ر ج و

KÖK HARFLER: ر ج و

ANLAM: 

رَجَا : Bir şeyi umut etmek; o şeyden korkuyor olmak.  

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

رَجَا (geniş zaman يَرْجُو mastar ismi رَجَاءٌ):

رَجَا الشَّىْءَ : O şeyi umut etti; o şeyden korkuyordu.

مَا رَجَوْتُكَ : Senden korkmadım.

رَجَاءٌ : Umut, (şu sözcüğün zıt anlamlısıdır: يَاْسٌ) özellikle halihazırda bir sebebi ortaya çıkan, mutluluk nedeni olan veya bir getirisi olması umulan bir olayın gerçekleşmesine dair umut; ya da olması muhtemel bir şey için duyulan yoğun istek. Nitekim مَرْجُوٌّ büyük umutlar bağlanan bir kişidir.

رَجًا : Yani en üstünden dibine kadar bir kuyunun veya bir göğün veya herhangi bir şeyin yanı ( اَرْجَاءٌ çoğul hali).

اَرْجَى : Te’hir etti. Geriye bıraktı.

مُرْجًى : Ertelenmiş, ötelenmiş, tehir edilmiş veya geciktirilmiş.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
رَجَا fiil-I 22 Umdu, ümit etti, bekledi 28/86
أَرْجَى fiil-IV 3 Tehir etti, geriye bıraktı 33/51
مَرْجُوٌّ isim 1 Umulan, ümit edilen, beklenen 11/62
مُرْجَوْنَ isim 1 Tehir edilen, geriye bırakılan (çoğul) 9/106 Tekil: مُرْجًى
 أَرْجَائٌ isim 1 Kenar, yan, uç (çoğul) 69/17 Tekil: رَجَا

Toplam 28


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Recâ’ رَجَاء Emel, ümit.
Ricâ رِجَا Dileyiş, dileme, dilek.
Râcî رَاجِى Rica eden, ümid eden.
Ercâ أَرْجَى Çok rica edilen.
Mercû مَرْجُوّ Ümid edilen.
Ercâ’ أَرْجَاء Taraflar, yönler, cihetler.
Terciye تَرْجِيَة Ümitli olma, umma.
Teraccî تَرَجِّى Ümid etme.
Recai رَجَائ Ricacı. Ricayla ilgili. Dua ve yalvarmağa, ümide dair.



ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

رَجَا : Fiil-I.

2:218 أُولَٰئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ
Diyanet Meali: Şüphesiz bunlar Allah’ın rahmetini umarlar. 
4:104 فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ
Diyanet Meali: Kuşkusuz onlar da sizin acı duyduğunuz gibi acı duyuyorlar. Üstelik siz Allah’tan onların ümit edemeyecekleri şeyleri umuyorsunuz. 
4:104 فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ
Diyanet Meali: Kuşkusuz onlar da sizin acı duyduğunuz gibi acı duyuyorlar. Üstelik siz Allah’tan onların ümit edemeyecekleri şeyleri umuyorsunuz. 
10:7 إِنَّ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا
Diyanet Meali: Şüphesiz bize kavuşacağını ummayan ve dünya hayatına razı olan kimseler..
10:11 فَنَذَرُ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ
Diyanet Meali: İşte biz, bize kavuşmayı ummayanları, kendi azgınlıkları içinde bocalar hâlde bırakırız.
10:15 قَالَ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هَٰذَا أَوْ بَدِّلْهُ
Diyanet Meali: (Öldükten sonra) bize kavuşmayı ummayanlar, “Ya (bize) bundan başka bir Kur’an getir veya onu değiştir” dediler. 
17:28 وَإِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّكَ تَرْجُوهَا فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَيْسُورًا
Diyanet Meali: Eğer Rabbinden umduğun bir rahmeti istemek için onlardan yüz çevirecek olursan, o zaman onlara yumuşak bir söz söyle.*
17:57 يَبْتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ
Diyanet Meali: “Hangimiz daha yakın olacağız” diye Rablerine vesile ararlar. O’nun rahmetini umarlar.
18:110 فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا
Diyanet Meali: Kim Rabbine kavuşmayı umuyorsa yararlı bir iş yapsın..
24:60 وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا
Diyanet Meali: Artık evlenme ümidi beslemeyen, hayızdan ve doğumdan kesilmiş yaşlı kadınlar…
25:21 وَقَالَ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْمَلَائِكَةُ
Diyanet Meali: Bize kavuşacaklarını ummayanlar, “Bize melekler indirilseydi ya!” dediler. 
25:40 أَفَلَمْ يَكُونُوا يَرَوْنَهَا بَلْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ نُشُورًا
Diyanet Meali: Yoksa onu görmüyorlar mıydı (ki ibret almadılar)? Hayır! (Görüyorlardı fakat) tekrar dirilmeyi ummuyorlardı.
28:86 وَمَا كُنْتَ تَرْجُو أَنْ يُلْقَىٰ إِلَيْكَ الْكِتَابُ إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ
Diyanet Meali: Sen, bu kitabın sana verileceğini ummuyordun. Ancak o, Rabbinden bir rahmet olarak sana verildi.
29:5 مَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ
Diyanet Meali: Her kim Allah’a kavuşmayı umarsa, bilsin ki Allah’ın tayin ettiği o vakit elbette gelecektir. 
29:36 فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْيَوْمَ الْآخِرَ
Diyanet Meali: Şu’ayb, “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Ahiret gününe ümit besleyin” dedi.
33:21 لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ
Diyanet Meali: Andolsun, Allah’ın Resûlünde sizin için; Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı uman kimseler için güzel bir örnek vardır.
35:29 وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ
Diyanet Meali: Kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeylerden, gizlice ve açıktan Allah yolunda harcayanlar, asla zarar etmeyecek bir ticaret umabilirler.
39:9 يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ
Diyanet Meali: Ahiretten korkarak ve Rabbinin rahmetini umarak (itaat ve kulluk eden mi)?
45:14 قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ
Diyanet Meali: İnananlara söyle, Allah’ın (ceza) günlerinin geleceğini ummayanları (şimdilik) bağışlasınlar..
60:6 لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ
Diyanet Meali: Andolsun, onlarda (İbrahim ve beraberindekilerde) sizin için, Allah’ı ve ahiret gününü arzu edenler için güzel bir örnek vardır. 
71:13 مَا لَكُمْ لَا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَارًا
Diyanet Meali: Size ne oluyor da Allah için bir vakar (saygınlık, büyüklük) ummuyorsunuz?’*
78:27 إِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَابًا
Diyanet Meali: Çünkü onlar hesaba çekilmeyi ummuyorlardı.*

أَرْجَى : Fiil-IV.

7:111 قَالُوا أَرْجِهْ وَأَخَاهُ وَأَرْسِلْ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ
Diyanet Meali: Onlar şöyle dediler: “Mûsâ’yı ve kardeşini (bir süre) beklet (haklarında bir işlem yapma) ve şehirlere toplayıcılar yolla.”*
26:36 قَالُوا أَرْجِهْ وَأَخَاهُ وَابْعَثْ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ
Diyanet Meali: Dediler ki: “Onu ve kardeşini alıkoy. Şehirlere de toplayıcı adamlar gönder.”*
33:51 تُرْجِي مَنْ تَشَاءُ مِنْهُنَّ وَتُؤْوِي إِلَيْكَ مَنْ تَشَاءُ
Diyanet Meali: Ey Muhammed! Bunlardan (hanımlarından) dilediğini geri bırakırsın, dilediğini yanına alırsın. 

مَرْجُوٌّ : İsim. İsm-i Mef’ûl.

11:62 قَالُوا يَا صَالِحُ قَدْ كُنْتَ فِينَا مَرْجُوًّا قَبْلَ هَٰذَا
Diyanet Meali: Onlar şöyle dediler: “Ey Salih! Bundan önce sen, aramızda ümit beslenen bir kimseydin.”

مُرْجَوْنَ : İsim. İsm-i Mef’ûl. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Tekili: مُرْجًى

9:106 وَآخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ
Diyanet Meali: (Sefere katılmayanlardan) diğer bir kısmı da, Allah’ın emrine bırakılmışlardır. 

أَرْجَائٌ : İsim. Çoğul. Tekili: رَجَا

69:17 وَالْمَلَكُ عَلَىٰ أَرْجَائِهَا
Diyanet Meali: Melekler onun kıyılarındadır.