KÖK HARFLER:  ج ب ب

ANLAM: 

جَبَّ: Bir şeyi kesmek, kesip ayırmak.

AÇIKLAMA:

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَأَلْقُوهُ فِي غَيَابَةِ الْجُبِّ Ve onu bir kuyunun dibine atınız (12/10). Yani, “onu taşla örülmemiş bir kuyuya atın.” Bu tür kuyuların جُبٌّ diye adlandırılmasının nedeni, ya onun bir cebûb’da (جُبُوب) yani sert ya da engebeli bir arazi de kazılmış, açılmış olmasıdır ya da kuyunun sadece kesilmiş, kazanılmış, açılmış olması, içinin taşla örtülmüş olmamasıdır.

جَبّ : Bir nesneyi kökünden kesmek. Örneğin “hurma ağaçlarını dölledi” anlamındaki جَبَّ النَّخْلَ kullanımında bu anlatılmak istenir. “Hurma ağaçlarını dölleme zamanı” anlamında زَمَنُ اْلجِبَابِ denmiştir. Bu kullanımıyla “kesim, devşirme zamanı” anlamına gelen زَمَنُ الصِّرَامِ kullanımına benzer. 

بَعِيرٌ أَجَبُّ : Hörgücü kesilmiş erkek deve. Hörgücü kesilmiş dişi deveye ise نَاقَةٌ جَبَّاءُ denir. Bu kullanımıyla, “eli kesilmiş kişi” için kullanılan (eril) أَقْطَعُ ve (dişil) قَطْعَاءُ kullanımlarına benzer.

خَصِيٌّ مَجْبُوبٌ : Zekeri, erkeklik organı kökünden kesilmiş olan.

“Bir tür elbise” olan جُبَّةٌ de bu kökten gelir. “Mızrak sapının ucunun içine girdiği temren” buna benzetilerek, ona da جُبَّةٌ denmiştir.

جُبَاب : Develerin sütünün yüzeyine çıkan “زُبْدٌ” gibi ya da onun biçiminde olan bir nesne. 

جَبَّتِ الْمَرْأةُ النِّسَاءَ حُسْنًا : Kadın, güzellik olarak diğer kadınlara galip, üstün geldi. Burada, “kat’, kesme” (قَطْعٌ) anlamındaki جَبٌّ kelimesinden müsteâr olarak kullanılmıştır. Bu kullanımıyla Arapların “Münazarada veya çekişmede ona kati’, keskin bir üstünlük sağladım” anlamında söyledikleri قَطَعْتُهُ فِي الْمُنَاظَرَةِ وَالْمُنَازَعَةِ kullanımına benzer. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

جَبَّ (geniş zaman يَجُبُّ mastar isim جَبٌّ):

جَبَّهُ : O şeyi kesti, kesip ayırdı.

جَبَّ الْقَوْمَ : İnsanların üstesinden geldi.

جُبٌّ : Kuyu; taş veya benzeri şeylerle örtülmemiş kuyu; derin bir kuyu; çok fazla su barındıran kuyu; geniş veya büyük kuyu.

جُبَّةٌ : Bilindik bir giysi (ya da ceket).