KÖK HARFLER: م ل ل
ANLAM:
مَلَّ : Bıkmak, usanmak. Sıvışmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
مَلَّ (geniş zaman يَمَلُّ mastar isim مَلَلٌ ve مَلَالٌ ve مَلَالَةٌ): Bıktı, usandı.
مَلَّ (geniş zaman يَمُلُّ mastar isim مَلٌّ): Sıvışıverdi. Teyelledi. Pişirmek için sıcak kül vb.ne soktu.
اَمَلَّ : Yazdırdı.
اَمْلَلْتُ الْكِتَابَ عَلَى الْكَاتِبِ : Kitabı katibe yazdırdım ve onu benden yazdı.
مِلَّةٌ : Din; yol; millet; toplum; ulus.
مَا سَمِعْنَا بِهٰذَا فِى الْمِلَّةِ الْاٰخِرَةِ : Biz bunu son dinde (veya son millette) duymadık (38:7).
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | |
| أَمَلَّ | fiil-IV | 3 | Yazdırdı | 2/282 |
| مِلَّةٌ | isim | 15 | Millet | 22/78 |
| Toplam | 18 |
AÇIKLAMA:
Aslı bu kökten olup, (م ل ي) kökünde ele aldığımız, “yazdırdı” manasına sahip 2 kelime daha vardır (أَمْلَى). Onların ayrı olarak ele alınması daha münasip olmuştur. (Ayet numaraları: 25:5, 47:25) Ayrıca “mühlet verdi” manasına gelen 7 kelime daha vardır ki, onlar da (أَمْلَى) şeklinde yazılmaktadırlar. O kelimeleri de (م ل و) kökünde ele aldık.
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Kök Harflerinin Yer Değişimi
Benzer Manada Kelimeler
- مَلَّ
- مِلَّةٌ
Zıt Manada Kelimeler
- مَلَّ
AÇIKLAMA:
DÎN ile MİLLET kelimeleri arasındaki fark
( د ي ن – م ل ل )
Millet, “şerîatın bütünü”ne, dîn ise, “şerîat mensublarının her birinin sahip oldukları şey”e verilen bir isimdir. Nitekim, fulânun hasenu’d-dîni (falanın dini güzeldir) ifadesi kullanılır. Fakat bu anlamda hasenu’l milleti (milleti güzeldir) ifadesi kullanılmaz. Ancak huve min ehli’l milleti (o millet (dîn) ehlindendir) denilir.
Her millet bir “dîn”dir, oysa her dîn bir “millet” değildir. “Yahudilik”, bir millet’tir, çünkü bünyesinde bir takım şerîatler bulunmaktadır. Oysa “şirk”, bir millet değildir.
“Millet’in aslı, tekrar’dır.” Bu mana, tekrar tekrar gidilip gelinerek çiğnenen yol için söylenen, tarîkun melîlun (işlek yol) ifadesinden alınmıştır.
Dîn kelimesinin aslı, “taat”tır. Dâne’n nâsu li-melikihim, yani “insanlar krallarına itaat ettiler” denilir.(Farklar Sözlüğü 322) Bknz: ( د ي ن )
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Millet | مِلَّة | Bir dinden olanların topluluğu. Din, dil ve tarih beraberliği bulunan insan cemaatı. | Çoğulu: Milel |
| Milliyet | مِلِّيَّة | Ümmet. Aralarında din, dil ve tarih birliği olan topluluktaki hal. Millet olma. | |
| Millî | مِلِّى | Milletle ilgili, millete özgü, ulusal. | |
| Melûl | مَلُول | Üzgün. Kırgın. | |
| Melâl | مَلَال | Can sıkıntısı, usanç. | |
| Temellül | تَمَلُّل | Bir milletin ferdi olma, milletlenme. | |
| Mütemellil | مُتَمَلِّل | Aynı milletten olan. |
Mel mel bakmak deyimi, “melul melul” deyiminden evrilmiştir. (Nişanyan Sözlük)
Beyne’l-milel: Milletler arası, uluslararası.
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
اَمَلَّ : Fiil-IV.
| 2:282 | وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ |
| Diyanet Meali: | Üzerinde hak olan (borçlu) da yazdırsın. |
| 2:282 | فَإِنْ كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ |
| Diyanet Meali: | Eğer borçlu, aklı ermeyen, veya zayıf bir kimse ise, ya da yazdıramıyorsa, velisi adaletle yazdırsın. |
| 2:282 | فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ |
| Diyanet Meali: | Velisi adaletle yazdırsın. |
مِلَّةٌ : İsim.
| 2:120 | وَلَنْ تَرْضَىٰ عَنْكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Sen dinlerine uymadıkça, ne Yahudiler ve ne de Hıristiyanlar asla senden razı olmazlar. |
| 2:130 | وَمَنْ يَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلَّا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ |
| Diyanet Meali: | Kendini bilmeyenden başka İbrahim’in dininden kim yüz çevirir? |
| 2:135 | قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا |
| Diyanet Meali: | De ki: “Hayır, hakka yönelen İbrahim’in dinine uyarız.” |
| 3:95 | قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا |
| Diyanet Meali: | De ki: “Allah, doğru söylemiştir. Öyle ise hakka yönelen İbrahim’in dinine uyun.” |
| 4:125 | وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا |
| Diyanet Meali: | Kimin dini, iyilik yaparak kendini Allah’a teslim eden ve hakka yönelen İbrahim’in dinine tabi olan kimsenin dininden daha güzeldir? |
| 6:161 | قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا |
| Diyanet Meali: | De ki: “Şüphesiz Rabbim beni doğru bir yola, dosdoğru bir dine, Hakk’a yönelen İbrahim’in dinine iletti.” |
| 7:88 | لَنُخْرِجَنَّكَ يَا شُعَيْبُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَكَ مِنْ قَرْيَتِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا |
| Diyanet Meali: | “Andolsun, ya kesinlikle bizim dinimize dönersiniz ya da mutlaka seni ve seninle birlikte inananları memleketimizden çıkarırız.” |
| 7:89 | قَدِ افْتَرَيْنَا عَلَى اللَّهِ كَذِبًا إِنْ عُدْنَا فِي مِلَّتِكُمْ |
| Diyanet Meali: | “(Allah, bizi sizin dininizden kurtardıktan sonra) eğer ona dönersek mutlaka Allah’a karşı yalan uydurmuş oluruz.” |
| 12:37 | إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ |
| Diyanet Meali: | “Ben, Allah’a inanmayan ve ahireti inkâr eden bir milletin dinini bıraktım.” |
| 12:38 | وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبَائِي إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ |
| Diyanet Meali: | “Atalarım İbrahim, İshak ve Yakub’un dinine uydum.” |
| 14:13 | لَنُخْرِجَنَّكُمْ مِنْ أَرْضِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا |
| Diyanet Meali: | “Andolsun, ya sizi yurdumuzdan çıkaracağız, ya da bizim dinimize dönersiniz.” |
| 16:123 | ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا |
| Diyanet Meali: | Sonra da sana, “Hakka yönelen İbrahim’in dinine uy.” diye vahyettik. |
| 18:20 | إِنَّهُمْ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ أَوْ يُعِيدُوكُمْ فِي مِلَّتِهِمْ |
| Diyanet Meali: | “Çünkü onlar sizi ele geçirirlerse ya taşlayarak öldürürler, yahut kendi dinlerine döndürürler.” |
| 22:78 | مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ |
| Diyanet Meali: | Babanız İbrahim’in dinine uyun. Allah, sizi hem daha önce, (hem de bu Kur’an’da) müslüman diye isimlendirdi |
| 38:7 | مَا سَمِعْنَا بِهَٰذَا فِي الْمِلَّةِ الْآخِرَةِ إِنْ هَٰذَا إِلَّا اخْتِلَاقٌ |
| Diyanet Meali: | “Biz bunu son dinde (en son dinî inanışlarda) duymadık. Bu ancak bir uydurmadır.” * |