س ط ر

KÖK HARFLER: س ط ر

ANLAM: 

سَطَرَ : Bir şeyi yazmak; o şeye hükmetmek. Bir şeyi kılıçla kesmek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

سَطَرَ (geniş zaman يَسْطُرُ mastar isim سَطْرٌ):

سَطَرَهُ ve اِسْتَطَرَهُ : O şeyi yazdı; o şeye hükmetti.

سَطَرَهُ بِالسَّيْفِ : Onu kılıçla kesti.

سَطَّرَ : Yalanlar, palavralar attı ya da uydurdu; yalan bir şey söyledi.

سَطَّرَ عَلَيْنَا : Bize aslı olmayan masallar anlattı; bize palavra misali masallar anlattı; masalları yalanlarla süsleyip bize anlattı; bize eskilerin mükemmel masallarını anlattı.

اَسَاطِيرُ şu sözcüklerin çoğul halidir: اَسْطُرٌ ve اَسْطَارٌ ve سُطُورٌ ; bunlar da سَطَرٌ ve سَطْر  kelimelerinin çoğul halidir. Ayrıca اَسَاطِيرُ şu sözcüğün çoğul halidir: اُسْطُورَةٌ ve öyküler; yalanlar; ya da palavralar; kurmacalar; efsaneler; yalanlarla süslenmiş masallar; eskilerin mükemmel masalları veya yazılı hikayeleri veya yalanları, manasına gelmektedir.

مُسْتَطَرٌ : Yazılmış; kayıtlı.

سَيْطَرَ وَ سَوْطَرَ عَلَيْنَا : Bizim üzerimizde mutlak bir otoritesi vardı ya da bunu uyguladı; bize devamlı bir dikkat göstererek üzerimizde bir bekçi veya vasi gibi davrandı.

مُصَيْطِرٌ : Bekçi veya vasi veya mutlak otorite uygulayan kişi. مُصَيْطِرٌ kelimesinin aslı مُسَيْطِرٌ olup السِّين harfi الصَّاد harfiyle ibdal edilmiştir.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
سَطَرَfiil-I1Dizdi, saf yaptı; yazdı, satıra döktü68/1
مَسْطُورٌisim3Yazılmış, yazılı17/58
مُسْتَطَرٌisim1Yazılmış, yazılı54/53
اَسَاطِيرُisim9Batıl şeyler, asılsız (efsanevi) söz (çoğul)25/5Tekili: اُسْطُورَةٌ
مُصَيْطِرٌisim2Hükmü altına alan, kontrolde tutan, sultasında bulunduran52/37

Toplam16


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Satr (Satır) سَطْر Satır. Yazı sırası.
Sâtûr سَاطُور Satır, büyük bıçak. Çoğul: Sevâtîr
Mestûr مَسْطُور Yazılmış.
Mıstar مِسْطَر Yazının güzelliğine, düzgünlüğüne yarayan alet.
Esâtîr أَسَاطِير Masallar. Mitoloji. Tekil: Üstûre
Testîr تَسْطِير Yazı yazma.
Musattır مُسَطِّر Yazan.
Musattar مُسَطَّر Yazılmış.
Musaytir مُسَيْطِر / مُصَيْطِر Koruyan, gözeten.
İstâr إِسْطَار Yazı yazma.
İstitâr اِسْتِطَار Yazma.
Mustetir مُسْتَطِر Yazılı.

Mastar kelimesi, “çizgi çizme aleti, cetvel” anlamındaki mistar (مسطر) sözcüğünden alıntıdır. (Nişanyan Sözlük) 

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

سَطَرَ : Fiil-I.

68:1ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ
Diyanet Meali:Nûn. (Ey Muhammed) Andolsun kaleme ve satır satır yazdıklarına..*

مَسْطُورٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl.

17:58كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا
Diyanet Meali:İşte bu, Kitap’ta (Levh-i Mahfuz’da) yazılmış bulunuyor.
33:6إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَىٰ أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا
Diyanet Meali:Ancak dostlarınıza bir iyilik yapmanız başka. Bu (hüküm) Kitap’ta yazılıdır.
52:2وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ
Diyanet Meali:Düzenle Yazılmış kitaba..*

مُسْتَطَرٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl.  İfti’âl Bâbı (VIII. Bâb).

54:53وَكُلُّ صَغِيرٍ وَكَبِيرٍ مُسْتَطَرٌ
Diyanet Meali:Küçük, büyük her şey satır satır yazılmıştır. *

أَسَاطِيرُ : İsim. Çoğul. Tekili: اُسْطُورَةٌ

6:25يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:İnkâr edenler, “Bu (Kur’an) evvelkilerin masallarından başka bir şey değil” derler.
8:31وَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيَاتُنَا قَالُوا قَدْ سَمِعْنَا لَوْ نَشَاءُ لَقُلْنَا مِثْلَ هَٰذَا إِنْ هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:Onlara karşı âyetlerimiz okunduğu zaman, “Duyduk, istesek biz de bunun benzerini elbette söyleriz. Bu, eskilerin masallarından başka bir şey değildir” dediler. *
16:24وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:Onlara “Rabbiniz ne indirdi?” denildiği zaman, “Öncekilerin masalları” dediler. *
23:83إِنْ هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:Bu, öncekilerin uydurduğu masallardan başka bir şey değildir.
25:5وَقَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَهَا فَهِيَ تُمْلَىٰ عَلَيْهِ بُكْرَةً وَأَصِيلًا
Diyanet Meali:“(Bu Kur’an, başkalarından) yazıp aldığı öncekilere ait efsanelerdir. Bunlar ona sabah akşam okunmaktadır” dediler. *
27:68لَقَدْ وُعِدْنَا هَٰذَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا مِنْ قَبْلُ إِنْ هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:“Andolsun, bizler de bizden önce babalarımız da bununla tehdit edilmiştik. Bu, öncekilerin masallarından başka bir şey değildir.” *
46:17فَيَقُولُ مَا هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:O da, “Bu, eskilerin masallarından başka bir şey değildir” diyordu.
68:15إِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:Âyetlerimiz kendisine okunduğu zaman, “Öncekilerin masalları!” der. *
83:13إِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
Diyanet Meali:Ona âyetlerimiz okununca, “Eskilerin masalları” der. *

مُصَيْطِر : İsim. İsm-i Fâil. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). Aslı: مُسَيْطِرٌ

52:37أَمْ عِنْدَهُمْ خَزَائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُصَيْطِرُونَ
Diyanet Meali:Yoksa, Rabbinin hazineleri onların yanında mıdır? Ya da her şeye hâkim olan kendileri midir? *
88:22لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ
Diyanet Meali:Sen, onlar üzerinde bir zorba değilsin. *