ج ر ع

KÖK HARFLER:  ج ر ع

ANLAM: 

جَرَعَ : Yudumlamak.

AÇIKLAMA:

Fiili olarak “Suyu yuttu ya da yudum yudum yuttu” anlamında dördüncü babdan جَرِعَ الْمَاءَ-يَجْرَعُ şeklinde kullanılır. Bir görüşe göre ise, üçüncü babdan جَرَعَ şeklinde de kullanılır. 

تَجَرَّعَ الْمَاءَ : Kendini suyu yutmaya zorladı. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: يَتَجَرَّعُهُ وَلاَ يَكَادُ يُسِيغُهُ Yutmaya çalışacak, boğazından geçiremeyecek (14/17).

جُرْعَةٌ : Bir içişte yutulacak kadar olan su, “bir yudum”. 

أَفْلَتَ بِجُرَيْعَةِ الذَّقْنِ : Bir yudumluk nefesle kurtuldu. 

نَوْقٌ مَجَارِيعُ : Memelerinde sadece bir yudumluk süt kalmış dişi develer. 

أَجْرَعُ ve جَرْعَاءُ : Hiçbir bitki yetiştirmeyen kum. Bunlar sanki onun “tohumları yuttuğu” söylenmek istenir. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

جَرَعَ (geniş zaman يَجْرَعُ mastar isim جَرْعٌ):

جَرَعَ الْمَاءَ : Suyu yudumladı.

تَجَرَّعَ الْمَاءَ : Gayri ihtiyari hareket eden biri gibi suyu ard arda küçük yudumlarla içti; suyu alelacele içti ya da suyu azar azar içti.

جُرْعَةٌ : Sudan bir yudum veya yakın miktarda içildi; bir yudum ya da bir gıdım.

جَرْعَةٌ ve جِرْعَةٌ ve جَرْعَةٌ : Suyu yudumlayarak içme. 

 جُرْعَةٌ : Birinin yudumlayarak içtiği ya da birinin ağız dolusu içtiği ya da küçük çapta su kıtlığı.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
تَجَرَّعَ fiil-V 1 İçmeye çalıştı, yutkundu 14/17

Toplam 1

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • جَرَعَ
    • شَرِبَ > bak: ش ر ب
    • بَلَعَ > bak: ب ل ع
    • اِبْتَلَعَ > bak: ب ل ع
    • اِجْتَرَعَ > bu kök
    • تَجَرَّعَ > bu kök
    • اِحْتَسَى
    • نَهَلَ
    • رَشَفَ

Zıt Manada Kelimeler

  • جَرَعَ
    • نَفَلَ > bak: ن ف ل
    • لَفَظَ > bak: ل ف ظ
    • بَصَقَ
    • بَزَقَ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Cer’ جَرْع Suyu yudumlayarak içme.
Cür’a جُرْعَة Bir yudumluk su. İçim, yudum. 
Tecerru’ تَجَرُّع Yudum yudum ve süzerek içmek.
Mütecerri’ مُتَجَرِّع Yudumlayarak içen.
İctirâ اِجْتِرَاع Suyu soluk almadan birden içme.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

تَجَرَّعَ : Fiil-V.

14:17 يَتَجَرَّعُهُ وَلَا يَكَادُ يُسِيغُهُ
Diyanet Meali: Onu yudumlamaya çalışacak fakat boğazından geçiremeyecektir.