ع ل و

KÖK HARFLER: ع ل و

( ع ل و – ع ل ي )

ANLAM: 

عَلاَ / عَلِىَ : Yüksek olmak, yükseltilmek. Birçok niteliği üstün olmak. Gün doğmak veya güneş yükselmek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

عَلَا (geniş zaman يَعْلُو mastar isim عُلُوٌّ) ve عَلِىَ (geniş zaman يَعْلَى mastar isim عَلَاءٌ):

عَلَا : Yüksekti, yükseltilmişti ya da o hale geldi.

عَلِىَ وَ عَلَا فِى الْمَكَارِمِ : Birçok niteliği üstündü veya üstün hale geldi.

عَلَا النَّهَارُ ve اسْتَعْلَى : Gün doğdu veya güneş yükseldi.

عَلَا فِى الْمَكَانِ : O yere çıktı (eş anlamlısı: اِرْتَفَعَ ve تَعَالَي)

عَلَا الدَّابَّةَ : Hayvanı bağladı.

عَلَاهُ ve عَلَا عَلَيْهِ ve اِسْتَعْلَى عَلَيْهِ : Onu alt etti; boyunduruk altına aldı; ona hükmetti; onun üzerinde egemenlik veya üstünlük sağladı;

عَلَاهُ : Ona mağrurca davrandı, büyüklendi veya baş kaldırdı.

عَلَوْتُهُ بِالسَّيْفِ : Ona kılıçla saldırdım.

عَلَاهُ : O şeyi kapladı.

عَلَا فِى الشَّرَفِ : Saygınlığı ve asaleti çoktu veya çoğaldı.

تَعَالَى (eşanlamlısı: عَلَا ) : Bir yer, mevki, kıdem, karakter veya saygınlık bazında yüksek, üstün, tanınmış, yükselmiş veya yüceltilmişti ya da öyle oldu.

تَعَالَى ayrıca, kendini övdü veya bir şeyden üstün tuttu anlamına gelir.

عَلَا بِهِ : O kişi veya şeyi yüceltti.

تَعَالَ fiili, emir sîgası olup “gel!” manasındadır, تَعَالَوْا çoğul halidir.

اَلْعَالِى (ismi fail): Ulu, yüceltilen, asil, ağırbaşlı; gururlu.

رَجُلٌ عَالِى الْكَعْبِ : Asil ve ağırbaşlı kişi.

عَلِىٌّ ve عَالٍ : Yüceltilen, ulu, asil, saygın kişi.

عَلِىٌّ ayrıca güçlü anlamına gelir.

اِنَّهُ كَانَ عَلِيًّا : Gururlu ve mağrurdu.

اَلْعَلِىُّ : En Yüce anlamına gelen, Allah’ın c.c. sıfatlarından biridir (2:255).

فُلَانٌ مِنْ عِلْيَةِ النَّاسِ : Falanca biri, yüce ve soylu kişilerdendir.

اَعْلَى : Daha yüce ve en yüce.

علِّيَّةٌ : Yüksek yer, üst kat (çoğulları: علِّيَّاتٌ-علِّيِّينَ-علِّيُّون).

عِلِّيِّينَ ve عِلِّيُّونَ (şu sözcüğün çoğul halleri oldukları söylenir: عِلِىٌّ  tekil hali olmayan veya tekil ve dişi halleri bilinmeyen çoğul sözcükler olup, kavimler arasında yüksek mevkilere sahip zengin, varlıklı, yüce ve saygın kimseler anlamına gelir; ayrıca Cennetin en yüksek yeridir; koruyucu meleklerin دِيوَانٌ (kayıt veya hesap) yeri ki onlara iyi insanların sevapları iletilir (83:19).

عُلُوٌّ : Yükseklik, yücelme; saygınlık, asalet; yücelik, gurur, egemenlik.

اَلْمُتَعَالِ (Allah’ın c.c. bir ismi olarak): O, büyüktür, fevkaladedir, yücelerden yücedir; her şeyden üstündür ve her şeyden yücedir (13:9).

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.

TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
عَلَاfiil-I6Yüksek oldu, yükseldi, üste çıktı44/19
تَعَالَىfiil-VI14Yükseldi, yüce oldu, yüceldi30/40
تَعَالَfiil-VI8Gel! (Son harfi düşmüş!)3/61Tam câmid emir fiil
اِسْتَعْلَىfiil-X1Üstünlük davasında bulundu, yüceldi20/64
عَالِىisim7Üstün gelmeye çalışan, cebir gösteren10/83Müennesi: عَالِيَةٌ
عَالِينَisim2Üstün gelmeye çalışan (çoğul)83/19Tekili: عَالِى
أَعْلَىisim14En yüksek, en yüce, en üstün79/24Müennesi: عُلْيَا
عَلِىٌّisim11Kadri çok yüce, çok kudsi, çok yüksek43/4
عِلِّيُّونَisim2Yüksek yer, üst kat (çoğul)83/18
عُلُوٌّisim4Yüksek olmak, yükselmek; saygınlık, asalet17/43
مُتَعَالِىisim1Yüce olan13/9
Toplam70

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • عَلَا (a)
  • عَلَا (b)
    • فَازَ > bak: ف و ز
    • غَلَبَ > bak: غ ل ب
    • بَذَّ
    • بَرَعَ
  • عَلَا (c)
  • عَلَا (d)
  • تَعَالَى
  • اِسْتَعْلَى
    • تَكَبَّرَ > bak: ك ب ر
    • تَجَبَّرَ > bak: ج ب ر
    • تَعَظَّمَ > bak: ع ظ م
    • شَمَخَ > bak: ش م خ
    • عَتَا > bak: ع ت و
    • عَلَا > bu kök 
    • تَبَخْتَرَ
  • عَالٍ
  • عَلِيٌّ (a)
  • عَلِيٌّ (b)
    • شَرِيفٌ
    • أَصِيلٌ > bak: أ ص ل
    • نَجِيبٌ

Zıt Manada Kelimeler

AÇIKLAMA:

A‘LÂ ile FEVK kelimeleri arasındaki fark

( ع ل وف و ق )

Bir şeyin üst kısmından bahsederken a‘lâ kelimesini kullanırız. Burada a‘lâ kelimesi, bahsettiğimiz şeye ait bir unsurdur. Mesela “hurma ağacının tepesi” derken bu kelimeyi kullanırız. Fakat “gök yerin üstündedir” derken a‘lâ kelimesini değil, fevka kelimesini kullanırız çünkü gök yerin bir unsuru değildir. A‘lâ kelimesinin karşılığı esfel, fevka kelimesinin karşılığı ise tahte kelimeleridir. (Farklar Sözlüğü 267) Bknz: ( ف و ق )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Âl عَال Yüksek. Ali. Yüce. Bülend.
Âli عَالِى Yüce, yüksek.
Âliye عَالِيَة Yüksek, yüce. 
Aliyy (Ali) عَلِيّ Yüksek.
Ulâ عُلَى Şanlı, şerefli kimse.
Uluvv عُلُوّ Yükseklik.
Ulvî عُلْوِى Yüce.
Ulyâ عُلْيَا Pek büyük, pek yüce, daha yüksek. Çok yüksek olan.
A’lâ أَعْلَى Pek yüksek.
İlliyyûn (İlliyyîn) عِلِّيُّونَ Cennetin en yüksek tabakası.
İlâve عِلَاوَة Fazla.
Teâlî تَعَالِى Yükselme, yücelme.
Teâlâ تَعَالَى Namı büyük.
Teallî تَعَلِّى Yüksek olma. Yükselme.
Muallâ مُعَلَّا Yüksek, yüce.
Müteâl مُتَعَال Ali, büyük.
Müteâli مُتَعَالِى Yüksek olan, yükselen.
İsti’lâ’ اِسْتِعْلَاء Yükselme. Yücelme.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

عَلَا : Fiil-I.

17:4لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:(Biz, Kitap’ta, Tevrat’ta İsrailoğullarına), “Yeryüzünde muhakkak iki defa bozgunculuk yapacaksınız ve büyük bir kibre kapılarak böbürleneceksiniz” (diye hükmettik).
17:7وَلِيُتَبِّرُوا مَا عَلَوْا تَتْبِيرًا
Diyanet Meali:Ve ellerine geçirdikleri her şeyi yerle bir etsinler diye (üzerinize yine  düşmanlarınızı gönderdik.)
23:91إِذًا لَذَهَبَ كُلُّ إِلَٰهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ
Diyanet Meali:(Allah, hiçbir çocuk edinmemiştir. O’nunla birlikte başka hiçbir ilâh yoktur). Öyle olsaydı, her ilâh kendi yarattığını alır götürür ve mutlaka birbirlerine üstün gelmeye çalışırlardı.
27:31أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَأْتُونِي مُسْلِمِينَ
Diyanet Meali:“Bana karşı büyüklük taslamayın ve teslimiyet göstererek bana gelin.” *
28:4إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا
Diyanet Meali:Şüphe yok ki, Firavun yeryüzünde (ülkesinde) büyüklük taslamış  ve ora halkını sınıflara ayırmıştı.
44:19وَأَنْ لَا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ إِنِّي آتِيكُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ
Diyanet Meali:“Allah’a karşı ululuk taslamayın. Çünkü ben size apaçık bir delil (mucize) getiriyorum.” *

تَعَالَى : Fiil-IV.  

6:100وَخَرَقُوا لَهُ بَنِينَ وَبَنَاتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ
Diyanet Meali:Bilgisizce Allah’a oğullar ve kızlar da uydurdular. O, onların niteledikleri şeylerden uzaktır, yücedir.
7:190جَعَلَا لَهُ شُرَكَاءَ فِيمَا آتَاهُمَا فَتَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:(Fakat Allah onlara iyi ve sağlıklı bir çocuk verince de), Allah’ın kendilerine verdiği çocuk konusunda O’na ortaklar koşarlar. Allah, onların ortak koştukları şeylerden yücedir.
10:18قُلْ أَتُنَبِّئُونَ اللَّهَ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:De ki: “Siz, Allah’a göklerde ve yerde O’nun bilmediği bir şeyi mi haber veriyorsunuz!? O, onların ortak koştukları şeylerden uzaktır, yücedir.”
16:1أَتَىٰ أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:Allah’ın emri gelecektir. Artık onun acele gelmesini istemeyin. Allah, onların ortak koştukları şeylerden uzaktır, yücedir. *
16:3خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:Allah, gökleri ve yeri hak ve hikmete uygun olarak yarattı. O, müşriklerin ortak koştukları şeylerden yücedir. *
17:43سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Allah, her türlü eksiklikten uzaktır, onların söylediklerinin ötesindedir, yücedir. *
20:114فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ
Diyanet Meali:Gerçek hükümdar olan Allah yücedir.
23:92عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:O, görülmeyeni de, görüleni de bilir. Koştukları ortaklardan yücedir.
23:116فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ
Diyanet Meali:Gerçek hükümdar olan Allah, yücedir. O’ndan başka hiç ilâh yoktur. O, şerefli ve yüce Arş’ın Rabbidir. *
27:63أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:Allah ile birlikte başka bir ilâh mı var!? Allah, onların ortak koştuklarından yücedir.
28:68مَا كَانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:Onların ise seçim hakkı yoktur. Allah, onların ortak koştuklarından uzaktır ve yücedir.
30:40سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:O, onların ortak koştuklarından uzaktır, yücedir.
39:67وَالسَّمَاوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:Gökler de O’nun kudretiyle dürülmüştür. O, onların ortak koştuklarından uzaktır, yücedir.
72:3وَأَنَّهُ تَعَالَىٰ جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَةً وَلَا وَلَدًا
Diyanet Meali:“Doğrusu Rabbimizin şanı çok yücedir; ne bir eş edinmiştir, ne de bir çocuk.” *

تَعَالَ : Tam câmid emir fiil (Son harfi düşmüş).

3:61فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ
Diyanet Meali:De ki: “Gelin, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı çağıralım…”
3:64قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ
Diyanet Meali:De ki: “Ey kitap ehli! Bizimle sizin aranızda ortak bir söze gelin…”
3:167وَقِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا
Diyanet Meali:Onlara (münafıklara), “Gelin, Allah yolunda savaşın veya savunmaya geçin” denildi.
4:61وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَىٰ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُودًا
Diyanet Meali:Münafıklara, “Allah’ın indirdiğine (Kur’an’a) ve Peygambere gelin” dendiği zaman, onların senden büsbütün uzaklaştıklarını görürsün. *
5:104وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَىٰ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ قَالُوا حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا
Diyanet Meali:Onlara, “Allah’ın indirdiğine (Kur’an’a) ve Peygamber’e gelin” denildiğinde onlar, “Babalarımızı üzerinde bulduğumuz din bize yeter” derler.
6:151قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ
Diyanet Meali:(Ey Muhammed!) De ki: “Gelin, Rabbinizin size haram kıldığı şeyleri okuyayım…”
33:28إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا فَتَعَالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ
Diyanet Meali:“Eğer dünya hayatını ve onun süsünü istiyorsanız, gelin size mut’a  vereyim (ve sizi güzelce bırakayım).”
63:5وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ
Diyanet Meali:O münafıklara, “Gelin, Allah’ın Resûlü sizin için bağışlama dilesin” denildiği zaman başlarını çevirirler…

اِسْتَعْلَى : Fiil-X.

20:64فَأَجْمِعُوا كَيْدَكُمْ ثُمَّ ائْتُوا صَفًّا وَقَدْ أَفْلَحَ الْيَوْمَ مَنِ اسْتَعْلَىٰ
Diyanet Meali:“Öyleyse, hilelerinizi toplayın (birbirinize destek olun) sonra sıra hâlinde  gelin. Bu gün üstün gelen muhakkak başarıya ulaşmıştır.” *

عَالِي : İsim. İsm-i Fâil. Müennesi: عَالِيَةٌ

11:82فَلَمَّا جَاءَ أَمْرُنَا جَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا
Diyanet Meali:(Azap) emrimiz gelince oranın altını üstüne getirdik.
15:74فَجَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ
Diyanet Meali:Hemen onların altını üstüne getirdik. Üzerlerine de balçıktan pişirilmiş taşlar yağdırdık. *
44:31مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كَانَ عَالِيًا مِنَ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:(Andolsun, İsrailoğullarını o alçaltıcı azaptan); Firavun’dan (kurtardık). Çünkü o, haddi aşanlardan bir zorba idi. *
76:21عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ
Diyanet Meali:Üstlerinde ince ve kalın ipekten yeşil elbiseler vardır.

عَالٍ : İsim. İsm-i Fâil. (عَالِي = عَالٍ)

10:83وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Çünkü Firavun, o yerde zorba bir kişi idi. O, gerçekten aşırı gidenlerdendi.

عَالِيَةٌ : İsim. İsm-i Fâil. Müennes. Müzekkeri: عَالِى

69:22فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ
Diyanet Meali:Yüksek bir cennettedir. *
88:10فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ
Diyanet Meali:Yüksek bir cennettedirler. *

عَالِينَ : İsim. İsm-i Fâil. Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: عَالِى

38:75أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعَالِينَ
Diyanet Meali:“Büyüklük mü tasladın, yoksa üstünlerden mi oldun?” 
23:46إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ
Diyanet Meali:(Sonra Mûsâ ve kardeşi Hârûn’u mucizelerimizle ve apaçık bir delille) Firavun ve ileri gelenlerine (peygamber olarak gönderdik de onlar) büyüklük tasladılar ve kendilerini büyük görüp böbürlenen bir topluluk oldular. *

أَعْلَى : İsim. Müennesi: عُلْيَا 

16:60لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلَّهِ الْمَثَلُ الْأَعْلَىٰ
Diyanet Meali:Kötü sıfatlar ahirete inanmayanlara aittir. En yüce sıfatlar ise Allah’ındır.
20:68قُلْنَا لَا تَخَفْ إِنَّكَ أَنْتَ الْأَعْلَىٰ
Diyanet Meali:Şöyle dedik: “Korkma (ey Mûsâ!). Çünkü, sensin en üstün olan.” *
30:27وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَىٰ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
Diyanet Meali:Göklerde ve yerde en yüce ve eşsiz sıfatlar O’nundur. O, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.
37:8لَا يَسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلَإِ الْأَعْلَىٰ وَيُقْذَفُونَ مِنْ كُلِّ جَانِبٍ
Diyanet Meali:Onlar, yüce topluluğu (ileri gelen melekler topluluğunu) dinleyemezler. (Kovulmaları için) her taraftan taşa tutulurlar. *
38:69مَا كَانَ لِيَ مِنْ عِلْمٍ بِالْمَلَإِ الْأَعْلَىٰ إِذْ يَخْتَصِمُونَ
Diyanet Meali:“Aralarında tartıştıkları sırada, yüce topluluğa (ileri gelen melekler topluluğuna) dair benim hiçbir bilgim yoktu.” *
53:7وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَىٰ
Diyanet Meali:O, en yüksek ufukta bulunuyorken (aslî sûretine girip doğruldu). *
79:24فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَىٰ
Diyanet Meali:“Ben, sizin en yüce Rabbinizim!” dedi. *
87:1سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى
Diyanet Meali:Yüce Rabbinin adını tespih et. *
92:20إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَىٰ
Diyanet Meali:(Yaptığı iyiliği) ancak yüce Rabbinin rızasını istediği için (yapar). *

أَعْلَوْن : İsim. Kurallı Erkek Çoğul. Tekili: أَعْلَى

3:139وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
Diyanet Meali:Gevşemeyin, hüzünlenmeyin. Eğer (gerçekten) iman etmiş kimseler iseniz üstün olan sizlersiniz. *
47:35فَلَا تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَكُمْ
Diyanet Meali:Sakın za’f göstermeyin. Üstün olduğunuz hâlde barışa çağırmayın. Allah sizinle beraberdir.

عُلْيَا : İsim. Müennes. Çoğulu: عُلًى Müzekkeri: أَعْلَى 

20:4تَنْزِيلًا مِمَّنْ خَلَقَ الْأَرْضَ وَالسَّمَاوَاتِ الْعُلَى
Diyanet Meali:(O) yüksek gökleri yaratanın katından peyderpey indirilmiştir. *
20:75فَأُولَٰئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَىٰ
Diyanet Meali:İşte onlar için en yüksek dereceler vardır.
9:40وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا السُّفْلَىٰ وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا
Diyanet Meali:Böylece inkâr edenlerin sözünü alçaltmıştı. Allah’ın sözü ise en yücedir.

عَلِىٌّ : İsim. 

2:255وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ
Diyanet Meali:Gökleri ve yeri koruyup gözetmek O’na güç gelmez. O, yücedir, büyüktür.
4:34فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Eğer itaat ederlerse, artık onların aleyhine başka bir yol aramayın. Şüphesiz Allah, çok yücedir, çok büyüktür.
22:62وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:O’nu bırakıp da taptıkları ise batılın ta kendisidir. Şüphesiz ki Allah yücedir, büyüktür.
31:30وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:Onu bırakıp da taptıkları ise batıldır. Şüphesiz Allah yücedir, büyüktür.
34:23قَالُوا مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ قَالُوا الْحَقَّ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
Diyanet Meali:“Rabbiniz ne söyledi?” diye sorarlar. Onlar da “Gerçeği” diye cevap verirler. O, yücedir, büyüktür.
42:4لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ
Diyanet Meali:Göklerde ve yerde ne varsa hepsi O’nundur. O, yücedir, büyüktür. *
42:51أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ
Diyanet Meali:Yahut bir elçi gönderip, izniyle ona dilediğini vahyeder. Şüphesiz O yücedir, hüküm ve hikmet sahibidir.
43:4وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ
Diyanet Meali:Şüphesiz o, katımızdaki ana kitapta (Levh-i Mahfuz’da) mevcuttur, çok yücedir, hikmetlerle doludur. *
19:50وَوَهَبْنَا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيًّا
Diyanet Meali:Onlara rahmetimizden bağışta bulunduk. Onlar için yüce bir doğruluk dili var ettik (güzel bir söz ile anılmalarını temin ettik). *
19:57وَرَفَعْنَاهُ مَكَانًا عَلِيًّا
Diyanet Meali:Onu yüce bir makama yükselttik. *
40:12وَإِنْ يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ
Diyanet Meali:“(Bu, sizin tevhid çerçevesinde Allah’a çağrıldığında inkâr etmeniz), O’na ortak koşulduğunda ise inanmanız sebebiyledir. Artık hüküm yüce ve büyük Allah’a aittir.”

عِلِّيُّونَ : İsim. Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali: عِلِّيِّينَ

83:18كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِي عِلِّيِّينَ
Diyanet Meali:Hayır (sandıkları gibi değil!) iyilerin yazısı “İlliyyûn”dadır. *
83:19وَمَا أَدْرَاكَ مَا عِلِّيُّونَ
Diyanet Meali:“İlliyyûn”un ne olduğunu sen ne bileceksin. *

عُلُوٌّ : İsim.

17:4لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:(Biz, Kitap’ta, Tevrat’ta İsrailoğullarına), “Yeryüzünde muhakkak iki defa bozgunculuk yapacaksınız ve büyük bir kibre kapılarak böbürleneceksiniz” (diye hükmettik).
17:43سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Allah, her türlü eksiklikten uzaktır, onların söylediklerinin ötesindedir, yücedir. *
27:14وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا
Diyanet Meali:Kendileri de bunların hak olduklarını kesin olarak bildikleri hâlde, sırf zalimliklerinden ve büyüklük taslamalarından ötürü onları inkâr ettiler.
28:83تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:İşte ahiret yurdu. Biz, onu yeryüzünde büyüklük taslamayan (ve bozgunculuk çıkarmayanlara) has kılarız.

مُتَعَالِى : İsim. İsm-i Fâil. Tefâul Bâbı (VI. Bâb). 

13:9عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ
Diyanet Meali:O, gaybı da görülen âlemi de bilendir, çok büyüktür, çok yücedir. *