KÖK HARFLER: ر ق م
ANLAM:
رَقَمَ : Bir kitap veya mektup yazmak; mühürlemek, damgalamak, damga basmak, mühür basmak.
AÇIKLAMA:
رَقْمٌ : Kalın bir şekilde, çizgi şeklinde bir iz, işaret bırakmak, çizmek veya yazmak. Bunun “yazıya noktalar koymak, yazıyı noktalamak” anlamında olduğu da söylenmiştir. Yüce Allah’ın şu sözü her iki anlama da hamledilmiştir: كِتَابٌ مَرْقُومٌ : Rakamlanmış bir kitaptır (83/9). Harfî olarak “Filan kişiyi suya yazı yazar” anlamına gelen فُلاَنٌ يَرْقُمُ فِي الْمَاءِ sözü “işlerdeki, meselelerdeki ustalığı, mahareti” ifade etmek için söylenen bir darbımeseldir.
أَصْحَابُ الرَّقِيمِ : Ashâbu’r-Rakîm. Bunun bir yer adı olduğu söylenmiştir. Bir görüşe göre ise, “üzerine isimlerinin yazılmış olduğu (رُقِمَ) bir taşa” nispet edilerek böyle adlandırılmışlardır.
رَقْمَتَا الْحِمَارِ : Eşeğin her iki sağrısının üzerinde bulunan iz, işaret.
أَرْضٌ مَرْقُومَةٌ : İçinde bitkinin izi bulunan arazi. “Üzerinde yazı izi bulunan şeye” benzetme yapılarak böyle adlandırılmıştır.
رَقْمِيَّاتٌ : Medine’de bir yere nispet edilen oklar. (Müfredât)
DİĞER BAZI TÜREVLER:
رَقَمَ (geniş zaman يَرْقُمُ mastar ismi رَقْمٌ):
رَقَّمَ : Bir kitap veya mektup yazdı; mühürledi, damgaladı, damga bastı ya da mühür bastı.
رَقَمَ الْكِتَابَ : Yazıyı noktalarla veya puntolarla işaretledi ve harflerini belirgin veya sade bir hale getirdi.
رَقَّمَ الثَّوْبَ : Elbiseyi veya kumaş parçasını şekillendirdi, süsledi ve onu şeritli hale getirdi.
رَقَمْتُ الشَّىْءَ : Diğer şeylerden ayırmak için o şeyi işaretledim, örneğin yazarak vb. bir şekilde.
رَقَمَ الْبَعِيرَ : Deveyi dağladı.
رَقِيمٌ : Bir işaret gibi belirli bir süs ile şekillendirilmiş, renklendirilmiş veya süslenmiş herhangi bir elbise veya kumaş parçası; bir kitap veya yazı.
اَلرَّقِيمُ : Yazı; yazıt. Bazı tefsircilere göre, mağarada kalanların isimlerinin ve soylarının ve sığındıkları mağaranın kapısında işlenmiş hikayelerinin yazıldığı veya nakşedildiği bir kitabe; geldikleri kasaba veya köyün adı, mağaranın içinde bulunduğu dağın veya vadinin ya da köpeklerinin adı.
مَرْقُومٌ : Yazılmış; mühürlenmiş, damgalanmış veya damga basılmış; noktalar veya puntolarla işaretlenmiş bir yazı.
دَابَّةٌ مَرْقُومَةٌ : Dağlanmış bir hayvan.
اَرْضٌ مَرْقُومَةٌ : Az bir yeşilliğin olduğu bir arazi.
دَاهِيَةٌ رَقِيمَةٌ : Büyük bir felaket.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| رَقِيمٌ | isim | 1 | Yazılmış, yazılı | 18/9 |
| مَرْقُومٌ | isim | 2 | Yazılmış, yazılı | 83/9 |
|
| Toplam | 3 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Kök Harflerinin Yer Değişimi
Mahreci Benzeyen Kökler
Benzer Manada Kelimeler
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Rakm | رَقْم | Yazmak. |
|
| Râkım | رَاقِم | 1: Bir yerin deniz seviyesinden yükseklik derecesi. Kod. 2: Rakam yazan. |
|
| Rakîm | رَقِيم | Yazılmış nesne. |
|
| Rakîme | رَقِيمَة | Yazılmış kağıt. Çizen. |
|
| Rakam | رَقَم | Sayıları göstermek için kullanılan işaretlerden her biri. |
|
| Merkûm | مَرْقُوم | Yazılmış. |
|
| Erkâm | أَرْقَام | Rakamlar. Sayı işaretleri. |
|
| Mirkâm | مِرْقَام | Kalem. | Çoğul: Merâkım |
| Terkîm | تَرْقِيم | Rakamlamak, rakam koymak. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
رَقِيمٌ : İsim.
| 18:9 | أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا |
| Diyanet Meali: | Yoksa sen, (sadece) Ashab-ı Kehf ve Ashab-ı Rakîm’i mi bizim ibret verici delillerimizden sandın? * |
مَرْقُومٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl.
| 83:9 | كِتَابٌ مَرْقُومٌ |
| Diyanet Meali: | O, yazılmış bir kitaptır. * |
| 83:20 | كِتَابٌ مَرْقُومٌ |
| Diyanet Meali: | O, yazılmış bir kitaptır. * |