ت ر ك

KÖK HARFLER:  ت ر ك

ANLAM: 

تَرَكَ : Birisini bırakmak, terk etmek; yüz üstü bırakmak. Bilerek, baskı sonucu ya da zorunluluktan ötürü bırakmak. Bir yerden ayrılmak veya uzaklaşmak. Birisini bırakıp gitmek, ondan ayrılmak. Bir şeyi gözden çıkarmak. Bir şeyi kendi haline bırakmak. Bir şeyi ihmal etmek, boşlamak, yarım bırakmak.

AÇIKLAMA:

Terk etmek, bir şeyi ya bilerek ve tercih ederek reddetmektir veya zoraki olarak, mecbur kalındığı için bırakmaktır. 

Tereke, bir kişinin ölümünden sonra bıraktığı mal vesairedir. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVER:

تَرَكَ (geniş zamanlı يَتْرُكُ mastar isim تَرْكٌ):

تَرَكَهُ : anlamları: (1) Onu bıraktı, terk etti, onu yüz üstü bıraktı veya bilerek, baskı sonucu ya da zorunluluktan ötürü bıraktı; (2) oradan (o yerden) ayrıldı veya uzaklaştı; (3) onu bıraktı, terk etti, ondan vaz geçti, onu bırakıp gitti ve ondan ayrıldı; (4) onu (o şeyi) gözden çıkardı, değersizmiş gibi attı; (5) onu kendi haline bıraktı; (6) onu boşladı, ihmal etti veya yarım bıraktı.

تَرَكَ ayrıca, ona neden oldu veya onu yaptı anlamına da gelir.

تَارِكٌ (İsmi fail): Terk eden, bırakan.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnek ÂyetAçıklama
تَرَكَfiil-I40Terketti, bıraktı4/9Meçhul Muzari: يُتْرَكُ
تَارِكٌisim3Terk eden, bırakan11/12

Toplam43


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Terk تَرْك 1: Bırakma, ayrılma. 2: Vazgeçme. 3: Bakmama, ihmal etme.
Târik تَارِك Terkeden, vazgeçen, bırakan.
Metrûk مَتْرُوك Bırakılmış, terk edilmiş.
Tereke تَرَكَة Miras.
İtrâk إِتْرَاك Bırakma, vazgeçme, terkettirme.
Mütârik مُتَارِك Karşılıklı olarak terkeden, bırakan. Mütareke eden.
Mütâreke مُتَارَكَة Ateşkes.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

تَرَكَ : Fiil-I. Meçhul Muzari: يُتْرَكُ

2:17 ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يُبْصِرُونَ
Diyanet Meali: Allah ışıklarını yok ediverir de onları göremez bir şekilde karanlıklar içinde bırakıverir.
2:180 إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ
Diyanet Meali: Sizden birinize ölüm gelip çattığı zaman, eğer geride bir hayır (mal) bırakmışsa, anaya, babaya … vasiyette bulunması (size farz kılındı).
2:248 فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَىٰ وَآلُ هَارُونَ
Diyanet Meali: Onda Rabbinizden bir güven duygusu ve huzur ile Mûsâ ailesinin, Hârûn ailesinin geriye bıraktığından kalıntılar vardır. 
2:264 فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْدًا
Diyanet Meali: Böylesinin durumu, üzerinde biraz toprak bulunan ve maruz kaldığı şiddetli yağmurun kendisini çıplak bıraktığı bir kayanın durumu gibidir. 
4:7 لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ
Diyanet Meali: Ana, baba ve akrabaların (miras olarak) bıraktıklarından erkeklere bir pay vardır. 
4:7 وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ
Diyanet Meali: Ana, baba ve akrabaların bıraktıklarından kadınlara da bir pay vardır.
4:9 وَلْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعَافًا
Diyanet Meali: Kendileri, geriye zayıf çocuklar bıraktıkları takdirde, (onlar hakkında endişeye kapılanlar), (yetimler hakkında da) ürperip korksunlar. 
4:11 فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ
Diyanet Meali: (Çocuklar sadece) ikiden fazla kız iseler, (ölenin geriye) bıraktığının üçte ikisi onlarındır.  
4:11 وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ
Diyanet Meali: Ölenin çocuğu varsa, geriye bıraktığı maldan, ana babasından her birinin altıda bir hissesi vardır. 
4:12 وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ
Diyanet Meali: Eğer çocukları yoksa, karılarınızın geriye bıraktıklarının yarısı sizindir. 
4:12 فَإِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ
Diyanet Meali: Eğer çocukları varsa, bıraktıklarının dörtte biri sizindir.
4:12 وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ وَلَدٌ
Diyanet Meali: Eğer sizin çocuğunuz yoksa, bıraktığınızın dörtte biri onlarındır. 
4:12 فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ
Diyanet Meali: Eğer çocuğunuz varsa, bıraktığınızın sekizde biri onlarındır.
4:33 وَلِكُلٍّ جَعَلْنَا مَوَالِيَ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ
Diyanet Meali: (Erkek ve kadından) her biri için ana-babanın ve akrabanın bıraktıklarından (pay alan) varisler kıldık. 
4:176 إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ
Diyanet Meali: Çocuğu olmayan bir kişi ölür de kız kardeşi bulunursa, bıraktığı malın yarısı onundur. 
4:176 فَإِنْ كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ
Diyanet Meali: Eğer kız kardeşler iki iseler, (erkek kardeşin) bıraktığının üçte ikisi onlarındır. 
6:94 وَتَرَكْتُمْ مَا خَوَّلْنَاكُمْ وَرَاءَ ظُهُورِكُمْ
Diyanet Meali: Andolsun, sizi ilk defa yarattığımız gibi teker teker bize geldiniz. Size verdiğimiz dünyalık nimetleri de arkanızda bıraktınız. 
7:176 فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ
Diyanet Meali: Onun durumu köpeğin durumu gibidir: Üzerine varsan da dilini sarkıtıp solur; kendi hâline bıraksan da dilini sarkıtıp solur. 
9:16 أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَكُوا وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ
Diyanet Meali: Yoksa; Allah içinizden, cihad edenleri ayırt etmeden bırakılacağınızı mı sandınız? 
11:87 قَالُوا يَا شُعَيْبُ أَصَلَاتُكَ تَأْمُرُكَ أَنْ نَتْرُكَ مَا يَعْبُدُ آبَاؤُنَا
Diyanet Meali: Dediler ki: “Ey Şu’ayb! Babalarımızın taptığını terk etmemizi sana namazın mı emrediyor. 
12:17 إِنَّا ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ وَتَرَكْنَا يُوسُفَ عِنْدَ مَتَاعِنَا فَأَكَلَهُ الذِّئْبُ
Diyanet Meali: Biz yarışa girmiştik. Yûsuf’u da eşyamızın yanında bırakmıştık. (Bir de ne görelim) onu kurt yemiş. 
12:37 إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ
Diyanet Meali: Ben, Allah’a inanmayan ve ahireti inkâr eden bir milletin dinini bıraktım.
16:61 وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَا تَرَكَ عَلَيْهَا مِنْ دَابَّةٍ
Diyanet Meali: Eğer Allah, insanları zulümleri yüzünden hemen cezalandırsaydı, yeryüzünde hiçbir canlı bırakmazdı. 
18:99 وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ
Diyanet Meali: O gün biz onları bırakırız, dalga dalga birbirlerine karışırlar. 
23:100 لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ
Diyanet Meali: Terk ettiğim dünyada salih bir amel yapayım…
26:146 أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ
Diyanet Meali: “Siz burada…. güven içinde bırakılacak mısınız?” *
29:2 أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ
Diyanet Meali: İnsanlar, “İnandık” demekle imtihan edilmeden bırakılacaklarını mı zannederler. *
29:35 وَلَقَدْ تَرَكْنَا مِنْهَا آيَةً بَيِّنَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
Diyanet Meali: Andolsun biz, aklını kullanacak bir kavm için o memleketten ibret alınacak apaçık bir delil bıraktık. *
35:45 وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَىٰ ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ
Diyanet Meali: Eğer Allah, insanları kazandıkları yüzünden hemen cezalandıracak olsaydı, yerkürenin sırtında hiçbir canlı bırakmazdı. 
37:78 وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
Diyanet Meali: Sonradan gelenler arasında ona güzel bir ad bıraktık. *
37:108 وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
Diyanet Meali: Sonradan gelenler arasında ona güzel bir ad bıraktık. *
37:119 وَتَرَكْنَا عَلَيْهِمَا فِي الْآخِرِينَ
Diyanet Meali: Sonradan gelenler arasında onlara güzel birer ad bıraktık. *
37:129 وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
Diyanet Meali: Sonradan gelenler arasında ona güzel bir ad bıraktık. *
44:24 وَاتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوًا إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ
Diyanet Meali: “Denizi açık hâlde bırak.”  Çünkü onlar boğulacak bir ordudur. *
44:25 كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
Diyanet Meali: Onlar geride nice bahçeler, nice pınarlar bıraktılar. *
51:37 وَتَرَكْنَا فِيهَا آيَةً لِلَّذِينَ يَخَافُونَ الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
Diyanet Meali: Orada, elem dolu azaptan korkacaklar için bir ibret bıraktık. *
54:15 وَلَقَدْ تَرَكْنَاهَا آيَةً فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ
Diyanet Meali: Andolsun, biz onu (tufan olayını) bir ibret olarak bıraktık. Var mı düşünüp öğüt alan? *
59:5 مَا قَطَعْتُمْ مِنْ لِينَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوهَا قَائِمَةً عَلَىٰ أُصُولِهَا فَبِإِذْنِ اللَّهِ
Diyanet Meali: (Savaş gereği,) hurma ağaçlarından her neyi kestiniz, yahut (kesmeyip) kökleri üzerinde dikili bıraktınızsa hep Allah’ın izniyledir. 
62:11 وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا
Diyanet Meali: (Durum böyle iken) onlar bir ticaret veya bir oyun eğlence gördükleri zaman hemen dağılıp ona koştular ve seni ayakta bıraktılar.
75:36 أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدًى
Diyanet Meali: İnsan, kendisinin başıboş bırakılacağını mı zanneder. *

تَارِكٌ : İsim. İsm-i Fâil.

11:12 فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعْضَ مَا يُوحَىٰ إِلَيْكَ وَضَائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ
Diyanet Meali: (Ey Muhammed!) Belki de sen, (…den dolayı) sana vahyolunanlardan bir kısmını göz ardı edeceksin ve o yüzden göğsün daralacak. 
11:53 مَا جِئْتَنَا بِبَيِّنَةٍ وَمَا نَحْنُ بِتَارِكِي آلِهَتِنَا عَنْ قَوْلِكَ
Diyanet Meali: Sen bize açık bir mucize getirmedin. Biz de senin sözünle ilâhlarımızı bırakacak değiliz. 
37:36 وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُو آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَجْنُونٍ
Diyanet Meali: “Biz, deli bir şair için ilâhlarımızı mı terk edeceğiz?” diyorlardı. *