KÖK HARFLER:  ح ص د

ANLAM: 

حَصَدَ : Ekini biçmek, orakla biçmek.

AÇIKLAMA:

حَصَدٌ kelimesi temelde “ekini biçmek, kesmek” anlamına gelir. “Hasat, ekin biçme zamanı” anlamında زَمَنُ الْحَصَادِ ve زَمَنُ الْحِصَادِ şeklinde kullanılır. Bu yönüyle “hurma ağaçlarının meyvesinin kesim zamanı” anlamındaki زَمَنُ الْجَدَادِ ve زَمَنُ الْجِدَادِ kullanımına benzer. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ Hasat günü hakkını da verin (6/141). Buradaki hasat, zamanında yapılmış olan övgüye layık hasattır. 

Şu sözüne gelince: حَتَّىَ إِذَا أخَذَتِ اْلأرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ وَظَنَّ أهْلُهَا أنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَيْهَا أتَاهَا أمْرُنَا لَيْلاً أوْ نَهَاراً فَجَعَلْنَاهَا حَصِيداً كَأنْ لَمْ تَغْنَ بِاْلأمْسِ (Dünya hayatı şuna benzer: Biz gökten su yağdırdık, su sayesinde yörenin çeşitli bitkileri birbirine karıştı, insanların yiyeceği bitkiler ile hayvanların yiyeceği bitkiler iç içe girdi.) Sonunda bu yöre süsünü takındı, alabildiğine güzelleşti, yöre halkı da bu ürünleri artık ellerine geçirilmiş sayıyorlardı. Derken emrimiz ona gece veya gündüz geldi, onu, dün hiçbir şey değilmiş gibi, biçilip atılmış bir hâle getirdi (10/24). Burada kastedilen hasat, biçme ise, zamanında yapılmamış olan sırf ifsâd etme, bozma amaçlı yapılan bir hasattır, biçmedir.

Buradan yani ekini hasat etme, biçme anlamından müstear olarak “Kılıç onları öldürdü veya onları öldürmede çok aşırıya gitti ve onların kökünü kazıdı” anlamında حَصَدَهُمُ السَّيْفُ denmiştir. 

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: مِنْهَا قَآئِمٌ وَحَصِيدٌ Bu şehirlerin kimisi hâlâ duruyor, kimisi de biçilmiş ekin tarlasına dönüşmüştür (11/100). Buradaki biçilmeyle, Yüce Allah’ın şu sözündekine benzer bir duruma işaret edilmektedir: فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَوْمِ الَّذِينَ ظَلَمُوا Böylece, zalimler güruhunun arkası kesildi/soyu kurudu (6/45). 

وَحَبَّ الْحَصِيدِ Ve biçilecek taneli ekinler bitirdik (50/9) Buradaki الْحَصِيد kelimesi “hasat edilenlerden, biçilenlerden kişiye yaşam azlığı olacak, yaşamını sürdürmeye yetecek yiyecek” anlamındadır. 

Allah Rasulü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: وَهَلْ يَكِبُّ النَّاسَ عَلىَ مَنَاخِرِهِمْ فِي النَّارِ إلاََّ حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِمْ . İnsanlar cehenneme burunları üstüne yüzüstü düşerken dillerinin hasat ettiklerinden başka bir nedenle düşmezler.” Burada müsteâr olarak kullanılmıştır.

حَبْلٌ مُحْصَدٌ : Muhkem, sağlam veya sıkı bükülmüş ip.

دِرْعٌ حَصْدَاءُ : Halkaları sık ve gözleri dar muhkem, sağlam, sert zırh.

شَجَرَةٌ حَصْدَاءُ : Yaprakları çok, bol ağaç. Bunların tümü de bu kökten gelir.

اِسْتَحْصَدَ الْقَوْمُ : Topluluğun bireyleri birbirinden güç aldı. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

حَصَدَ (geniş zaman يَحْصُدُ ve يَحْصِدُ mastar ismi حَصْدٌ ve حَصَادٌ ve حِصَادٌ):

حَصَدَ الزَّرْعَ : Ekini biçti ya da orakla biçti.

حَصَدَهُمْ بِالسَّيْفِ : Onları kılıçla kesti ya da ayırdı; onları kılıçla vahşice öldürdü; onları kılıçla vahşice öldürürken tüm gücünü ortaya koydu ya da alışılagelmiş sınırlarını aştı; kılıçla onların kökünü kazıdı.

مَنْ زَرَعَ الشَّرَّ حَصَدَ النَّدَامَةَ : Kötülük eken pişmanlık biçer.

حَصَادٌ ve حِصَادٌ : Anlamları: (1) Hasat zamanı veya mevsimi (2) hasat edilen/biçilen ekinlerin saplarının alt kısımları arasında yerde kalanlar; (3) baklagiller kuruduğunda tohumlarından düşen ve etrafa saçılanlar; (4) herhangi bir ağacın meyvesi veya ürünü.

هٰذَا زَمَنُ الْحِصَادِ : Bu hasat zamanı veya mevsimidir.

حَصِيدٌ : Biçilmiş ekin; hasat edilmiş ekin gibi kılıçla biçilmiş; azalan hasat; kökünden ayrılmış ve rüzgarla taşınmış ekin; hasat edilmiş ekin gibi kılıçla kesip koparılmış ya da biçilmiş.

حَبَّ الْحَصِيدِ : Biçilen tane; biçilen buğday ve arpa, vb. tanesi (50:9)