ق ن ط

KÖK HARFLER: ق ن ط

ANLAM: 

قَنَطَ / قَنِطَ : Bir şeyden umudunu kesmek, kıyasıya umudunu kesmek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
قَنَطَ fiil-I 4 Ümitsiz oldu, ümidi kesti. 42/28
قَنُوطٌ isim 1 Çok ümitsiz. 41/49
قَانِطٌ isim 1 Çok ümitsiz.  15/55

Toplam 6

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

AÇIKLAMA:

YE’S ve KUNÛT ve HAYBET kelimeleri arasındaki fark

( ي أ س – ق ن ط – خ ي ب )

Kunût, ümitsizlikte mübalağalı bir ifadedir. Haybe ise, ancak emel sonrasında gerçekleşir. Çünkü haybet, “birinin emel ettiği şeyi elde etmesinin imkansız oluşu”dur. Ye’s (ümitsizlik) ise, emel öncesinde de, emel sonrasında da bulunabilir. 

Recâ’ ve ye’s birbirini takip eden iki zıttır; haybet ile zafer’in birbirini takip etmesi gibi. Hâib, “emel ettiği şeyden ümidini tamamen kesmiş olan”dır. (Farklar Sözlüğü 363) Bknz: ( ي أ س – خ ي ب )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Kânıt قَانِط Ümidi tamamen sönmüş. Ye’se düşmüş, ümitsiz, kederli, hüzünlü.
Kunût قُنُوط Ümitsizlik. Ye’se kapılma.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

قَنَطَ : Fiil-I. 

15:56 قَالَ وَمَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ
Diyanet Meali: Dedi ki: “Rabbinin rahmetinden, sapıklardan başka kim ümit keser?” *
30:36 وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ إِذَا هُمْ يَقْنَطُونَ
Diyanet Meali: Eğer kendi işledikleri şeyler sebebiyle başlarına bir kötülük gelirse, bir de bakarsın ki ümitsizliğe düşerler.
39:53 لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا
Diyanet Meali: “Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Şüphesiz Allah, bütün günahları affeder.”
42:28 وَهُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ الْغَيْثَ مِنْ بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَيَنْشُرُ رَحْمَتَهُ
Diyanet Meali: O, insanlar umutlarını kestikten sonra yağmuru indiren, rahmetini her tarafa yayandır.

قَنُوطٌ: İsim. 

41:49 وَإِنْ مَسَّهُ الشَّرُّ فَيَئُوسٌ قَنُوطٌ
Diyanet Meali: Fakat başına bir kötülük gelince umutsuzluğa düşer, yıkılır.

قَانِطِينَ : İsim. İsm-i Fâil. Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: قَانِطٌ

15:55 قَالُوا بَشَّرْنَاكَ بِالْحَقِّ فَلَا تَكُنْ مِنَ الْقَانِطِينَ
Diyanet Meali: “Biz sana gerçeği müjdeledik. Sakın ümitsizlerden olma” dediler. *