ج د ر

KÖK HARFLER:  ج د ر

ANLAM: 

جَدَرَ: 

  1. Duvarı inşa etmek, yapmak ya da örmek. 
  2. (Bir kişi ya da şey) uygun, yatkın, münasip, elverişli, denk, muvafık olmak; örtüşmek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

جَدَرَ (geniş zamanlı يَجْدُرُ mastar isim جَدْرًا): O kişi bir mazruf duvarı inşa etti, yaptı ya da ördü.

جَدُرَ (geniş zamanlı يَجْدُرُ mastar isim جُدَارَةٌ): O kişi ya da şey uygundu, yatkındı, münasipti, elverişliydi, denkti, muvafıktı, örtüşmekteydi veya o hale geldi.

جَدُرَ بِهِ : O şey için uygun veya yatkındı ya da o hale geldi.

جَدُرَ اَنْ يَفْعَلَ كَذَا : Böyle bir şeyi yapmak için uygun veya yatkındı ya da o hale geldi.

جَدَرَهُ : O kişiyi ya da şeyi uygun, münasip, yetkin hale getirdi ya da o şekilde görüyordu.

الاَجْدَرُ İsmi tafdil olup “daha layık ve daha ehil olan” manasına gelir.

مَا اَجْدَرَ بِالْخَيْرِ : O kişi iyi olana ne kadar uygundu.

جَدْرٌ ve جِدَارٌ : Duvar; ya da mazruf duvarı; bir duvarın temeli ya da cephesi; suyu muhafaza etmek için dallarla kurulmuş çit ya da set (çoğul hali جُدُرٌ).

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
اَجْدَرُ isim 1 Daha layık, Daha ehil 9/97
جِدَارٌ isim 3 Duvar 18/77 Çoğul: جُدُرٌ

Toplam 4


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • جَدِيرٌ

AÇIKLAMA:

CİDÂR ile HÂİT kelimeleri arasındaki fark

( ج د ر – ح و ط )

Hâit ve cidâr kelimeleri “duvar” anlamındadır. Aradaki fark şudur: Hâit derken yerin etrafını çeviren özelliği öne çıkarılmıştır, cidâr derken ise belirginliği ve yüksekliği vurgulanmış olmaktadır. (Müfredât 239) Bknz: ( ح و ط )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Cidâr جِدَار Duvar. Zar. Çoğul: Cüdür
Cedîr جَدِير Layık, münasib, uygun. Çoğul: Cüdrân
Ecder أَجْدَر Daha büyük. Pek münasib.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَجْدَرُ : İsim.

9:97 الْأَعْرَابُ أَشَدُّ كُفْرًا وَنِفَاقًا وَأَجْدَرُ أَلَّا يَعْلَمُوا حُدُودَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ
Diyanet Meali: Bedevîler inkâr ve nifak bakımından daha ileri ve Allah’ın peygamberine indirdiği hükümlerin sınırlarını tanımamaya daha yatkındırlar. 

جِدَارٌ : İsim. Çoğulu: جُدُرٌ

18:77 فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنْقَضَّ فَأَقَامَهُ
Diyanet Meali: Derken orada yıkılmaya yüz tutmuş bir duvar gördüler. Adam hemen o duvarı doğrulttu. 
18:82 وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ
Diyanet Meali: Duvar ise şehirdeki iki yetim çocuğa ait idi. 
59:14 لَا يُقَاتِلُونَكُمْ جَمِيعًا إِلَّا فِي قُرًى مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَرَاءِ جُدُرٍ
Diyanet Meali: Onlar müstahkem kaleler içinde veya duvarlar arkasında olmadan sizinle toplu hâlde savaşmazlar.