KÖK HARFLER:  ج ه ل

ANLAM: 

جَهَلَ ve جَهِلَ : Bihaber olmak, bilmemek.

AÇIKLAMA:

جَهْلٌ (cehâlet) üç çeşittir.

Birincisi: Nefsin, aklın bilgiden yoksun olması. Temel anlamı budur. Nasıl عِلْمٌ’e (ilme, bilgiye) nizama, düzene uygun fiillerde bulunmayı gerektiren bir anlam yüklendiyse, aynı şekilde kelamcılardan bazısı da جَهْلٌ’e (cehalete, bilgisizliğe) 

nizamın, düzenin dışında, ona uygun olmayan fiillerde bulunmayı gerektiren bir anlam yüklemiştir. 

İkincisi: Bir şeyin gerçekte olduğundan farklı olduğuna inanma. 

Üçüncüsü: Hakkında taşınan inanç sahih, doğru da olsa veyahut fâsid, bozuk da olsa, bir şeyi yapılması gerekenden farklı bir şekilde yapmak. Örneğin namazı kasten terk eden kimsenin yaptığı gibi. Yüce Allah’ın şu sözünde bu anlamdadır: قَالُوا أَ تَتَّخِذُنَا هُزُواً قَالَ أَعُوذُ بِاللّهِ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ Bizimle alay mı ediyorsun?, deyince, o da onlara: Cahillerden biri olmaktan Allah’a sığınırım, dedi (2/67). Böylece Hazreti Musa (a.s.) bu alay etme fiilinin bir cahillik olduğuna hükmetmiştir. 

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَتَبَيَّنُو أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ İyice araştırın. Yoksa bilmeyerek bir topluluğa karşı kötülük edersiniz (49/6). 

جَاهِلٌ kelimesi, bazen yerme amacıyla kullanılır ki çoğunlukla böyledir, bazen de yerme amacıyla kullanılmaz. Örneğin: يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ Hayaları yüzünden bilmeyenler onları zengin zannederler (2/Bakara 273). 

Burada جَاهِلٌ (cahil) kelimesi “onların halini bilmeyen” anlamında kullanılmıştır. Yüce Allah burada “yerilen cehalete ayırıcı bir vasıf olarak sahip olan kimseleri” kastetmemektedir. 

مَجْهَلٌ : İnsanı, bir şeyle ilgili, onun gerçekte olduğundan farklı olduğu inancına sevk edecek bir iş, olay veya durum ve bir arazi ve bir haslet; adet, alışkanlık ya da vasıf. 

اِسْتَجْهَلَتِ الرِّيحُ اْلغُصْنَ : Rüzgar dalı hareket ettirdi. Burada sanki rüzgârın dalı cahilce iş yapmaya sevk ettiği söylenmek istenir. Güzel bir istiaredir. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

جَهِلَ (geniş zaman يَجْهَلُ mastar isim جَهْلٌ ve جَهَالَةٌ):

جَهِلَ ve جَهِلَهُ ve جَهِلَ بِهِ : Bihaberdi, o şeyden bihaberdi; o şeyi bilmiyordu.

مِثْلِى لَايَجْهَلُ مِثْلَكَ : Benim gibi biri senin gibi birinden bihaber olmayacak.

جَهِلَ عَلَيْهِ : Ona karşı ahmak ve aptalca bir tavırla, yanlış bir biçimde davrandı. 

جَهِلَ فُلَانٌ رَاْيَهُ : Fikrinde veya kararında cahillik, ahmaklık ya da aptallık ediyordu.

جَهِلَ الْحَقَّ : Gerçeği yok saydı ya da görmezden geldi.

جَهِلَ الْقِدْرُ : Tencere şiddetli bir biçimde fokurdadı.

تَجَاهَلَ : Bilmemezlikten geldi.

جَهْلٌ : Cahillik; aptallık; yanlış hareket. Cahilliğin iki şekli vardır: (1) bilinmesi gereken bir şey hakkında bilgi sahibi olmama; (2) gerçeğe ya da gerçekliğe uygun olmayan kati bir inanış. İmam Ragıb’a göre ise üç türü vardır: (1) Nefsin bilgiden boş olması ki bu temel anlamıdır (2) gerçeğin dışında bir şeye inanma (3) bir şeyi yapılması gerekenden farklı bir şekilde yapma.

كَفَى بِالشَّكِّ جَهْلًا : Şüphe kafi derecede cehalettir.

جَاهِلٌ (çoğul hali جَاهِلُونَ ve جَاهِلِينَ ve جُهَّالٌ ve جُهَلَاءُ ) : Cahil, bilmeyen; ihmalkar; aptal veya ahmak, yanlış hareket eden.

هُوَ جَاهِلٌ مِنْهُ : Ondan (onun durumundan) ya da o şeyden bihaber.

جَهُولٌ : Bilmeyen, çok cahil.

جَهَالَةٌ : Cahillik; aptallık veya ahmaklık.

يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ : Cahillikten kötülük yapanlar.

جَاهِلِيَّةٌ : Cahillik. Hz. Muhammed (s.a.v.) gelmeden önce ümmetin hali, içinde yaşadıkları vaziyet..

جَاهِلِيٌّ : Bir putperest; putperest bir Arap; cahillik üzere.