أ س س

KÖK HARFLER:  أ س س

ANLAM: 

أَسَّسَ : Bir şeyi (bina vb.) kurmak; sınırlarını çizmek ve temellerini atmak; inşa etmek, inşayı başlatmak.

AÇIKLAMA:

أَسَّسَ بُنْيَانَهُ deyimi, binası için bir temel attı demektir. Bu anlamı veren أُسٌّ ve أَسَاسٌ kelimesi, binanın üzerinde yapıldığı kaidedir. أُسّ ’ün çoğulu, أَسَاس şeklinde gelir. أَسَاسٌ kelimesinin de çoğulu ise أُسُس kelimesidir.

“Bu eski zamanlardaydı ya da zamanın başlarındaydı” anlamında 

كَانَ ذَلِكَ عَلَى أُسِّ الدَّهْرِ denir ki, bu Arapların كَانَ ذَلِكَ عَلَى وَجْهِ الدَّهْرِ sözleriyle eş anlamlıdır.

DİĞER BAZI TÜREVLER:

اَسَّسَ (mastar isim تَاْسِيسٌ) : Tesis etti,  (bir temel üzerine) kurdu.

اَسَّسَهُ : anlamları: (1) Onu kurdu; ( 2) sınırlarını çizdi ve temellerini attı; (3) onu başlattı; (4) onu inşa etti, mesela bir evi vb.

اَسَاسٌ : anlamları: (1) Temel; bir binanın altyapısı; (2) bir başlangıç, orijin, bir şeyin kaynağı ya da kökü.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
أَسَّسَfiil-II3Tesis etti9/108Meçhulü: أُسِّسَ

Toplam3


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • تَأْسِيسٌ

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Esâs أَسَاس Bir şeyin özünü oluşturan ana öge, temel. Kök.
Esâsî, Esâsiyye, Esâsen, Esâslı
Üss أُسّ Esas, asıl. Kök, temel.
Öz ——— Asıl. Temel, başlangıç. Bir şeyin en kuvvetli veya kıvamlı bölümü, hülasa, zübde. Kendi, zat. Kalıcı, değişmez olan, gelip geçici olmayan, her zaman var olmakta olan varlık.
Te’sîs تَأْسِيس Kurma, temelleştirme, esaslar koyma.
Te’sîsât تَأْسِيسَات Birbirine bağlı döşenmiş aletler veya araçların tümü.
Müesses مُؤَسَّس Kurulu, kurulmuş.Tesis olunmuş.
Müessese مُؤَسَّسَة Kuruluş, kurum. Bina Çoğul: Müessesât
Teessüs تَأَسُّس 1: Kurulma, ortaya çıkma. 2: Yerleşme, temelleşme, kökleşme.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَسَّسَ : Fiil-II. Meçhulü: أُسِّسَ

9:108 لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَىٰ مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِيهِ
Diyanet Meali: İlk günden temeli takva (Allah’a karşı gelmekten sakınmak) üzerine kurulan mescit (Kuba mescidi), içinde namaz kılmana elbette daha lâyıktır.
9:109 أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَىٰ تَقْوَىٰ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٍ خَيْرٌ
Diyanet Meali: Binasını takva (Allah’a karşı gelmekten sakınmak) ve O’nun rızasını kazanmak temeli üzerine kuran kimse mi daha hayırlıdır..
9:109 أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٍ
Diyanet Meali: … yoksa binasını çökmeye yüz tutmuş bir yarın kenarına kurup, (onunla birlikte kendisi de cehennem ateşine yuvarlanan kimse mi)?