KÖK HARFLER: د ح و
(د ح و – د ح ي)
ANLAM:
دَحٰى / دَحَا : Yaymak, sermek, döşemek.
AÇIKLAMA:
Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَاْلأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا Ardından yeri düzenleyip döşedi (79/30). Yani “arzı, yeri ârâm-gâhından, berkarar, yerleşik veya sabit olduğu yerinden izâle etti, ayırdı veya uzaklaştırdı”. Yüce Allah’ın şu sözüne benzer: يَوْمَ تَرْجُفُ اْلأَرْضُ وَالْجِبَالُ : Yeryüzünün ve dağların sarsılacağı o Gün (73/14).
Arapların şu kullanımından gelir:
دَحَا اْلمَطَرُ الْحَصَى عَنْ وَجْهِ اْلأَرْضِ : Yağmur toprağın üzerindeki çakılları alıp, süpürüp götürdü.
مَرَّ اْلفَرَسُ يَدْحوُ : At, ön ayağını yerin yüzeyinde sürükleyip oranın toprağını alıp, süpürüp götürdü. Mastarı دَحْوٌ şeklinde gelir. Buradan hareketle “deve kuşunun kumlukta yumurtladığı ve yavrularını çıkardığı yere” أُدْحِيُّ النَّعَامِ denmiştir. Bu, أُفْعُولٌ veznindedir, دَحَوْتُ kökünden gelir.
دِحْيَةُ : Bir adamın adıdır. (Müfredât)
DİĞER BAZI TÜREVLER:
دَحَا (geniş zaman يَدْحُو mastar isim دَحْيَاءٌ ve دَحْوٌ ve دَحْيٌ):
دَحَا اللّٰهُ الْاَرْضَ : Allah (c.c.) yeryüzünü döşedi, serip döşedi, yaydı ya da açtı; genişletti ya da etraflı hale getirdi.
دَحَاهَا o kadını sıkıştırdı ya da onunla yattı, manasına da gelmektedir.
دَحَا الْبَطْنُ : Karın genişti, şişmişti, şişikti ya da o hale geldi.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| دَحٰى / دَحَا | fiil-I | 1 | Yaydı, serdi, döşedi | 79/30 |
|
| Toplam | 1 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Yok.
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
دَحٰى / دَحَا : Fiil-I.
| 79:30 | وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِكَ دَحَاهَا |
| Diyanet Meali: | Ardından yeri düzenleyip döşedi. |