ف ر ض

KÖK HARFLER: ف ر ض

ANLAM: 

فَرَضَ : Bir şeye bir işaret koymak. Bir çentik veya bir kesik atmak, yarık açmak. Bir kanun veya yasayı bilinen bir hüküm ile farz veya zorunlu kılmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek
فَرَضَ fiil-I 9 Takdir etti, farz kıldı 33/50
مَفْرُوضٌ isim 2 Farz kılınan, takdir edilen 4/7
فَارِضٌ isim 1 Kocamış, yaşlı 2/68
فَرِيضَةٌ isim 6 Farz kılınmış, fariza, farz 4/24

Toplam 18

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • فَرَضَ
  • فَرْضٌ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Farz فَرْض Müslümanlıkta, özür olmadıkça yapılması zorunlu, yapılmaması günah sayılan ibadet. Çoğulu: Fürûz
Farîza فَرِيضَة 1: Borç, vazife.  2: Allah’ın açık emri olup yapılması şart olan vazife. 3: Farzedelim ki, öyle kabul edelim ki, ola ki.
Ferâiz فَرَائِض 1: Farizalar.  2: Şeriata uygun bir biçimde mirasçılara düşen pay. Farîza’nın çoğulu
Farazî فَرَضِى Varsayımsal.
Farazîye فَرَضِيَّة Varsayım.
Farazâ فَرَضَا Diyelim ki, sayalım ki, ola ki, tutalım ki, varsayalım ki.
Mefrûz مَفْرُوض Farz olunmuş, varsayılmış.
Tefrîz تَفْرِيض Farzetmek.
İfrâz إِفْرَاض Vazifeye tayin etmek. Farzedip vermek.
İftirâz اِفْتِرَاض Farz kılma, vacib kılma.

Farz-ı ayn, Farz-ı kifâye, Farz-ı muhâl: Bunlar “farz” kelimesi ile yapılan terkiplerdir.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

فَرَضَ :  Fiil-I. 

2:197 فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ
Diyanet Meali: Hac (ayları), bilinen aylardır.  Kim o aylarda hacca başlarsa, artık ona cinsel ilişki, günaha sapmak … yoktur.
2:236 لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً
Diyanet Meali: Kendilerine el sürmeden ya da mehir belirlemeden kadınları boşarsanız size bir günah yoktur.
2:237 وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً
Diyanet Meali: Eğer onlara mehir tespit eder de kendilerine el sürmeden boşarsanız…
2:237 فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا أَنْ يَعْفُونَ
Diyanet Meali: … tespit ettiğiniz mehrin yarısı onlarındır. Ancak kadının … (paylarından) vazgeçmesi başka.
24:1 سُورَةٌ أَنْزَلْنَاهَا وَفَرَضْنَاهَا وَأَنْزَلْنَا فِيهَا آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ
Diyanet Meali: Bu, bizim indirdiğimiz ve (hükümlerini) farz kıldığımız bir sûredir. (Düşünüp öğüt almanız için) onda apaçık âyetler indirdik.
28:85 إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَىٰ مَعَادٍ
Diyanet Meali: Kur’an’ı sana farz kılan Allah, şüphesiz seni dönülecek bir yere döndürecektir.
33:38 مَا كَانَ عَلَى النَّبِيِّ مِنْ حَرَجٍ فِيمَا فَرَضَ اللَّهُ لَهُ
Diyanet Meali: Allah’ın, kendisine farz kıldığı şeyleri yerine getirmesi konusunda peygambere bir darlık yoktur.
33:50 قَدْ عَلِمْنَا مَا فَرَضْنَا عَلَيْهِمْ فِي أَزْوَاجِهِمْ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ
Diyanet Meali: Mü’minlere eşleri ve sahip oldukları cariyeleri hakkında farz kıldığımız şeyleri elbette bilmekteyiz.
66:2 قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَكُمْ تَحِلَّةَ أَيْمَانِكُمْ وَاللَّهُ مَوْلَاكُمْ
Diyanet Meali: Allah (gerektiğinde) yeminlerinizi bozmayı (ve kefaret ödemeyi) size meşru kılmıştır. Allah, sizin yardımcınızdır.

مَفْرُوضٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. 

4:7 مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا
Diyanet Meali: Allah, bırakılanın azından da çoğundan da bunları farz kılınmış birer hisse olarak belirlemiştir.
4:118 وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِكَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا
Diyanet Meali: (Allah, o şeytana lânet etti) ve o da, “Andolsun ki senin kullarından elbette belirli bir pay alacağım” dedi.

فَارِضٌ : İsim. İsm-i Fâil. 

2:68 قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌ بَيْنَ ذَٰلِكَ
Diyanet Meali: Mûsâ şöyle dedi: “Rabbim diyor ki: O, ne yaşlı, ne körpe, ikisi arası bir sığırdır.”

فَرِيضَةٌ : İsim. 

2:236 مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً
Diyanet Meali: Kendilerine el sürmeden ya da mehir belirlemeden (kadınları boşarsanız size bir günah yoktur).
2:237 وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً
Diyanet Meali: Eğer onlara mehir tespit eder de kendilerine el sürmeden boşarsanız…
4:11 آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ
Diyanet Meali: Babalarınız ve oğullarınızdan, hangisinin size daha faydalı olduğunu bilemezsiniz. Bunlar, Allah tarafından farz kılınmıştır.
4:24 فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً
Diyanet Meali: Onlardan (nikâhlanıp) faydalanmanıza karşılık sabit bir hak olarak kendilerine mehirlerini verin.
4:24 وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ
Diyanet Meali: Mehir belirlendikten sonra, onunla ilgili olarak uzlaştığınız şeyler konusunda size günah yoktur.
9:60 وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
Diyanet Meali: Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak … Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.