KÖK HARFLER: م ر أ
ANLAM:
مَرَأَ / مَرِأَ / مَرُأَ: (Yiyecek) iyi, kolayca sindirilebilir, boğazdan kolay geçen, sağlıklı olmak.
مَرِأَ : Biçim veya konuşma olarak bir kadın gibi oldu.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| مَرٖىءٌ | isim | 1 | Boğazdan kolayca geçen, afiyet verici | 4/4 |
| مَرْءٌ | isim | 4 | Erkek şahıs, adam | 8/24 |
| إِمْرَءٌ | isim | 7 | Erkek kişi, kimse | 19/28 |
| إِمْرَأَةٌ | isim | 26 | Kadın, karı, dişi şahıs | 12/30 |
|
| Toplam | 38 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Kök Harflerinin Yer Değişimi
Mahreci Benzeyen Kökler
Benzer Manada Kelimeler
- مَرَأَ (a)
- مَرَأَ (b)
- نَفَعَ > bak: ن ف ع
- أَفَادَ
- أَجْدَى
- مَرْءٌ
- مَرِيءٌ
- مُرُوءَةٌ
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Mer’ | مَرْء | Er, erkek. Güzel manzara. |
| Merî’ | مَرِيئ | Yemek borusu. Boğazdan kolayca geçen. |
| İmree(t) | إِمْرَأَة | Kadın. Hatun. Avrat. |
| Murûet (Mürüvvet) | مُرُوءَة | İnsaniyet, mertlik, yiğitlik. Cömertlik, iyilikseverlik. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
مَرٖىءٌ : İsim.
| 4:4 | فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا |
| Diyanet Meali: | Eğer kendi istekleriyle o mehrin bir kısmını size bağışlarlarsa, onu da afiyetle yiyin. |
مَرْءٌ : İsim.
| 2:102 | فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ |
| Diyanet Meali: | Böylece (insanlar) onlardan kişi ile karısını birbirinden ayıracakları sihri öğreniyorlardı. |
| 8:24 | وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ |
| Diyanet Meali: | Ve bilin ki Allah, kişi ile kalbi arasına girer. Yine bilin ki, O’nun huzurunda toplanacaksınız. |
| 78:40 | يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ |
| Diyanet Meali: | Kişinin önceden elleriyle yaptıklarına bakacağı gün… |
| 80:34 | يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ |
| Diyanet Meali: | Kişinin kardeşinden … kaçacağı gün…* |
إِمْرَءٌ / إِمْرِئٌ / إِمْرُؤٌ : İsim.
| 4:176 | إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ |
| Diyanet Meali: | Çocuğu olmayan bir kişi ölür de kız kardeşi bulunursa, bıraktığı malın yarısı onundur. |
| 19:28 | يَا أُخْتَ هَارُونَ مَا كَانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ |
| Diyanet Meali: | “Ey Hârûn’un kız kardeşi! Senin baban kötü bir kimse değildi.” |
| 24:11 | لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ |
| Diyanet Meali: | Onlardan her biri için, işledikleri günahın cezası vardır. |
| 52:21 | كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِينٌ |
| Diyanet Meali: | Herkes kazandığı karşılığında rehindir. |
| 70:38 | أَيَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٍ |
| Diyanet Meali: | Onlardan her biri Naîm cennetine sokulacağını mı umuyor? * |
| 74:52 | بَلْ يُرِيدُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُؤْتَىٰ صُحُفًا مُنَشَّرَةً |
| Diyanet Meali: | Hatta onlardan her bir kişi, kendisine açılmış sahifeler verilmesini istiyor. * |
| 80:37 | لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ |
| Diyanet Meali: | İşte o gün onlardan herkesin kendini meşgul edecek bir işi vardır. * |
إِمْرَأَةٌ : İsim. Müennes.
| 2:282 | فَإِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ |
| Diyanet Meali: | (Bu işleme) şahitliklerine güvendiğiniz (iki erkeği); eğer iki erkek olmazsa, bir erkek ve iki kadını şahit tutun. |
| 3:35 | إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي |
| Diyanet Meali: | Hani, İmran’ın karısı, “Rabbim! Karnımdaki çocuğu sırf sana hizmet etmek üzere adadım.” demişti. |
| 3:40 | وَقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَأَتِي عَاقِرٌ |
| Diyanet Meali: | “Bana ihtiyarlık gelip çatmış iken ve karım da kısır iken (benim nasıl çocuğum olabilir?)” |
| 4:12 | وَإِنْ كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ |
| Diyanet Meali: | Eğer kendisine varis olunan bir erkek veya bir kadının evladı ve babası olmaz ve bir erkek veya bir kız kardeşi bulunursa, ona altıda bir düşer. |
| 4:128 | وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا |
| Diyanet Meali: | Eğer bir kadın kocasının, kendisine kötü davranmasından, yahut yüz çevirmesinden endişe ederse, (uzlaşarak aralarını düzeltmelerinde) ikisine de bir günah yoktur. |
| 7:83 | فَأَنْجَيْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Bunun üzerine biz de onu ve karısı dışında aile fertlerini kurtardık. Karısı ise azab içinde kalanlardan oldu. * |
| 11:71 | وَامْرَأَتُهُ قَائِمَةٌ فَضَحِكَتْ فَبَشَّرْنَاهَا بِإِسْحَاقَ |
| Diyanet Meali: | İbrahim’in karısı ayakta idi. (Bu sözleri duyunca) güldü. Ona da İshak’ı müjdeledik.. |
| 11:81 | وَلَا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ إِلَّا امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُهَا مَا أَصَابَهُمْ |
| Diyanet Meali: | “İçinizden kimse ardına bakmasın. Ancak karın müstesna. (Onu bırak.) Çünkü onların (kavminin) başına gelecek olan azap, onun başına da gelecektir.” |
| 12:21 | وَقَالَ الَّذِي اشْتَرَاهُ مِنْ مِصْرَ لِامْرَأَتِهِ أَكْرِمِي مَثْوَاهُ |
| Diyanet Meali: | Onu satın alan Mısırlı kişi, hanımına dedi ki: “Ona iyi bak.” |
| 12:30 | وَقَالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَنْ نَفْسِهِ |
| Diyanet Meali: | Şehirde birtakım kadınlar, “Aziz’in karısı, (hizmetçisi olan) delikanlısından murad almak istemiş.” dediler. |
| 12:51 | قَالَتِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ الْآنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ |
| Diyanet Meali: | Aziz’in karısı ise, “Şimdi gerçek ortaya çıktı…” dedi. |
| 15:60 | إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَا إِنَّهَا لَمِنَ الْغَابِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Lût’un karısı dışında… Biz, onun geride kalanlardan olmasını takdir ettik. * |
| 19:5 | وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَرَائِي وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا |
| Diyanet Meali: | “Gerçek şu ki ben, benden sonra gelecek akrabalarım(ın isyankâr olmaların)dan korkuyorum. Karım ise kısırdır.” |
| 19:8 | قَالَ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا |
| Diyanet Meali: | Zekeriyya, “Rabbim!” “Hanımım kısır iken, benim nasıl çocuğum olur?” dedi. |
| 27:23 | إِنِّي وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَأُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ |
| Diyanet Meali: | “Ben, onlara (Sebe halkına) hükümdarlık eden, kendisine her şeyden bolca verilmiş bir kadın gördüm.” |
| 27:57 | فَأَنْجَيْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَاهَا مِنَ الْغَابِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Biz de onu ve ailesini kurtardık. Ancak karısı başka. Onun geride kalıp helâk olmasını takdir ettik. * |
| 28:9 | وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَلَكَ |
| Diyanet Meali: | Firavun’un karısı şöyle dedi: “Bana da, sana da göz aydınlığı (bir çocuk)!” |
| 28:23 | وَوَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأَتَيْنِ تَذُودَانِ |
| Diyanet Meali: | Bunların yanında da koyunlarını suya salmamak için uğraşan iki kız gördü. |
| 29:32 | لَنُنَجِّيَنَّهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ |
| Diyanet Meali: | “Biz, onu ve ailesini elbette kurtaracağız. Ancak karısı başka. O, geri kalıp helâk edilenlerden olacaktır.” |
| 29:33 | إِنَّا مُنَجُّوكَ وَأَهْلَكَ إِلَّا امْرَأَتَكَ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ |
| Diyanet Meali: | “Biz, seni ve aileni kurtaracağız. Ancak karın başka. O, geride kalıp helâk edilenlerden olacaktır.” |
| 33:50 | وَامْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَهَا لِلنَّبِيِّ |
| Diyanet Meali: | Mehirsiz olarak kendini Peygamber’e bağışlayan, (Peygamber’in de kendisini nikâhlamak istediği) herhangi bir mü’min kadını da (sana helâl kıldık.) |
| 51:29 | فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ |
| Diyanet Meali: | Bunun üzerine karısı bir çığlık kopararak yönelip elini yüzüne vurdu. “Ben kısır bir kocakarıyım (nasıl çocuğum olabilir?)” dedi. * |
| 66:10 | ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ |
| Diyanet Meali: | Allah, inkâr edenlere, Nûh’un karısı (ile Lût’un karısını) örnek gösterdi. |
| 66:10 | وَامْرَأَتَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ |
| Diyanet Meali: | (Allah, inkâr edenlere, Nûh’un karısı) ile Lût’un karısını (örnek gösterdi). Bu ikisi, kullarımızdan iki salih kişinin nikâhları altında bulunuyorlardı. |
| 66:11 | وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ |
| Diyanet Meali: | Allah, iman edenlere ise, Firavun’un karısını örnek gösterdi. |
| 111:4 | وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ |
| Diyanet Meali: | Sırtında odun taşıyarak karısı da (o ateşe girecektir). * |