ج م د

KÖK HARFLER:  ج م د

ANLAM: 

جَمَدَ: 

  1. (Su) buz kesmek, donmak, katılaşmak, kurumak. 
  2. (Bir kişi ya da şey) sabit ya da hareketsiz kalmak; büyümekten aciz olmak, donuk ya da ölü olmak; aptal olmak; hareketsiz, durgun olmak.

AÇIKLAMA:

Bu kökün asıl anlamı “sıvı bir şeyin soğuktan veya başka bir nedenden ötürü donması, katılaşması”dır. Yağmurun az yağması ve kuraklık için de kullanılır. (Mekâyıs 223)

DİĞER BAZI TÜREVLERİ:

جَمَدَ (geniş zamanlı يَجْمَدُ mastar isim جُمُودٌ):

جَمَدَ الْمَاءُ : Su buz kesti, dondu, katılaştı, kurudu.

جَمَدَ : O kişi ya da şey sabit ya da hareketsiz kaldı; o kişi ya da şey büyümekten acizdi, donuktu ya da ölüydü ya da o hale geldi; aptaldı ya da o hale geldi; hareketsiz; durgundu ya da durgunlaştı.

جَمَدَتْ عَيْنُهُ : Biraz gözyaşı döktü.

جَمَدَتْ يَدُهُ : Cimriydi ya da o hale geldi; az bir kazancı vardı.

جَامِدٌ : (Su için kullanıldığında) buz gibi; donmakta; dondurulmuş; donuktu ya da ölüydü; büyümekten aciz; aptal; kuru (dişi hali: جَامِدَةٌ).

رَجُلٌ جَامِدُ الْحَالِ : Durgun halde bir adam.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek
جَامِدَةٌ isim 1 Akıcı olmayan, sabit, hareketsiz 27/88

Toplam 1

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Cemd جَمْد Donmak.
Cemed جَمَد Dondurmak.
Câmid(e) جَامِد Ruhsuz, sert, katı madde. Cansız. Çoğul: Cevâmid
Cemâdat جَمَادَات Cansızlar, cansız varlıklar.
Cemâdiyyet ——— Katılık.
Tecmîd تَجْمِيد Dondurma, dondurulma.
Mücemmed مُجَمَّد Dondurulmuş.
İcmâd إِجْمَاد Dondurma, camidleştirme.
İncimâd اِنْجِمَاد Donma. Buzlanma. Sertleşme.

Bu kökün asıl anlamı “sıvı bir şeyin soğuktan veya başka bir nedenden ötürü donması, katılaşması”dır. Yağmurun az yağması ve kuraklık için de kullanılır. (Mekâyıs 223)

Cemaziye’l evvel ( جماداء الوّل ) kelimesi “birinci don ayı” anlamındadır. Arapça ay adları İslam öncesi dönemde güneş takvimine uygun olarak mevsim olaylarına göre adlandırılmıştır (Nişanyan Sözlük). 

Cemaziye’l âhir kelimesinde de benzer şekilde bir mana söz konusudur.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

جَامِدَةٌ : İsim. İsm-i Fâil. Müennes.

27:88 وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ
Diyanet Meali: Dağları görürsün, onları hareketsiz sanırsın. Hâlbuki onlar bulutların geçişi gibi hareket ederler.