyle öğüt vermem size ağır geliyorsa, (biliniz ki) ben sadece Allah’a dayanıp güvenmişim.”
17:51أَوْ خَلْقًا مِمَّا يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ
Diyanet Meali:“Yahut aklınızca, diriltilmesi daha da imkânsız olan başka bir varlık olun, (yine de diriltileceksiniz.)”
18:5كَبُرَتْ كَلِمَةً تَخْرُجُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ إِنْ يَقُولُونَ إِلَّا كَذِبًا
Diyanet Meali:Ne büyük bir söz (bu) ağızlarından çıkan! Onlar ancak yalan söylüyorlar.
40:35كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ الَّذِينَ آمَنُوا
Diyanet Meali:Bu ise Allah katında ve iman edenler katında büyük öfke ve gazap gerektiren bir iştir.
42:13كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ
Diyanet Meali:Fakat senin kendilerini çağırdığın şey (İslâm dini), Allah’a ortak koşanlara ağır geldi.
61:3كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allah katında büyük gazap gerektiren bir iştir. *

كَبَّرَ : Fiil-II.

2:185وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ
Diyanet Meali:Bu da sayıyı tamamlamanız ve hidayete ulaştırmasına karşılık Allah’ı yüceltmeniz (ve şükretmeniz) içindir.
17:111وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا
Diyanet Meali:“(Hamd, çocuk edinmeyen, mülkte ortağı olmayan), zillet ve âcizliğin gerektirdiği bir yardımcıya ihtiyacı bulunmayan (Allah’a mahsustur” de) ve O’nu tekbir ile yücelt.
22:37كَذَٰلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ
Diyanet Meali:Böylece onları sizin hizmetinize verdi ki, size doğru yolu gösterdiğinden dolayı Allah’ı büyük tanıyasınız.
74:3وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ
Diyanet Meali:Rabbini yücelt. *

أَكْبَرَ : Fiil-IV.

12:31فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ
Diyanet Meali:Kadınlar Yûsuf’u görünce, onu pek büyüttüler ve şaşkınlıkla ellerini kestiler. “Hâşâ! Allah için, (bu bir insan değil, ancak şerefli bir melektir)” dediler.

تَكَبَّرَ : Fiil-V.

7:13قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَنْ تَتَكَبَّرَ فِيهَا
Diyanet Meali:Allah, “Şimdi in aşağı oradan. Çünkü senin orada büyüklük taslamak haddine değil!” dedi.
7:146سَأَصْرِفُ عَنْ آيَاتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:Yeryüzünde haksız yere büyüklük taslayanları âyetlerimden uzaklaştıracağım.

اِسْتَكْبَرَ : Fiil-X.

2:34إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَىٰ وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ
Diyanet Meali:İblis hariç (bütün melekler hemen saygı ile eğilmişlerdi), İblis (bundan) kaçınmış, büyüklük taslamış ve kâfirlerden olmuştu.
2:87أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَىٰ أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ
Diyanet Meali:Size herhangi bir peygamber, hoşunuza gitmeyen bir şey getirdikçe, kibirlenip (onların bir kısmını yalanlayıp bir kısmını da öldürmediniz mi)?
4:172وَمَنْ يَسْتَنْكِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيَسْتَكْبِرْ فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيْهِ جَمِيعًا
Diyanet Meali:Kim Allah’a kulluk etmekten çekinir ve büyüklük taslarsa, bilsin ki, O, onların hepsini huzuruna toplayacaktır.
4:173وَأَمَّا الَّذِينَ اسْتَنْكَفُوا وَاسْتَكْبَرُوا فَيُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
Diyanet Meali:Allah’a kulluk etmekten çekinenlere ve büyüklük taslayanlara gelince; (Allah) onları elem dolu bir azaba uğratacaktır.
5:82ذَٰلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:Çünkü onların içinde keşişler ve rahipler vardır. Onlar büyüklük de taslamazlar.
6:93وَكُنْتُمْ عَنْ آيَاتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:“Ve O’nun âyetlerinden kibirlenerek yüz çevirdiğiniz (için bugün aşağılayıcı azap ile cezalandırılacaksınız.)”
7:36وَالَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ
Diyanet Meali:Âyetlerimizi yalanlayanlar ve onlara uymayı kibirlerine yediremeyenlere gelince, işte onlar cehennemliklerdir.
7:40إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ
Diyanet Meali:Âyetlerimizi yalanlayanlar ve o âyetlere uymayı kibirlerine yediremeyenler var ya, onlara göklerin kapıları açılmaz.
7:48قَالُوا مَا أَغْنَىٰ عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:Şöyle derler: “Ne çokluğunuz, ne de taslamakta olduğunuz kibir size bir yarar sağladı!”
7:75قَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لِلَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِمَنْ آمَنَ مِنْهُمْ أَتَعْلَمُونَ أَنَّ صَالِحًا مُرْسَلٌ مِنْ رَبِّهِ
Diyanet Meali:Kavminin büyüklük taslayan ileri gelenleri, küçük görülüp ezilen inanmışlara,  “Siz, Salih’in, Rabbi tarafından gönderilmiş bir peygamber olduğunu (sahiden) biliyor musunuz?” dediler.
7:76قَالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا بِالَّذِي آمَنْتُمْ بِهِ كَافِرُونَ
Diyanet Meali:Büyüklük taslayanlar, “Şüphesiz biz sizin inandığınız şeyi inkâr edenleriz” dediler. *
7:88قَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّكَ يَا شُعَيْبُ
Diyanet Meali:Şu’ayb’ın kavminden büyüklük taslayan ileri gelenler dediler ki: “Ey Şu’ayb! Andolsun, (ya kesinlikle bizim dinimize dönersiniz ya da) mutlaka seni (ve seninle birlikte inananları) memleketimizden çıkarırız.”
7:133فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Büyüklük tasladılar ve suçlu bir kavim oldular.
7:206إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ
Diyanet Meali:Şüphesiz Rabbin katındaki (melek)ler O’na ibadet etmekten büyüklenmezler.
10:75ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسٰى وَهٰرُونَ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ بِآيَاتِنَا فَاسْتَكْبَرُوا
Diyanet Meali:Sonra bunların ardından Firavun ile ileri gelenlerine de Mûsâ ve Hârûn’u mucizelerimizle gönderdik. Ama büyüklük tasladılar (ve suçlu bir toplum oldular).
14:21فَقَالَ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا
Diyanet Meali:Ve güçsüzler büyüklük taslayanlara diyecek ki: “Şüphesiz bizler size uymuştuk…”
16:49وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:Göklerde ve yerde bulunan canlılar ve melekler büyüklük taslamadan Allah’a secde ederler (boyun eğerler). *
21:19وَمَنْ عِنْدَهُ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَلَا يَسْتَحْسِرُونَ
Diyanet Meali:O’nun katındakiler, ne O’na ibadetten çekinir (ve büyüklenir) ne de yorgunluk (ve bıkkınlık) duyarlar.
23:46إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ
Diyanet Meali:(Sonra Mûsâ ve kardeşi Hârûn’u mucizelerimizle ve apaçık bir delille) Firavun ve ileri gelenlerine (peygamber olarak gönderdik de onlar) büyüklük tasladılar ve kendilerini büyük görüp böbürlenen bir topluluk oldular.
25:21لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ وَعَتَوْا عُتُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Andolsun, onlar kendi benliklerinde büyüklük tasladılar ve büyük bir taşkınlık gösterdiler.
28:39وَاسْتَكْبَرَ هُوَ وَجُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ
Diyanet Meali:O ve askerleri yeryüzünde haksız yere büyüklük tasladılar.
29:39وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مُوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:Andolsun, Mûsâ kendilerine apaçık mucizeler getirmişti de yeryüzünde büyüklük taslamışlardı.
32:15خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:(Bizim âyetlerimize ancak, kendilerine bu âyetlerle öğüt verildiği zaman) secdeye kapanan, kibirlenmeksizin Rablerine hamd ederek tespih edenler inanırlar.
34:31يَقُولُ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا لَوْلَا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِينَ
Diyanet Meali:Zayıf ve güçsüz görülenler, büyüklük taslayanlara, “Siz olmasaydınız, biz mutlaka iman eden kimseler olurduk” derler.
34:32قَالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا لِلَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا أَنَحْنُ صَدَدْنَاكُمْ
Diyanet Meali:Büyüklük taslayanlar, zayıf ve güçsüz görülenlere, “(Size hidayet geldikten sonra), biz mi sizi ondan alıkoyduk?” derler.
34:33وَقَالَ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا بَلْ مَكْرُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ
Diyanet Meali:Zayıf ve güçsüz görülenler, büyüklük taslayanlara, “Hayır, bizi hidayetten saptıran gece ve gündüz kurduğunuz tuzaklardır.” derler.
37:35اِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:Çünkü onlar, kendilerine, “Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur” denildiği zaman, inanmayıp büyüklük taslıyorlardı. *
38:74إِلَّا إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ
Diyanet Meali:Ancak İblis eğilmedi. O büyüklük tasladı ve kâfirlerden oldu. *
38:75أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعَالِينَ
Diyanet Meali:“Büyüklük mü tasladın, yoksa üstünlerden mi oldun?”
39:59فَكَذَّبْتَ بِهَا وَاسْتَكْبَرْتَ وَكُنْتَ مِنَ الْكَافِرِينَ
Diyanet Meali:“(Âyetlerim sana geldi de) sen onları yalanladın, büyüklük tasladın ve inkârcılardan oldun.”
40:47فَيَقُولُ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا
Diyanet Meali:Zayıf olanlar, büyüklük taslayanlara, “Biz size uymuş kimselerdik…” derler.
40:48قَالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيهَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبَادِ
Diyanet Meali:Büyüklük taslayanlar ise şöyle derler: “Biz hepimiz ateşin içindeyiz. Şüphesiz Allah, kullar arasında (böyle) hüküm vermiştir.” *
40:60إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ
Diyanet Meali:“Bana kulluk etmeyi kibirlerine yediremeyenler aşağılanmış bir hâlde cehenneme gireceklerdir.”
41:15فَأَمَّا عَادٌ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ
Diyanet Meali:Âd kavmi ise yeryüzünde haksız olarak büyüklük taslamışlardı.
41:38فَإِنِ اسْتَكْبَرُوا فَالَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ
Diyanet Meali:Eğer onlar büyüklük taslarlarsa, bilsinler ki Rabbinin yanında bulunanlar (melekler), gece gündüz (hiç usanmadan) O’nu tespih ederler.
45:31أَفَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنْتُمْ قَوْمًا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:“Âyetlerim size okunmuştu da sizler büyüklük taslamış ve günahkâr bir kavim olmuş değil miydiniz?”
46:10وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَىٰ مِثْلِهِ فَآمَنَ وَاسْتَكْبَرْتُمْ
Diyanet Meali:(De ki: “Ne dersiniz? Şayet bu, Allah katından ise ve siz onu inkâr etmişseniz), İsrailoğullarından bir şahit de bunun benzerini (Tevrat’ta görerek) şahitlik edip inandığı hâlde, siz yine de büyüklük taslamışsanız (haksızlık etmiş olmaz mısınız?).
46:20فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ
Diyanet Meali:Bugün ise yeryüzünde haksız yere büyüklük taslamanızdan (ve yoldan çıkmanızdan) dolayı, alçaltıcı bir azapla cezalandırılacaksınız.”
71:7وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا
Diyanet Meali:“(Kuşkusuz sen onları bağışlayasın diye kendilerini her davet edişimde parmaklarını kulaklarına tıkadılar), elbiselerine büründüler, inanmamakta direndiler ve büyük bir kibir gösterdiler.”
74:23ثُمَّ أَدْبَرَ وَاسْتَكْبَرَ
Diyanet Meali:Sonra arkasını döndü ve büyüklük tasladı. *

كِبْرٌ : İsim. 

24:11وَالَّذِي تَوَلَّىٰ كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ
Diyanet Meali:İçlerinden (elebaşılık ederek) o günahın büyüğünü üstlenen için ise ağır bir azap vardır.
40:56إِنْ فِي صُدُورِهِمْ إِلَّا كِبْرٌ مَا هُمْ بِبَالِغِيهِ
Diyanet Meali:(Allah’ın âyetleri hakkında, kendilerine gelmiş bir delilleri olmaksızın tartışanlar var ya), onların kalplerinde ancak bir büyüklük taslama vardır. Onlar, tasladıkları büyüklüğe asla ulaşmazlar.

كِبَرٌ : İsim.

2:266لَهُ فِيهَا مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَأَصَابَهُ الْكِبَرُ وَلَهُ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفَاءُ
Diyanet Meali:(Herhangi biriniz ister mi ki), içerisinde her türlü meyveye sahip bulunduğu, (içinden ırmaklar akan, hurma ve üzüm ağaçlarından oluşan bir bahçesi olsun); himayeye muhtaç çocukları var iken ihtiyarlık gelip kendisine çatsın…
3:40قَالَ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَأَتِي عَاقِرٌ
Diyanet Meali:Zekeriya, “Ey Rabbim! Bana ihtiyarlık gelip çatmış iken ve karım da kısır iken benim nasıl çocuğum olabilir?” dedi.
14:39الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ
Diyanet Meali:“Hamd, iyice yaşlanmış iken bana İsmail’i ve İshak’ı veren Allah’a mahsustur.”
15:54قَالَ أَبَشَّرْتُمُونِي عَلَىٰ أَنْ مَسَّنِيَ الْكِبَرُ فَبِمَ تُبَشِّرُونَ
Diyanet Meali:İbrahim, “Bana yaşlılık gelip çatmış iken beni mi müjdeliyorsunuz? Bana neyi müjdeliyorsunuz?” dedi. *
17:23إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ
Diyanet Meali:Eğer onlardan biri, ya da her ikisi senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa, sakın onlara “öf!” bile deme.
19:8وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْكِبَرِ عِتِيًّا
Diyanet Meali:(Zekeriyya, “Rabbim!) Hanımım kısır ve ben de ihtiyarlığın son noktasına ulaşmış iken, (benim nasıl çocuğum olur?” dedi).

كَبِيرٌ : İsim. Müennesi: كَبِيرَةٌ

2:217يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:Sana haram ayda savaşmayı soruyorlar. De ki: “O ayda savaş büyük bir günahtır.”
2:219يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ
Diyanet Meali:Sana içkiyi ve kumarı sorarlar. De ki: “Onlarda hem büyük günah, hem de insanlar için (bazı zahirî) yararlar vardır.”
4:2وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَىٰ أَمْوَالِكُمْ إِنَّهُ كَانَ حُوبًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Onların mallarını kendi mallarınıza katıp yemeyin. Çünkü bu, büyük bir günahtır.
4:34فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Eğer itaat ederlerse, artık onların aleyhine başka bir yol aramayın. Şüphesiz Allah, çok yücedir, çok büyüktür.
8:73إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:Eğer siz bunların gereğini yapmazsanız, yeryüzünde bir karışıklık ve büyük bir bozulma olur.
11:3وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ كَبِيرٍ
Diyanet Meali:Eğer yüz çevirirseniz, ben sizin adınıza büyük bir günün azabından korkuyorum.
11:11أُولَٰئِكَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:İşte onlar için bağışlanma ve büyük bir mükâfat vardır.
12:78قَالُوا يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ إِنَّ لَهُ أَبًا شَيْخًا كَبِيرًا فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ
Diyanet Meali:Onlar, Yûsuf’a: “Ey güçlü vezir! Bunun çok yaşlı bir babası var. Onun yerine bizden birini alıkoy.” dediler.
13:9عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ
Diyanet Meali:O, gaybı da görülen âlemi de bilendir, çok büyüktür, çok yücedir. *
17:4لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:“Yeryüzünde muhakkak iki defa bozgunculuk yapacaksınız ve büyük bir kibre kapılarak böbürleneceksiniz.” 
17:9وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Ve iyi işler yapan mü’minler için büyük bir mükâfat olduğunu … müjdeler.
17:31نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Onları da, sizi de biz rızıklandırırız. Onları öldürmek gerçekten büyük bir günahtır.
17:43سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Allah, her türlü eksiklikten uzaktır, onların söylediklerinin ötesindedir, yücedir. *
17:60وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا يَزِيدُهُمْ إِلَّا طُغْيَانًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Biz onları korkutuyoruz. Fakat bu, sadece onların büyük azgınlıklarını (daha da) artırdı.
22:62وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:Şüphesiz ki Allah yücedir, büyüktür.
25:19وَمَنْ يَظْلِمْ مِنْكُمْ نُذِقْهُ عَذَابًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Sizden kim de zulüm ve haksızlık ederse, ona büyük bir azap tattırırız.
25:21لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ وَعَتَوْا عُتُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Andolsun, onlar kendi benliklerinde büyüklük tasladılar ve büyük bir taşkınlık gösterdiler.
25:52فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Öyle ise kâfirlere itaat etme, onlara karşı bu Kur’an’la büyük bir mücadele ver. *
28:23قَالَتَا لَا نَسْقِي حَتَّىٰ يُصْدِرَ الرِّعَاءُ وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:Onlar, “Çobanlar sulayıp çekilinceye kadar biz koyunlarımızı sulayamayız. Babamız ise çok yaşlı bir adamdır” dediler.
31:30وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:Onu bırakıp da taptıkları ise batıldır. Şüphesiz Allah yücedir, büyüktür.
33:47وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Mü’minlere kendileri için Allah’tan büyük bir lütuf olduğunu müjdele. *
33:68رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:“Ey Rabbimiz! Onlara iki kat azap ver ve onları büyük bir lânete uğrat.” *
34:23قَالُوا مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ قَالُوا الْحَقَّ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:Birbirlerine “Rabbiniz ne söyledi?” diye sorarlar. Onlar da “Gerçeği” diye cevap verirler. O, yücedir, büyüktür.
35:7وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:İman edip salih ameller işleyenler için ise bir bağışlanma ve büyük bir mükâfat vardır.
35:32وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:Yine onlardan Allah’ın izniyle hayırlı işlerde öne geçenler vardır. İşte bu büyük lütuftur.
40:12وَإِنْ يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ
Diyanet Meali:“(Bu, sizin tevhid çerçevesinde Allah’a çağrıldığında inkâr etmeniz), O’na ortak koşulduğunda ise inanmanız sebebiyledir. Artık hüküm yüce ve büyük Allah’a aittir.”
42:22لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:Onlar için Rableri katında diledikleri her şey vardır. İşte bu büyük lütuftur.
57:7فَالَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَأَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:İçinizden iman edip de (Allah yolunda) harcayanlar var ya; onlar için büyük bir mükâfat vardır.
67:9وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ كَبِيرٍ
Diyanet Meali:“Ve ‘Allah hiçbir şey indirmemiştir. Siz ancak büyük bir sapıklık içindesiniz’ demiştik.”
67:12إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:Görmedikleri hâlde Rablerinden korkanlar için bir bağışlanma ve büyük bir mükâfat vardır. *
76:20وَإِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَمُلْكًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Orada, görünce (sonsuz) nimetler ve büyük bir mülk (hükümranlık) görürsün. *
85:11لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:(İman edip salih ameller işleyenlere gelince); onlara içinden ırmaklar akan cennetler vardır. İşte bu büyük başarıdır.
2:282وَلَا تَسْأَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَىٰ أَجَلِهِ
Diyanet Meali:Az olsun, çok olsun, borcu süresine kadar yazmaktan usanmayın.
12:80قَالَ كَبِيرُهُمْ أَلَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ أَبَاكُمْ قَدْ أَخَذَ عَلَيْكُمْ مَوْثِقًا مِنَ اللَّهِ
Diyanet Meali:Büyükleri dedi ki: “Babanızın Allah adına sizden söz aldığını, (daha önce de Yûsuf hakkında işlediğiniz kusuru) bilmiyor musunuz?”
17:87إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّ فَضْلَهُ كَانَ عَلَيْكَ كَبِيرًا
Diyanet Meali:Ancak Rabbin’den bir rahmet olarak böyle yapmadık. Çünkü O’nun sana olan lütfu büyüktür. *
20:71إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ
Diyanet Meali:“Şüphe yok, o size sihiri öğreten büyüğünüzdür.”
21:58فَجَعَلَهُمْ جُذَاذًا إِلَّا كَبِيرًا لَهُمْ لَعَلَّهُمْ إِلَيْهِ يَرْجِعُونَ
Diyanet Meali:Derken (İbrahim) belki kendisine başvururlar diye içlerinden bir büyüğü bırakarak onları (putları) paramparça etti. *
21:63قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هَٰذَا فَاسْأَلُوهُمْ إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ
Diyanet Meali:Dedi ki: “Hayır! Bunu şu büyükleri yapmıştır. Konuşabiliyorlarsa, onlara sorun bakalım!” *
26:49إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ
Diyanet Meali:“Mutlaka o, size sihri öğreten büyüğünüzdür. Yakında bilip göreceksiniz siz!”
54:53وَكُلُّ صَغِيرٍ وَكَبِيرٍ مُسْتَطَرٌ
Diyanet Meali:Küçük, büyük her şey satır satır yazılmıştır. *

كُبَرَاءُ : İsim. Çoğul. Tekili: كَبِيرٌ

33:67وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا
Diyanet Meali:Yine şöyle diyecekler: “Ey Rabbimiz! Biz önderlerimize ve büyüklerimize itaat ettik de bizi yoldan saptırdılar.” *

كَبِيرَةٌ : İsim. Çoğulu: كَبَائِرُ Müzekkeri: كَبِيرٌ

2:45وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ
Diyanet Meali:Şüphesiz namaz, Allah’a derinden saygı duyanlardan başkasına ağır gelir.
2:143وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ
Diyanet Meali:Her ne kadar Allah’ın doğru yolu gösterdiği kimselerden başkasına ağır gelse de (biz, yönelmekte olduğun ciheti ancak; Resûl’e tabi olanlarla, gerisingeriye dönecekleri ayırd edelim diye kıble yaptık).
4:31إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ
Diyanet Meali:Eğer size yasaklanan (günah)ların büyüklerinden kaçınırsanız, sizin küçük günahlarınızı örteriz.
9:121وَلَا يُنْفِقُونَ نَفَقَةً صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً وَلَا يَقْطَعُونَ وَادِيًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمْ
Diyanet Meali:Allah yolunda küçük, büyük bir harcama yapmazlar ve bir vadiyi katetmezler ki (bunlar), hesaplarına yazılmış olmasın.
18:49مَالِ هَٰذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا
Diyanet Meali:“(Eyvah bize!) Bu nasıl bir kitaptır ki küçük, büyük hiçbir şey bırakmadan hepsini sayıp dökmüş!”
42:37وَالَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ
Diyanet Meali:Bu mükâfat, (inananlar ve Rablerine tevekkül edenler), büyük günahlardan ve çirkin işlerden kaçınanlar (… içindir).
53:32الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ
Diyanet Meali:Onlar, ufak tefek kusurları dışında, büyük günahlardan ve çirkin işlerden uzak duran kimselerdir.

كُبَّارٌ : İsim. Sıfat

71:22وَمَكَرُوا مَكْرًا كُبَّارًا
Diyanet Meali:“Bunlar da, çok büyük bir tuzak kurdular.” *

أَكْبَر : İsim. Çoğulu: أَكَابِرُMüennesi: كُبْرَى

2:217وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ
Diyanet Meali:“(O ayda savaş büyük bir günahtır. Allah’ın yolundan alıkoymak, onu inkâr etmek, Mescid-i Haram’ın ziyaretine engel olmak) ve halkını oradan çıkarmak, Allah katında daha büyük günahtır.”
2:217وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ
Diyanet Meali:“Zulüm ve baskı ise adam öldürmekten daha büyüktür.”
2:219قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا
Diyanet Meali:De ki: “Onlarda hem büyük günah, hem de insanlar için (bazı zahirî) yararlar vardır. Ama günahları yararlarından büyüktür.”
3:118قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ
Diyanet Meali:Onların kinleri konuşmalarından apaçık ortaya çıkmıştır. Kalplerinde gizledikleri ise daha büyüktür.
4:153فَقَدْ سَأَلُوا مُوسَىٰ أَكْبَرَ مِنْ ذَٰلِكَ فَقَالُوا أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً
Diyanet Meali:Mûsâ’dan, bundan daha büyüğünü istemişler ve “Allah’ı bize açıkça göster” demişlerdi.
6:19قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ
Diyanet Meali:De ki: “Şahitlik bakımından hangi şey daha büyüktür?” De ki: “Allah benimle sizin aranızda şahittir.”
6:78فَلَمَّا رَأَى الشَّمْسَ بَازِغَةً قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَا أَكْبَرُ
Diyanet Meali:Güneşi doğarken görünce de, “İşte benim Rabbim! Bu daha büyük” dedi.
6:123وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَا فِي كُلِّ قَرْيَةٍ أَكَابِرَ مُجْرِمِيهَا لِيَمْكُرُوا فِيهَا
Diyanet Meali:İşte böyle, her memlekette günahkârları oranın ileri gelenleri kıldık ki oralarda hilekârlık etsinler.
10:61وَلَا أَصْغَرَ مِنْ ذَٰلِكَ وَلَا أَكْبَرَ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ
Diyanet Meali:(Ne yerde, ne de gökte, zerre ağırlığınca, hatta) bu zerreden daha küçük veya daha büyük olsun, (hiçbir şey Rabbinden uzak ve gizli olmaz); hepsi muhakkak apaçık bir kitapta (Levh-i Mahfuz’da yazılı)dır.
17:21وَأَكْبَرُ تَفْضِيلًا
Diyanet Meali:(Elbette ahiretteki dereceler daha büyüktür), üstünlükler daha büyüktür.
34:3وَلَا أَصْغَرُ مِنْ ذَٰلِكَ وَلَا أَكْبَرُ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ
Diyanet Meali:“Bundan daha küçük ve daha büyük ne varsa, hepsi apaçık bir kitaptadır.”
43:48وَمَا نُرِيهِمْ مِنْ آيَةٍ إِلَّا هِيَ أَكْبَرُ مِنْ أُخْتِهَا
Diyanet Meali:Onlara gösterdiğimiz her bir mucize önceki benzerinden daha büyüktü.
68:33كَذَٰلِكَ الْعَذَابُ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ
Diyanet Meali:İşte böyledir azap! Ahiret azabı ise elbette daha büyüktür; ah bir bilselerdi! *
9:3وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ
Diyanet Meali:Hacc-ı ekber gününde, Allah ve Resûlünden bütün insanlara bir bildiridir…
9:72وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
Diyanet Meali:Allah’ın rızası ise, bunların hepsinden daha büyüktür. İşte bu büyük başarıdır.
16:41لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ
Diyanet Meali:(Zulme uğradıktan sonra Allah yolunda hicret edenlere gelince), elbette onları dünyada güzel bir şekilde yerleştiririz. Ahiret mükâfatı ise daha büyüktür.
17:21انْظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَلَلْآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجَاتٍ
Diyanet Meali:Bak nasıl, onların kimini kimine üstün kıldık. Elbette ahiretteki dereceler daha büyüktür, (üstünlükler daha büyüktür).
21:103لَا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ
Diyanet Meali:En büyük korku bile onları tasalandırmaz ve melekler onları … karşılarlar.
29:45إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ
Diyanet Meali:Çünkü namaz, insanı hayâsızlıktan ve kötülükten alıkor. Allah’ı anmak elbette en büyük ibadettir.
32:21وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَىٰ دُونَ الْعَذَابِ الْأَكْبَرِ
Diyanet Meali:Andolsun, (dönsünler diye) biz onlara (ahiretteki) en büyük azaptan önce (dünyadaki) yakın azabı elbette tattıracağız.
39:26فَأَذَاقَهُمُ اللَّهُ الْخِزْيَ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ
Diyanet Meali:Böylece Allah dünya hayatında onlara zilleti tattırdı. Elbette ki ahiret azabı daha büyüktür.
40:10إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنَادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِنْ مَقْتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ
Diyanet Meali:İnkâr edenler var ya, muhakkak onlara: “Allah’ın (size) gazabı, sizin kendinize olan gazabınızdan daha büyüktür. (Çünkü siz imana çağırılırdınız da inkâr ederdiniz)” diye seslenilir.
40:57لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ
Diyanet Meali:Elbette göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından daha büyük bir şeydir.
88:24فَيُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذَابَ الْأَكْبَرَ
Diyanet Meali:Allah onu en büyük azaba uğratır. *

كُبْرَى : İsim. Çoğul. Tekili: أَكْبَرُ

20:23لِنُرِيَكَ مِنْ آيَاتِنَا الْكُبْرَى
Diyanet Meali:“Sana büyük mucizelerimizden birini daha göstermemiz için (elini koynuna sok ki bir başka mucize olarak … bembeyaz bir hâlde çıksın).” *
44:16يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرَىٰ إِنَّا مُنْتَقِمُونَ
Diyanet Meali:Onları o en şiddetli yakalayışla yakalayacağımız günü hatırla. Şüphesiz biz öcümüzü alırız. *
53:18لَقَدْ رَأَىٰ مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَىٰ
Diyanet Meali:Andolsun, o, Rabbinin en büyük alametlerinden bir kısmını gördü. *
79:20فَأَرَاهُ الْآيَةَ الْكُبْرَىٰ
Diyanet Meali:Derken Mûsâ ona en büyük mucizeyi gösterdi. *
79:34فَإِذَا جَاءَتِ الطَّامَّةُ الْكُبْرَىٰ
Diyanet Meali:En büyük felaket (kıyamet) geldiği zaman…*
87:12الَّذِي يَصْلَى النَّارَ الْكُبْرَىٰ
Diyanet Meali:En büyük ateşe girecek olan kimse…*
74:35إِنَّهَا لَإِحْدَى الْكُبَرِ
Diyanet Meali:Elbette bu en büyük bir şeydir. *

كِبْرِيَاءُ : İsim.

10:78وَتَكُونَ لَكُمَا الْكِبْرِيَاءُ فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:(Dediler ki: “Bizi atalarımızı üzerinde bulduğumuz yoldan döndüresin de) yeryüzünde hâkimiyet (devlet) ikinizin eline geçsin (diye mi bize geldin)?”
45:37وَلَهُ الْكِبْرِيَاءُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
Diyanet Meali:Göklerde ve yerde ululuk O’na aittir. O, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir. *

تَكْبِيرٌ : İsim. Mastar. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). 

17:111وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا
Diyanet Meali:“(Hamd, çocuk edinmeyen, mülkte ortağı olmayan), zillet ve âcizliğin gerektirdiği bir yardımcıya ihtiyacı bulunmayan (Allah’a mahsustur” de) ve O’nu tekbir ile yücelt.

مُتَكَبِّرٌ : İsim. İsm-i Fâil. Tefa’ul Bâbı (V. Bâb). 

16:29فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ
Diyanet Meali:“Büyüklük taslayanların yeri ne kötüdür!”
39:60أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْمُتَكَبِّرِينَ
Diyanet Meali:Büyüklük taslayanlar için cehennemde bir yer mi yok!?
39:72قِيلَ ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ
Diyanet Meali:Onlara şöyle denir: “İçinde ebedî kalmak üzere cehennemin kapılarından girin. Büyüklük taslayanların kalacağı yer ne kötüdür!” *
40:27وَقَالَ مُوسَىٰ إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ مِنْ كُلِّ مُتَكَبِّرٍ
Diyanet Meali:Mûsâ da, “Ben, (hesap gününe inanmayan) her kibirliden, benim de Rabbim sizin de Rabbiniz olan Allah’a sığınırım” dedi.
40:35كَذَٰلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ
Diyanet Meali:Allah, her kibirli zorbanın kalbini işte böyle mühürler.
40:76ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ
Diyanet Meali:Onlara, “Ebedî kalmak üzere cehennem kapılarından girin. Büyüklük taslayanların yeri ne kötüdür!” (denir). *
59:23السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ
Diyanet Meali:(O, kendisinden başka hiçbir ilâh bulunmayan Allah’tır. O, mülkün gerçek sahibi, kutsal, her türlü eksiklikten uzak), barış ve esenliğin kaynağı, güvenlik veren, gözetip koruyan, mutlak güç sahibi, düzeltip ıslah eden ve dilediğini yaptıran ve büyüklükte eşsiz olan Allah’tır.

اِسْتِكْبَارٌ : İsim. Mastar. İstif’âl Bâbı (X. Bâb).

35:43اسْتِكْبَارًا فِي الْأَرْضِ وَمَكْرَ السَّيِّئِ
Diyanet Meali:Yeryüzünde büyüklük taslamak ve kötü tuzak kurmak için (böyle davranıyorlardı).
71:7وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا
Diyanet Meali:“(Kuşkusuz sen onları bağışlayasın diye kendilerini her davet edişimde parmaklarını kulaklarına tıkadılar), elbiselerine büründüler, inanmamakta direndiler ve büyük bir kibir gösterdiler.”

مُسْتَكْبِرٌ : İsim. İsm-i Fâil. İstif’âl Bâbı (X. Bâb).

16:22قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:(Ahirete inanmayanların) kalpleri bunu inkâr etmekte, kendileri de büyüklük taslamaktadırlar.
16:23إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ
Diyanet Meali:O, büyüklük taslayanları hiç sevmez.
23:67مُسْتَكْبِرِينَ بِهِ سَامِرًا تَهْجُرُونَ
Diyanet Meali:(Çünkü âyetlerim size okunurdu da) siz buna karşı büyüklük taslayarak (arkanızı döner), geceleyin toplanıp hezeyanlar savururdunuz. *
31:7وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِ آيَاتُنَا وَلَّىٰ مُسْتَكْبِرًا كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا
Diyanet Meali:Ona âyetlerimiz okunduğu zaman; onları hiç işitmemiş gibi büyüklenerek arkasını döner.
45:8يَسْمَعُ آيَاتِ اللَّهِ تُتْلَىٰ عَلَيْهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِرًا كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا
Diyanet Meali:Kendisine Allah’ın âyetlerinin okunduğunu işitir de, sonra büyüklük taslayarak sanki onları hiç duymamış gibi direnir.
63:5لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ
Diyanet Meali:(O münafıklara, “Gelin, Allah’ın Resûlü sizin için bağışlama dilesin” denildiği zaman) başlarını çevirirler ve sen onların büyüklük taslayarak uzaklaştıklarını görürsün.